Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi təhsil problemləri institutu
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. TƏLİM STRATEGİYALARI
47
Təlim strategiyaları təlim prosesinin təşkilinə verilən tələbləri, istifadə edilən forma, üsul və vasitələri əhatə edir. Yeni kurikulumlarda təlim strategiyaları anlayışının işlənməsi və pedaqoji prosesin təşkilində ondan daha
səmərəli şəkildə istifadə olunması, ilk növbədə, əsas pedaqoji anlayışlardan biri kimi təhsilin müasir tələblər baxımından izahını tələb edir. Təhsilə özündə dili, milli və bəşəri dəyərləri, bacarıqları ehtiva edən sistem kimi baxılır. Bu dəyərlərin formalaşmasında şəxsiyyətin istiqamətləndirilməsi, mədəniyyəti, dostluq və yoldaşlıq əsas aparıcı prinsiplər kimi çıxış edir. Təhsil sisteminin ilk pilləsi məktəbəqədər təhsildir. Gözlənilən nəticələri ilə fərqlənən bu pillə bir-birini tamamlayır və ardıcıl olmaqla təhsilin ümumi sistemini təşkil edir. Ona görə də təhsilə bir sistem kimi baxılır. Bu zaman demokratikləşmə, humanistləşdirmə, diferensiallaşdırma, fərdiləşmə, sosiallaşma, variativlilik, inteqrativlik və inkluzivlik aparıcı prinsiplər kimi əsas rol oynayır. İnsanın sosiallaşma prosesində bəşəri və milli dəyərlərə yiyələnməsi müxtəlif fəaliyyət sahələrində həyata keçirildiyindən təhsilə həm də proses kimi yanaşılır. Onun didaktik əsasını qanunauyğunluq, təcrübilik, məqsədyönlülük, sistemlilik, fa- siləsizlik, variativlik, mərhələlilik, fərdilik təşkil edir. Təhsil həm də bütövlükdə tərbiyəçi, uşaq və valıdeynin birgə fəaliyyətinin yekunu olduğundan ona nəticə kimi baxılır, tam və mərhələli prosesin sonu kimi qiymətləndirilir. Məktəbəqədər təhsil proqramında (kurikulumunda) təlim strategiyaları aşağıdakı məsələləri əhatə edir: - təlim prosesi və onun təşkili prinsipləri; - təlimin təşkilində istifadə olunan forma və üsullar; -təlimin planlaşdırılması. 48
2.1.Təlim prosesi və onun təşkili prinsipləri
Şəxsiyyətyönümlü təhsil sistemində pedaqoji prosesin mərkəzində dayanan tərbiyəçi və uşaqların funksiyaları dəyişir. Onların fəaliyyəti əvvəlcədən müəyyən olunmuş nəticələrə əsasən qurulur. Tərbiyəçi təlim prosesində yeni texnologiyaların içərisindən ən münasibini seçir. Bu texnologiyaların müəyyən olunmasında tərbiyəçi və uşaq şəxsiyyəti təlimin aparıcı subyekti kimi çıxış edir. Münasibətlər “subyekt – subyekt” formuluna uyğun qurulur. Bu zaman uşaqlar öz təfəkkürünün, düşüncəsinin, tərbiyəçilər isə uşağın inkişafı üçün şəraitin təşkilatçısı olur. Tərbiyəçilərin rəhbərlik funksiyası dəyişir, informasiya vermək sahəsindəki fəaliyyəti məhdudlaşır. O daha çox qrup şəraitində təlim fəaliyyətini əlaqələndirən, istiqamətləndirən məsləhətçi kimi uşaqların müstəqil idraki fəaliyyətini, yaradıcılığını təşkil edən subyektə çevrilir, uşaqlar isə müstəqil axtarışlar aparmağa, yaradıcı fəaliyyət göstərməyə sövq edilir. Uşaqların fiziki inkişafına, sağlamlığına kömək etmək üçün aşağıdakı strategiyalar çox mühümdür . Bunlar hər bir uşağın unikal ehtiyaclarını təmin etmək, fiziki inkişafına kömək göstərmək baxımından əhəmiyyət daşıyır: •
hər bir uşağın sağlamlığı və təhlükəsizliyi üçün şəraitin yaradılması; •
uşaqların tibbi müayinə ilə təmin olunması; •
uşaqların optimal inkişafını artıran qidalanmanın təmin olunması; •
uşaqların sağlamlığı, fiziki forma və fəal hərəkətləri artıran gündəlik şəraitin yaradılması; •
təhlükəsiz şəraitin yaradılması; •
materialların bütün uşaqlar üçün asanlıqla əlçatan (hündürlük, ölçü, yerləşdirilmə) olması; •
spesifik fəaliyyətlərin uşaqların gündəlik rejimlərinə daxil edilməsi; 49
• fiziki xüsusiyyətlər və eləcə də fərdi üstünlüklər haqqında müzakirələrin aparılması; •
risk faktorları və uşaqların hüquqlarının pozulması hallarının qarşısının alınması. Uşaqların sosial və emosional inkişafı onların böyüdüyü və öyrəndiyi kontesktlərlə, mədəniyyət və münasibətlərlə bağlı olduğu üçün valideynlər və tərbiyəçilər uşaqların sosial və emosional inkişafının formalaşmasında əsas rol oynayırlar. Aşağıdakı strategiyalar hər bir uşağın öz unikal ehtiyaclarını ödəyən təcrübələr əldə etməsinə kömək edəcək: •
•
uşaqlara öz emosiyalarını qəbul etmək, başa düşmək və idarə etməkdə kömək etmək; •
müxtəlifliyi bildirən, mədəniyyət baxımından münasib fəaliyyətlərin, təcrübə və materiallar toplusundan istifadə etmək; •
vermək; •
bütün insanlara hörmət edən və mənfi rəylərdən azad mühit yaratmaq; •
qarşılıqlı münasibətlər qurmaq üçün davamlı şərait təşkil etmək; •
uşaqların nəyi bildiyinə və nəyi yaxşı bacardığına əsaslanmaq; •
münaqişənin və problemlərin həlli bacarıqlarının modelini yaratmaq və uşaqlara öyrətmək. Hər bir uşaq özünün fiziki və sosial dünyasında müxtəlif yollarla ümumi biliklər əldə edir. Mahiyyət etibarilə, hər bir uşaq özünün ünsiyyət, dil və savadlılıq, zəruri həyati bacarıqlarının inkişaf etdirilməsinə dəstək və kömək üçün ehtiyac duyur. İdrakın inkişafına kömək etmək üçün aşağıdakı strategiyaların nəzərə alınması tövsiyə olunur:
Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|