Azərba yca n mġLLĠ elm lər akadem ġyasi a. Bakixanov adina tarġX Ġnstġtutu
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Təs viri sənət.
221
kino ġurası (FKġ) fəaliyyətə baĢladı 229 . Bu kino təĢkilatı da "Kino-Qornyak"ın üzərinə düĢən eyni funksiyaları yerinə yetirərək, qəza kinoteatrların ı himayəsinə götürür, 23 qəza kino-teatrına xid mət ed irdi 230 .
onlara az tanıĢ olan yeni bədii yaradıc ılığa - təsviri sənətə alıĢdırmaq vəzifəsi də dururdu. Onu həyata keçirmək üçün 1920-ci ildə Xalq Maarif Ko missarlığı nəzdindəki incəsənət Ģöbəsində bədii bölmə yaradıldı 231
. MəĢhur rəssam Ə.Əzimzadə həmin Ģöbənin müdiri idi. Höku mətin 1924-cü ilin martında qəbul olunmuĢ "Qədim abidə lərin qeydə alınması və onların mühafızəsi haqqında" qərarına uyğun olaraq, memarlıq, mədəniyyət, tikinti abidələrinin, saraylar, karvansaralar, qədim evlər və mədəniyyət binalarının, bütün incəsənət abidələri, mü xtə lif bədii sərvətlərin mühafızəsi və qeydə alın ması iĢinə baĢlandı 232 .
rəhbərlik etdiyi Ġncəsənət Komissiyası xüsusilə AbĢeronda bir çox qədim abidələri tədqiq etmiĢdi 233 . Həmin cəmiyyətin yanında X.Terequlov, professorlar P.P.Fridolin, V.V.SIadkopevtsev, Ġ.S.Ayzberq, V.M .Zu mmer və Üzey ir Hacıbəyovun daxil o lduğu Ġncəsənət Komissiyası rəyasət heyəti fəaliyyət göstərirdi. Eyni zamanda təsviri sənət üzrə 18 nəfərdən ibarət yardımçı ko missiya da fəaliyyətdə idi. Partiya təsviri sənətin ən kütləvi, asan anlaĢılan, sürətli yerd əyiĢmə imkanı olan janra - siyasi plakata "sosializm uğrunda" əyani təĢviqat vasitəsi kimi böyük əhəmiyyət verirdi. Buna görə rəssamlardan A.M.Lyubimov, N.M.Koçerqin və Ə.Əzimzadənin, sair və rəssam S.M.Qorodetskinin iĢləməsi üçün bədii emalatxanalar yaradılmıĢdı. 1921-ci ilin yanvarında "Türk mədəniyyəti sarayının" binasında Rusiya Teleqraf Agentliyi Qafqaz Ģöbəsinin bədii məhsullarının sərgisi keçirildi 235
. Həmin ilin oktyabrında Bakıda 400-dək eksponatın nümayiĢ etdirildiyi "inqilabi p lakat sərgisi" açılmıĢdı 236 .
Ə.Əzimzadənin adı ilə bağlıdır. O, təsviri sənət sahəsində təĢkilati və pedaqoji fəaliyyəti əlaqələndirərək silsilə plakatlar yaratdı. Bu plakatlarda Ə. Əzimzadə savadsızlığın ləğv edilməsinə çağırır, yeni Azərbaycan əlifbasının əhəmiyyətini izah edir, d ini mövhu matçılığa qarĢı çıxırd ı. Onun ən yaxĢı siyasi pla katları qrafıka dilin in tam aydınlığı və asan baĢa düĢülməsi, satira tərzinin kəskinliyi ilə seçilirdi. "Molla Nəsrəddin" və digər jurnalların səhifələrində daim çıxıĢ edən Ə.Əzimzadə ö zünün kəskin satirik Ģəkil və karikaturalarında daxili və beynəlxalq həyatın ən mühüm hadis ələrini ustalıqla iĢıqlandırırdı. Əzimzadə satirasının baĢlıca hədəfi bürokratlar, alverç ilər, rüĢvətxorlar, irticaçı qalıq ların hər cür daĢıyıcıları id i. Teatr tamaĢalarının bədii tərtibi iĢində də onun böyük xid məti o lmuĢdu. Ə.Əzimzadə M .F.A xundovun "Hacı Qa ra",
222
C.Məmmədquluzadənin "Ölü lər" ko mediyalarına, Ü.Hacıbəyovun "Əsli və Kərəm", "Ley li və Məcnun" operalarına, Ə.Haqverdiyevin "Dağılan tifaq", "Ağa Məhəmməd Ģah Qacar", H.Cavidin "ġey x Sənan" faciələrinə maraqlı geyim eskizləri çəkmiĢdi. Xalqın tarix, məiĢət, fo lklor və etnoqrafıyasını dərindən bilmək əsasında yaradılmıĢ bu əsərlər təkcə bədii deyil, habelə tarixi dərketmə dəyərinə də malikdir. 1927-ci ildə təsviri sənətin inkiĢafında böyük xid mətlərinə görə Ə. Əzimzadəyə "xalq rəssamı" adı verildi 237 .
istedadlı rəssam B. Kəngərli görkəmli inqilabçıların portretlə rin i çəkmiĢ, müasirlərinin surətlərin i, habelə lirik lövhələr, natürmortlar yaratmıĢdır. B. Kəngərlinin "Ġlan lı dağ", "Aylı gecə" "Ya mxana kəndində yol", " ġəlalə", "Çinarlar" lövhələri zərifliyi ilə aĢılan mıĢdır. Təsviri sənət sahəsində də milli kadrlar yetiĢdirmək vacib id i 1920-ci ilin iyununda Bakıda təĢkil edilən Mərkə zi bədii studiya bir ildən sonra Ali bədii məktəb adlandırıld ı 258
. Onun nəzdində Azərbaycanlı qadınlar üçün bədii tökmə və toxu ma müəllimləri ustaları hazırlayan tətbiqi sənət Ģöbəsi açıld ı. 1924/25-ci tədris ilində Ali bədii məktəbdə 103 Ģagird o xuyurdu. Onların içərisində azərbaycanlılar 34,9, ruslar isə 36,9 faiz təĢkil edird i. Oxuyanların içərisində 9 nəfər azərbaycanlı qadın var idi 239
. 1927-c i ildə Ali bədii məktəb pedaqoji və sənaye Ģöbələri olan milli rəssam kadrların əsas beĢiyinə - texniku ma çevrild i 240 .
dək rəsmi, qrafik iĢləri və tamaĢa tərtibatı eskizlərin in yeddinci hesabat sərgisi açıld ı. Texn iku mun fəaliyyətinə bu ictimai baxıĢ Azərbaycanda gənc peĢəkarların yetiĢdiyini təsdiq edirdi. Onların öyrədilməsində, habelə Bakıda ilk heykəltəraĢlıq abidələri qoyulmasında məĢhur rəssamlar Ġ.Ġ.Brodski, S.D.Erzya və b. fəal iĢtirak etmiĢdilər. Azərbaycanda dəzgah sənətinin in kiĢafı təcrübəli peĢəkar kadrların az olması ucbatından çətinliklərlə üzləĢirdi. O zaman bu sahədə də müxtə lif fikirlər toqquĢurdu - bir qrup mühafizəkarlar təsdiq edirdilər ki, Azərbaycanda dəzgah rəssamlığ ı köhnə bədii formalar çərçivəsində inkiĢaf etməlidir, baĢqa bir qrup isə milli təsviri sənət irsini in kar edirdi. Lakin 20-ci illərdən Azərbaycan sovet heykəltəraĢlığ ı meydana çıxd ı və inkiĢ afa baĢladı 1920-ci ildə Bakıda heykəltəraĢlıq emalatxanası açıld ı. 1922-ci ildə N.Nərimanovun təĢəbbüsü ilə görkəmli satirik Ģair Sabirə abidə qoyuldu (müəllif Y.Ġ.Keylixes). 1923-cü ildə Bakıda görkəmli inqilabçıların ab idələri açıldı. Marks və Engelsin büstlərin i, monu mental deko rativ lövhələri və mədənçilər Ġttifaqının b inasının frontonunda qoyulmuĢ 1925-ci ildə dostluq və əmək möv zusuna aid fəhlə f iqurlarını heykəltəraĢ S.D.Erzya ha zırlamıĢdı. Ġlk Azərbaycanlı heykəltəraĢ qadın E.Məmmədova heykəltəraĢlıq sənətinə Erzyanın studiyasında yiyələnmiĢdi. Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|