'!
!
2. Jurnalistl"r" qar$ı zorakılı#ın c"zasız qalması
Az!rbaycanda jurnalistl!ri t!qib ed!n v! ya narahat ed!nl!r tör!tdikl!ri cinay!t üçün
c!zalandırmayacaqlarını bil!r!k bel! h!r!k!t edirl!r. S!lahiyy!tli orqanlar t!r!find!n bu
cinay!tl!rin s!m!r!li ara"dırılmasının aparılmaması faktı mövcud qorxu v! t!sir! qar"ı
davamsızlıq mühitin! !h!miyy!tli d!r!c!d! t!sir edir. Bu endemik c!zasızlıq v!t!nda"ların
müst!qil v! q!r!zsiz mediaya !lçatanlı$ının olmamasını hiss etdikl!ri v! funksional
demokratiyanın bütün hüquqlarından istifad! etm!dikl!ri mühitl! n!tic!l!nmi"dir ki, bu da
demokratiyanın özü üçün çox !hat!li n!tic!l!r! malikdir.
1
Müst!qil m!tbuat insan
hüquqlarının pozulmasının ilk "ahididir; o, iqtisadi v! siyasi inki"afı gücl!ndirm!k üçün
korrupsiyanı a"karlaya v! münaqi"!nin idar! olunmasına köm!k ed! bil!r.
Elmar Hüseynov: mövcud t"hlük"nin simvolu v" ba$ ver"c"k hadis"l"rin "lam"ti?
2005-ci ild! jurnalist Elmar Hüseynovun q!tli h!m zorakılıq prosesi, h!m d!, Az!rbaycanda
azad ifad! etm!nin !h!miyy!tli d!r!c!d! t!n!zzülünün simvoludur. Müxalif!tin h!ft!lik
Monitor q!zetinin ba" redaktoru Hüseynov özü v! hey!tinin dig!r üzvl!rinin s!lahiyy!tli
orqanlar t!r!find!n davamlı narahat edilm!sind!n sonra mart ayının 2-d! q!tl! yetirilmi"dir.
Müst!qil media nümay!nd!l!ri q!tlin arxasında s!lahiyy!tli orqanların durdu$unu iddia edir
v! Hüseynovun atası da eyni fikird! olmu"dur. Buna zidd olaraq, s!lahiyy!tli orqanlar
cinay!ti tör!tm!kd! iki gürcü v!t!nda"ını t!qsirl!ndirmi" v! onların ekstradisiyasını t!l!b
etmi"dir. Gürcüstanın s!lahiyy!tli orqanları imtina etmi", v! Az!rbaycanın s!lahiyy!tli
orqanları !lav! t!dqiqat aparmaq üçün heç bir n!z!r!çarpacaq c!hd göst!rm!mi"dir.
S!lahiyy!tli orqanlar t!r!find!n Hüseynovun qatill!rinin m!suliyy!t! c!lb edilm!m!sinin
n!tic!si olaraq, jurnalistl!rin çoxu ölk!d! müst!qil informasiya verm!ni t!qib etm!k v!
h!d!f! almaqda cinay!tkarların s!rb!st oldu$una inanır.
2
2010-cu ilin iyun ayında AT%T-in
Media Azadlı$ı üzr! Nümay!nd!si Dunja Mijatoviç Hüseynovun qatillil!rini m!suliyy!t! c!lb
ed! bilm!diyin! gör! Az!rbaycanı “Utanc Siyahısına” salmı"dır
3
.
“C!zasızlıq s!viyy!si n!z!r!çarpacaq s!viyy!d!dir v! zorakılı$a s!b!b olur,” missiyaya
müsahib! ver!n bir jurnalist qeyd etmi"dir. Dig!r müsahibl!r bir jurnalistin qeyd etdiyi kimi
mövcud v!ziyy!tin t!nqidi s!sl!ri susdurmaq ist!y!nl!rin “s!rb!st keçidl!” ”“cinay!tkarlar
ordusunu” yaratmasını asanla"dırdı$ı il! razıla"mı"lar. Jurnalistl!r! qar"ı t!hlük! o q!d!r
güclüdür ki, onların çoxu ba"qa bir q!tlin ba" verm!sind!n qorxurlar.
Elmar Hüseynovun v! 2000-ci ilin sentyabr ayında qaçırılmı" v! q!tl! yetirilmi", Ukraynada
Ukrainskaya Pravda internet jurnalının na"iri Georgiy Qonqadzenin q!tli arasında
Az!rbaycandakı jurnalistl!r v! beyn!lxalq ictimaiyy!tin üzvl!ri t!r!find!n paralell!r
ç!kilmi"dir. Hüseynovun Az!rbaycan üçün c!zasızlı$ın simvoluna çevrildiyi kimi, Qonqadze
d! Ukraynada c!zasızlı$ın simvoludur.
Jurnalistl"r" qar$ı zorakılı#ın davam etdirilm"si
Hüseynovun q!tlind!n sonrakı ill!rd! seçilmi" f!rdl!rin davamlı h!d!f! alınması
Az!rbaycanda c!zasızlıq prosesini !b!dil!"dirmi" v! gücl!ndirmi"dir. 2009-cu ild!
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
1
http://www.newssafety.org/index.php?option=com_content&view=article&id=19082:impunity-in-
journalist-slayings-poses-a-danger-to-democracy-in-philippines&catid=144:philippines-media-
safety&Itemid=100435
2
http://en.rsf.org/azerbaijan-on-visit-to-france-aliev-reminded-30-05-2006,17849.html
3
http://www.osce.org/documents/rfm/2010/06/44433_en.pdf
!
(!
!
Reportyorların Azadlı$ı v! T!hlük!sizliyi #nstitutu Az!rbaycanda “jurnalistl!r v! media
t!"kilatlarına qar"ı t!qibl!r, provokasiyalar, zorakılıqlar v! h!d!l!nm!l!rin” 50-d!n çox ba"
verm! halı haqqında m!lumat vermi"dir, onların çoxu zorakılıq hallarıdır.
4
S!lahiyy!tli
orqanlar jurnalistl!rin v!ziyy!tin! laqeyd qalırlar v! polis onları müdafi! etmir; jurnalistl!r
onlara qar"ı zorakılıq v! ya h!d!l!r haqqında m!lumat verdikd! onlara çox vaxt !h!miyy!t
verilmir v! b!zi hallarda s!lahiyy!tli orqanlara qar"ı "ikay!t ir!li sürdükl!rin! gör! t!qib!
m!ruz qalırlar. 2009-cu ild! bloqçular Emin Milli v! Adnan Hacızad! hücuma m!ruz
qaldıqları haqqında polis! m!lumat vermi" v! özl!ri d!l!duzlu$a gör! h!bs edilmi"l!r. Onlar
müvafiq olaraq iki il v! iki il yarım h!bs c!zasına m!hkum edilibl!r.
Son be" ild! jurnalistl!r! qar"ı bir çox zorakılıq aktları, o cüml!d!n a"a$ıdakılar ba"
vermi"dir:
• 30 avqustda bıçaqlanmı", Komanda q!zetinin müxbiri R!sul &ükürskoy. O hücumdan
!vv!l h!d!l!r! m!ruz qalmı"dır, lakin onu müdafi! etm!k üçün heç bir t!dbir
görülm!mi"dir.
5
• 28 iyul 2010-cu il tarixind! Bakı yaxınlı$ında oliqarxlara m!xsus oldu$u iddia edil!n
villaların fotolarını ç!k!rk!n mühafiz!çil!r t!r!find!n hücuma m!ruz qalmı",
Yeni
Müsavat q!zetinin müxbiri Elmin B!d!lov. O polis! "ikay!t etdikd!, polis cinay!t i"i
açmaqdan imtina etmi" v! i"i onun yıxılması v! x!sar!t alması kimi q!l!m!
vermi"dir.
6
• Reportyorların Azadlı$ı v! T!hlük!sizliyi #nstitutunun direktoru Emin Hüseynov 14
iyun 2008-ci il tarixind! polis m!nt!q!sind! hücuma m!ruz qalmı"dır.
7
• 22 fevral 2008-ci ild! t!hqir! m!ruz qalmı" v! 13 mart 2008-ci ild! bıçaqlanmı",
Azadlıq q!zetinin müxbiri Aqil X!lili.
8
• 24 aprel 2007-ci ild! hücuma m!ruz qalmı",
Günd!lik Az!rbaycan q!zetinin keçmi"
redaktoru Üzeyir C!f!rov.
9
• 18 may 2006-cı ild! q!ddarcasına hücuma m!ruz qalmı", Bizim Yol q!zetinin ba"
redaktoru Bah!ddin X!ziyev.
10
• 5 mart 2006-cı ild! Bakıda qaçırılmı" v! i"g!nc! edilmi",
Azadlıq q!zetinin müxbiri
Fikr!t Hüseynli.
11
2009-cu ilin iyul ayında BMT-nin #nsan Hüquqları Komit!si jurnalistl!r! qar"ı q!tl v!
hücumlarla ba$lı narahatlı$ını qeyd etmi" v! s!lahiyy!tli orqanları media i"çil!rini bu kimi
h!r!k!tl!rd!n müdafi! etm!y! v! “bel! h!r!k!tl!r ba" ver!rs! xüsusi diqq!t yetirm!y! v!
h!lledici reaksiya verm!y!” ça$ırmı"dır.
12
A&-nın #nsan Hüquqları üzr! Ali Komissarı Tomas
Hammarberq jurnalistl!r! qar"ı zorakılıq v! zorakılıqla h!d!l!nm! halları il! ba$lı böyük
narahatlı$ını vur$ulamı" v! bu kimi zorakılıqla h!d!l!m! hallarının “s!m!r!li v! müst!qil”
ara"dırılmasını h!yata keçirm!y! ça$ırmı"dır.
13
Regionlarda v"ziyy"t: acınacaqlı v"ziyy"t
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
4
http://www.ifex.org/azerbaijan/2010/04/01/2009-freedom-of-speech-annual-report.pdf
5
http://www.ifex.org/azerbaijan/2010/09/01/shukursoy_stabbed/
6
http://en.rsf.org/azerbaijan-security-guards-who-attacked-25-08-2010,38208.html
7
http://en.rsf.org/azerbaijan-press-freedom-activist-20-06-2008,27569.htm
8
http://www.rferl.org/content/article/1079639.html
9
http://ifex.org/azerbaijan/2007/04/24/editor_of_critical_newspaper_brutally/
10
http://en.rsf.org/azerbaijan-opposition-demonstrators-arrested-12-06-2006,17759.html
11
http://en.rsf.org/azerbaijan-opposition-journalist-escapes-06-03-2006,16672.html
12
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/hrcs96.htm
13
https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1642017
!