Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Aqrar Elm Mərkəzi

 
 
Seçilmiş yüksəkməhsuldar ilkin klon tənəklərin (protoklonların) birinci vegetativ nəslinin (klonların) məhsuldarlıq göstəriciləri  
 
Cədvəl 2
  
 
Sort və 
klonlar 
T
ən
əyin
 göz
cü
k
 
yü
k
ü
, ə
d
əd
 
Aç
ıl
m
ış
 
göz
cü
k
lər
in
 
m
iq
d
ar
ı, 
%
 
B
ar
lı
 z
oğların
 
m
iq
d
ar
ı, 
%
 
T
ən
ək
d
ək
i 
salxı
m
ların
 
m
iq
d
ar
ı, 
əd
əd
 
Z
oğu
n
 b
ar
 ə
m
salı
 
M
əh
su
ll
u
 
zoğların
 b
ar
 
əm
salı
 
S
alxı
m
ların
 or
ta 
k
ü
tləs
i 
Tənəyin məhsuldarlığı, kq 
Hekt
ar
d
an
 
m
əh
su
ld
ar
lı
q
, 
s/h
a
 

X
± S

x
 
*t
0,05
/ t
факт 
(Stydentin t 
meyarı üzrə) 
*P 
(U 
meyarına 
görə) 
Ağ oval kişmiş  54 
76,8 
68,2±0,53 
28±0,56 
0,68 
1,00 
168,0±9,95 
4,6±0,70 
- 
- 
102,2 
27/11 
50 
80,0 
70,0±1,25 
34±0,84 
0,85 
1,21 
260,0±3,47 
8,8±0,12 
2,05/5,92 
p<0,001 
195,5 
30/03 
55 
95,0 
38,0±1,38 
30±0,46 
0,57 
1,50 
298,0±2,39 
8,6±0,11 
2,05/5,63 
p<0,001 
191,1 
ƏKMF
 05
 =2,73;  ƏKMF
 01
 =3,84 
Çəhrayı kişmiş  42 
90,4 
42,1±2,20 
17±0,62 
0,44 
1,08 
185,5±3,98 
3,4±0,11 
- 
- 
75,5 
3-22/14 
45 
87,2 
43,5±1,87 
21±0,72 
0,55 
1,26 
275,0±8,98 
5,8±0,10 
2,05/16,0 
p<0,001 
128,8 
4-5/28 
45 
85,0 
53,0±1,90 
33±0,86 
1,00 
1,65 
214,3±3,79 
6,8±0,16 
2,05/17,0 
p<0,001 
151,1 
ƏKMF
 05
=2,92;  ƏKMF
 01
 =5,06 
Ağ kişmiş 
42 
86,0 
43,5±1,98 
17±0,53 
0,46 
1,11 
227,0±10,70 
3,8±0,16 
- 
- 
84,4 
4-18/17 
53 
87,2 
41,9±1,60 
23±0,61 
0,49 
1,18 
294,0±8,08 
6,6±0,12 
2,05/14,00 
p<0,001 
146,7 
3-2/12 
51 
90,7 
50,7±3,20 
35±0,87 
0,76 
1,50 
183,3±4,74 
6,4±0,13 
2,05/12,62 
p<0,001 
142,2 
ƏKMF
 05
 =3,15;  ƏKMF
 01
 =5,44 
Qara kişmiş 
40 
88,6 
34,3±0,92 
14±0,42 
0,40 
1,67 
263,6±2,47 
3,7±0,16 
- 
- 
82,2 
5/2-14 
42 
92,4 
33,3±0,95 
26±0,62 
0,67 
2,00 
412,4±5,03 
10,7±0,41 
2,05/15,91 
p<0,001 
237,8 
9/2-14 
42 
94,4 
32,5±0,64 
18±0,51 
0,45 
1,38 
560,6±6,17 
10,0±0,41 
2,05/12,05 
p<0,001 
222,2 
ƏKMF
 05
 = 6,44; ƏKMF
 01
 =14,82 
Sultanı kişmiş 
42 
90,6 
39,5±0,61 
15±0,41 
0,39 
1,00 
276,6±4,52 
4,1±0,14 
- 
- 
91,1 
6/1-02 
44 
96,3 
40,5±0,67 
24±0,62 
0,57 
1,41 
362,4±6,48 
8,7±0,14 
2,05/23,00 
p<0,001 
193,3 
18/1-02 
42 
97,4 
34,2±0,57 
18±0,46 
0,44 
1,28 
456,8±7,01 
8,2±0,21 
2,05/16,40 
p<0,001 
182,2 
ƏKMF
 05
 = 3,68;  ƏKMF
 01
 =7,24 
 
*-klon tənəkləri ilə valideyn formaları arasındakı fərqin dürüstlük dərəcəsi 
 
 
 
 

---

 
 
Bir, iki, üç salxımlı barlı zoğların miqdarına görə Çəhrayı kişmiş və Ağ kişmiş sortlarının 
adi  tənəkləri  ilə  müqayisədə  seçilmiş  yüksək  məhsuldar  klon  variasiyalarının  arasındakı  fərq 
riyazi baxımdan dürüst olmadığı halda, Ağ oval kişmiş və Sultanı kişmiş sortları və onların klon 
formaları  arasında,  o  cümlədən  Qara  kişmiş  və  5/2-14  klon  tənəyi  arasında  fərq  əhəmiyyətli 
dərəcədə etibarlı olmuşdur (cədvəl 3). 
 
Sort və klon tənəklərində barlı zoğların miqdarının müqayisəli xarakteristikası  
(x
2
- meyarı ilə) 
Cədvəl 3 
 
Sort və klonlar 
Barlı və barsız zoğların miqdarı, % 
Yaşıl 
zoğların 
miqdarı, 
ədəd 
Bir 
salxımlı 
zoğlar 
İki 
salxımlı 
zoğlar 
Üç 
salxımlı 
zoğlar 
Barsız 
zoğlar 
Ağ oval kişmiş 
68.2 
--- 
- 
     31.8 
41 
 27/11 
55.0
*** 
15.0
* 
- 
     30.0
*** 
40 
30/03 
19,0*** 
19,0** 
- 
     62,0*** 
53 
Çəhrayı kişmiş 
37,6
 
4,5 
- 
57,9 
38 
3-22/14 
32,0
*** 
11,5
***
 
- 
56,5
***
 
39 
4-5/28 
29,0
***
 
13,7
***
 
10,3
***
 
47,0
***
 
38 
Ağ kişmiş 
37,8 
4,7 
-- 
57,5 
36 
4-18/17 
36,2
***
 
4,5
***
 
1,2
***
 
58,1
***
 
46 
3-2/12 
32,8
***
 
10,4
***
 
7,5
***
 
49,3
***
 
47 
Qara kişmiş 
28,6 
5,7 
- 
65,7 
35 
5/2-14 
7,7* 
25,6* 
- 
66,7*** 
39 
9/2-14 
20,0*** 
12,5*** 
- 
67,5*** 
40 
Sultanı kişmiş 
39,5 
- 
- 
60,5 
38 
6/1-02 
23,8*** 
16,7* 
- 
59,5*** 
42 
18/1-02 
24,4*** 
9,8** 
- 
65,8*** 
41 
 
Qeyd: 1) 
***
 - p > 0.05, 
**
 - p < 0.05, 
*
 - p < 0.001 
                       2) p-valideyn və klon variasiyalarının göstəriciləri arasındakı fərqin dürüstlüyü 
 
Aparılan tədqiqatlardan məlum olmuşdur ki, həm sortların adi tənəkləri, həm də ki,  klon 
variasiyaları yüksək şəkər toplayırlar (cədvəl 4). 
 Belə  ki,  gilədə  şəkərliliyin  miqdarı,  30/03  klon  formasında  18,5  q/100  sm
3
,  27/11  klon 
formasında 19,4 q/100 sm
3
, 5/2-14 klon formasında 19,6  q/100 sm
3
, Ağ oval kişmiş sortunda və  
6/1-02 klon tənəyində 19,8 q/100 sm
3
,  4-5/28 klon tənəyində 20 q/100 sm
3
, 3-22/14 və 3-2/12 və 
18/1-02  klon  variasiyalarında  21,2  q/100  sm
3
,  4-18/7  klon  tənəyində  21,5  q/100  sm
3
,
 
  Çəhrayı 
kişmiş  sortunda  22,1  q/100  sm
3
,  Ağ  kişmiş  sortunda  22,6  q/100  sm
3
,  Sultanı  kişmiş  sortunda 
23,6 q/100 sm
3
,
  
9/2-14 klon tənəyində 22,8 q/100 sm
3
, Qara kişmiş sortunda isə 24,2  q/100 sm
3 
olmuşdur.  
Tədqiqat  illərində  klon  formalarının,  o  cümlədən  yeni  hibrid  formalarının  kəmiyyət  və 
keyfiyyət  əlamətlərinin  qarşılıqlı  münasibətdə  potensial  imkanlarını  ifadə  edən,  məhsulun 
çoxluğunu,  o  cümlədən  qənaətbəxş    keyfiyyətini  özündə  cəmləşdirən  “zoğun  məhsuldarlıq 
indeksi”  və  yaxud  “zoğun  məhsuldarlıq  göstəricisi”  hər  bir  sort  və  klon  formaları  üçün  ayrı-
ayrılıqda  öyrənilmiş  və  müqayisəli  təhlil  edilmişdir.  Bu  göstərici  metodika  üzrə  tənəklərdəki 
salxımın quru kütləsinə və məhsuldakı şəkərliliyin miqdarına görə hesablanmışdır (cədvəl 4). 
Zoğun məhsuldarlığı isə ən az Çəhrayı kişmiş sortunun adi tənəklərində (18 q·şəkər), ən 
çox isə 9/2-14 saylı klon variasiyasında (57,0 q·şəkər) qeydə alınmışdır. Digər sort və klonlarda 
isə  bu  göstərici  22,6-53,8  q·şəkər  arasında  dəyişir.  Zoğun  məhsuldarlığı  qruplaşmasına  əsasən 

---