Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
146
Dostlar, olalum alayiĢ-i dünyadan pak,
Silkəlüm gərd-i fənadan gəlünüz damənümüz.
Bərq-i ahum qanı ki, çərx igən sərkeĢ durur,
Taziyanəylə Cəlili yavaĢur tovsənümüz.
Vələhu
Kuyuna seyl-ab-i əĢkümdür rəvan iltən bəni,
Cism-i zarum sanki bir xaĢak-i ab-avər durur.
DəĢt-i peyma-yi firaqun cünbüĢindən asman,
EĢq səhrasında nagah zahir olan gərd durur.
Bir məlamət gülĢənidür cism-i zarum kim anun,
Laləsi dağ u gül-i nəsrini ruy-i zər durur.
Nöql-i məclis qılsalar nola Cəlili Ģerüni,
Dürd-i nuĢ-i əĢkə çünki çaĢni-yi dərd durur.
«Xosrov u ġirin» nəzmində olan əbyatdandur ki, qisse-yi
Fərhada Ģürun mətle-yi dastanınun əvvəlində dimiĢdür.
Nəzm
Anunçün eylədim fəryad-i bünyad,
Bu mehnətname-yi Fərhada bünyad.
Ki anlam Ģeir-i qəmpərvərdüm ilə,
Bəni yad edələr həm-dərdüm ilə.
«Leyla vü Məcnun» əbyatındandur.
Dər münacat
Misvakdan it Ģəkkər zəbanum,
Pür-çüb-i nəbat qıl dəhanum.
Dər səha
Hər sailə bəxĢiĢ eylər ol gənc,
Təzif-i hesab-i nət-i Ģətrənc.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
147
Dər Ģücaət
Bəhram-i fələk silahdarun,
Əncüm bir-iki ülufəxarun.
Dər xak-i fitnəcuy
Yapılsa cahanda cümlə dəhliz,
Durmaya dəhan-i fitnə-əngiz.
Tut ağzını zərlə ey bəradər,
Zərqıfıl dirlər çü fərəc istər.
Dər vəsf-i xargah
Xargah degül asiman görürlər,
Bulud kimi sayəban görürlər.
Dər vəsf-i güsfənd
PüĢtindən idərdi bəxĢ bir miĢ,
PəĢmine-yi sadhezar dərviĢ.
Gərdündə məh-i münir qürsi,
Ol qövmdə ki, pənir qürsi.
Dər hərarət-i temmuz
Bir gün ki, qərarət-i təmmuzi,
Yəni ki, nəsim-i nim ruzi.
QılmıĢdı kəbab mürğ-abı,
Qoyub oda six-i aftabı.
Hər bərg-i derəxt-i sayəpərvər,
OlmıĢ sanasın ki, bir səməndər.
Gönləkçək olurdı çin səhər sübh,
Alub qəm-i mehrdən əsər sübh.
Kəsb eyləməsə səhər havasın,
Sübh açdı qəbasınun yakasın.
Pürtab çü Ģəm-i əncüməndür,
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
148
Pərvanə qanadı badzəndür.
Qınalızadə «Təzkirətüş-şüəra». s.263-264.
Bu zir-i taq-i minada nümune-yi səhn-i minu və bu füshat-
saray-i dünyada məcme-yi gül-rüxan-i sim-bər və mah-rüyan-i
sünbül-bu olan Ģəhr-i behçətfəza məhruse-yi Burusadandur. Lətifi
iznikidür didügində xəta itmiĢdür. Kəndüsi dimiĢdür.
Beyt
Hamidizadə Cəlili Bursəvi,
Nəzm idüb ġirin ü Xosrov-naməsin.
Əvail-i halində kəsb-i elm ü kamalda iĢtiğal idüb, daniĢmənd
olduqdan sonra əqlinə ixtilal gəlüb, tərk-i təmənna-yi cah ü cəlal
idüb, Burusada sakin olmıĢ idi. Xalqdan təvəhhüĢ ü inizal üzrə ol-
mağın kiməsnə ilə qiylü qal itməyüb, fəsl-i müməyyiz-i tərif-i in-
san olan nütq u bəyanı bil-külliyə ibtal itmiĢ idi. Niçin söyləməz-
süz diyü xitab idənə «yeminim vardur» diyü cavab virürdi. Qəzə-
liyyatda «Gül-i sad-bərgi» və məsnəviyyatda «Xosrov ü ġirin» ilə
«Leyla vü Məcnun»ı vardur. «ġahnamə»yi tərcümə itdi dirlər, la-
kin andan bir beytini görmək və iĢitmək vaqi olmadı. Bu əĢar anun
güftarındandur.
ġeir
Çıksun ol göz ki, Ģəb-i hicrdə xunbar degül,
Mədəd ey xun-i cigər əĢk bana yar degül.
Vələhu
Nə dil ki, dağ-i qəm ilə cərahətı yokdur,
Yatursa bistər-i gül üzrə rahəti yokdur.
Vələhu
Gör nə möhnət bəzmini qurdı fələk Məcnuna kim,
Badəsi gözyaĢı sazın sövt-i zəncir eylədi.
Vələhu
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
149
Xeyme-yi Leyli ki, bir zər-Ģəmsədür mehtab ana,
RiĢte-yi can ü dil-i Məcnundur itnab ana.
EĢq camın Xosrova sun ey fələk Fərhadı qo,
Kim yetər xun-i cigər gülgün Ģərab-i nab ana.
Qanda bilsün xar ü xara yastananlar qiymətin,
Ol ki, atlas bəstər ü balindür sincab ana.
BağlamıĢlardı Cəliliyə dər-i meyxanəyi,
Aqibət-i pir-i müğandan oldı fəth-i bab ana.
Məsnəvi-yi məzburı «Leyli vü Məcnun»ındandur.
Bir gün ki, hərarət-i təmmuzi,
Yəni ki, nəsim-i nim ruzi.
QılmıĢdı kəbab mürğ-abı,
Qoyub oda Ģeyx-i aftabı.
Hər bərg-i derəxt-i sayəpərvər,
OlmıĢ sanasın bir səməndər.
Dərd ilə məgər ki, bir səhər sübh,
Alub qəm-i mehrdən əsər sübh.
Kəsb eyləməsə səhər havasın,
Sübh açdı qəbasınun yakasın.
Azərbaycan Ģairləri Osmanlı təzkirələrində
150
Dərviş Səfi
Sultan Səmai Divani, Mövlana «Divan»ını gətirmək üçün
Azərbaycana gəlib, ġah Ġsmayılın məclislərində iĢtirak edir və
buradan qayıtdıqda DərviĢ Səfini də özü ilə Osmanlı ölkəsinə
aparır. DərviĢ Səfi Osmanlı ölkəsində mövləviyyə təriqətini qəbul
edir, orada yaĢayıb-yaradır və h.936/1529-30-cu ildə vəfat edir.
Əsrar Dədə «Təzkirətüş-şüəra». s. 309-310.
DərviĢ Səfi Xətayi
Həzrət-i fəxrül-əbdal, zəxrür-rical Sultan Səmayi-yi Divani
quddisə sirrühü-s-səmədani həzrətləri diyar-i Əcəmə Divan-i hə-
qayiq-ünvan-i Həzrət-i Pir qüddisə sirrühül-müniri gətürməyə mə-
murən gidüb, ġah Ġsmayıl məclisində sərzədə olan «Səfinə»də təf-
sil olundığı vəch üzrə kəramat-i bahirə və cəlalat-i qahirələri lərzə
əfgən-i əndam-i Ģah-i bi-intibah olub, əmanət-i kübra-yi Divan-i
Mövlanayı təslim əsnasında Mirzə Səfi-yi Mütərcəm dəxi Ģahza-
dəgan Ģahınun ərĢəd ü əmcədi olub Cənab-i Sultanul-Abdal həz-
rətlərinün xak-i paylarına puyan və əsna-yi dəst-buslarında astin-i
xirqe-yi mübarəklərinün dərunına düxul u pünhan olmıĢlardı. Son-
ra Sultan Divani Cənab-i cəlalət-məabları ovdət və miyan-i məc-
lis-i ixvan-i səfada Mirzə Səfiyə ilbas-i külah u xirqe-yi iradətlə
küçəgan-i xidmət-i həsrət-i Ģahanlarından olub, doqquz yüz otuz
altı sənəsi mürĢid-i cəlilüĢ-Ģanları əqibində intiqal və əlan canib-i
qədəm-i kəramət-i tovəmlərində mədfundurlar. ƏĢar-i dərviĢanə
və güftar-ı salikanələrindəndür.
Dostları ilə paylaş: |