45
yaradılmış SaaP platformasında istifadəçilər satışda olan
proqram t
əminatlarını alıb özlərinin server və ya kompüterlərinə
instalizasiya edirl
ər. SaaS xidmətində isə, istifadəçi ona lazım
olan proqram t
əminatının rezident hissəsini öz kompüterinə
yükl
əmədən şəbəkə kanallarının köməyi ilə bulud
texnologiyalarına müraciət etməsinə imkan verir. Proqram
əlavələri SaaS xidməti verən təchizatçının (provayderin)
serverind
ə işləyir və istifadəçiyə hesablamaların nəticəsini
gönd
ərir. Beləliklə, istifadəçi proqram təminatını almır və lazım
g
ələndə ondan məsələnin həllində istifadə edir və istifadəyə
(icar
əyə) uyğun pul ödəyir. Web xidmətlərini də SaaS
platformasına aid etmək olar.
SaaS konsepsiyasına əsasən, istifadəçi bir məhsulu satın
alaraq eyni zamanda onun üçün öd
əniş etmir, onu kirayə
götürür. Bundan başqa, o, məhz ona lazım olan funksiyalardan
istifad
ə edir. Məsələn, bir proqram ildə bir dəfə lazım olursa və
proqramdan bundan çox istifad
ə etmək nəzərdə tutulmursa
lazımsız proqramın kompüterdə yer tutmasına ehtiyac qalmır.
SaaS m
əntiqi WaaS (WaaS - bir xidmət kimi iş yeri) anlayışına
əsaslanmışdır. Yəni, müştəri proqram təminatı ilə işləmək üçün
tam t
əmin olunmuş virtual iş yeri ilə təchiz olunur [58].
Lazımi servisləri seçmək üçün istifadəçi aşağıdakı məsələləri
ardıcıl yerinə yetirməlidir:
•
Bulud texnologiyalarından istifadə edəcəyi platforma-
ların (xidmətlərin) siyahısının tərtibi
•
Namiz
əd platformaların analizi və testləşdirilməsi
(kanalların və s. yoxlanılması, həmçinin modelləş-
dirm
ə)
•
M
əqsədli platformaların seçilməsi
•
Seç
ilmiş platformaların reallaşdırılması
Paylanmış hesablama sistemlərində məsələnin həlli zamanı
əsas kriteriyalar aşağıdakılardır:
•
M
əsələnin yerinə yetirilmə vaxtı;
•
M
əsələnin həlli üçün tələb olunan xərc;
46
•
Yüks
əksürətli və etibarlı əlaqə kanalı müəyyən-
l
əşdirilməli.
Bulud sistemind
ə istifadəçilərin həll etdiyi məsələlər:
Analitik m
əsələlər: verilənlərin və mətnlərin intelektual
analizi;
Biznes m
əsələləri: müştərilərlə qarşılıqlı münasibətlərin
idar
əsi (CRM), təşkilatın resurslarının planlaşdırılması
(ERP),
VBİS və s.;
Birg
ə işlərin yerinə yetirilməsi: audio/video/veb-
konfransların təşkili, VoIP xidmətinin təşkili;
Test proqramların yerinə yetirilməsi: test proqramlar
üçün mühitin yaradılması;
İnfrastrukturanın yaradılması: hesablama və yaddaşın
resursların yaradılması, verilənlərin arxivləşdirilməsi və s
.
“Bulud t
exnologiyaları” nın üstünlükləri:
İnternetə qoşulan fərdi kompüterlərin hesablama və
yaddaş resurslarına olan təlabatı azaldır;
istifad
əçilərin məhdudiyyətsiz
hesablama və yaddaş
resursları ilə təmin olunması;
veril
ənlərin yüksək sürətlə emalı;
aparat v
ə proqram təminatına, xidmətə və elektrik
enerjisin
ə olan xərclərin azaldılması;
m
əlumatların saxlanmasının fiziki təhlükəsizliyinin
t
əmin edilməsi;
disk yaddaş qurğularından sərfəli istifadə (verilənlər və
proqramlar bulud sisteml
ərində saxlanır)
istifad
ə olunan proqramların daimi yenilənməsi;
fayl v
ə cədvəl sənədlərinin qrup halında bir neçə
istifad
əçilər tərəfindən birgə redaktə edilməsi və s.
“Bulud
texnologiyaları”nın çatışmayan cəhətləri:
Bulud
xidm
əti göstərən
kompaniyalardan
istifad
əçinin verilənlərinin saxlanması asılılığı;
yeni monopolistl
ərin (“buludların”) yaranması;
47
əlaqə kanallarının etibarlılığı, təhlükəsizliyi
m
əsələləri;
bu sah
ədə keyfiyyətli xidmətə zəmanət verən
metodlar v
ə standartlar işlənməmişdir;
istifad
əçinin kompüteri daimi İnternet şəbəkəyə
qoşulmuş vəziyyətdə olmalıdır;
əlaqə kanalının sürəti yüksək olmalıdır;
b
əzi proqramların yerinə yetirilməsi vaxtı həmin
proqramların
lokal
kompüterlərdə
yerin
ə
yetirilm
əsindən çox vaxt apara bilər və s.
Bulud
texnologiyaları əsasında yaradılan hesablama
sisteminin dig
ər fəaliyyət istiqamətləri aşağıdakılardır:
istifad
əçilərə yüksək məhsuldarlığa malik hesablama
resurslarının təqdim olunması, o cümlədən, mərkəzin
resurslarından uzaqdan müraciət rejimində istifadə
etm
ək imkanlarının verilməsi;
böyük
hesablama resursları və böyük həcmli yaddaş
t
ələb edən mürəkkəb məsələlərin daha sürətlə həll
edilm
əsi;
elektron imza sistemi ç
ərçivəsində şifrləmə açarlarının
vahid m
ərkəzdən paylanması və idarə edilməsi
sisteminin yaradılması;
t
ətbiqi proqram təminatlarının və tədqiqat üçün lazım
olan proqram vasit
ələrinin
yaradılmasında
istifad
əçilərin dəstəklənməsi;
istifad
əçilərin həll olunan məsələlər üzrə güclü
vizuallaşdırma sistemi ilə təmin edilməsi;
müxt
əlif növ informasiya resurslarının təqdim olunması
(elm v
ə texnikanın müxtəlif sahələri üzrə verilənlər
bazaları, veb serverlər və s.);
emal olunmuş və böyük yaddaş tələb edən məlumatların
arxivl
əşdirilməsi;