Azərbaycan Respublikasının Təhsil nazirliyi azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ baki döVLƏt rabiTƏ VƏ NƏQLİyyat kolleci

Sərbəst iş 7

^{16 bitli prosessorlar}

Dünyada Apple şirkəti Motorola 68000 ailəsinə aid 16 bitli prosessorların standartını təyin etmişdir. DIP korpuslu 68000 prosessoru 64 kontaktla təşkil edilir Kontaktların syının artırılması ünvan xətlərinin sayının artırılması ilə bağlıdır. Prosessorun daxilində ünvan registrləri 24 bitin ünvanlaşdırılmasında istifadə edilir və bu 16 Mbayt birbaşa ünvanlaşmasına imkan yaradır. 8088-də cəmi 20 bit ünvan vardır ki, 1 Mbayt ünvanlamağa imkan yaradırdı. əlavə 4 ünvan biti prosessor 68000-da ünvan fəzasını 16 dəfə genişləndirir.Faktiki olaraq 68000 tipli p-larda ünvan registrlərinin ölçüsü 32 bitdir və ancaq A23-A0 bitləri istifadə edilir. Qalan ünvan bitləri A31-A24 yeni prosessor ailələrində istifadə edilir, məsələn 68020 tipli p-larda.P-68000-n korpusunda kontaktların vəzifəsini araşdıraq. Vcc qidalanma 14 və 49 kontaktlarına, torpaqlanma isə 16 və 53 kontaktlarına verilir. D15-D0 verilənlər kontaktın saat əqrəbi istiqamətində. 5 kontaktdan başlayaraq 1 kontakta kimi, korpusun yuxarı hissəsindən keçir və 64-54 kontaktlarında davam edirlər. Ünvan kontaktları saat əqrəbi istiqamətinin əksinə yerləşdirilmişdir və 29-48, 50-52 nömrələrində yerləşirlər. Ünvan kontaktları A1-A23 kimi işarə edilib, xətt A0 yoxdur.8 bitli kompyuterdə əmr uzunluğu bir bytdır, 16 bitlidə isə iki baytdır. Bayt iki 16-lıq rəqəmlə və bu səbəbdən 8 bitli kompyuterin əmr sistemi iki 16-lıq rəqəm kimi, 00-dan FF kimi təqdim edilir. Belə sistemdə 256 əmr ola bilər. 8 bitli əmr üçün dörd 16 rəqəm tələb olunur və onlar 65536 kombinasiyasını təmin edirlər (00-dan FFFF). Beləliklə, belə sistemdə 64K əmr ola bilə

Ümumi təsnifat.Ümumiyyətlə kompüterlər 8,16 və 32 bitli kimi təsnif edilir və xətlərin sayina uygun verilənlər şini kimi bütün ünvan oymalarina birləşirlər.Verilənlər şini iləəmrlər və verilənlər proqramlarin yerinə yetirilməsi üçün ötürülür. 8 bitli kompüterlərdə verilənlər şini 8 naqilli, 16 bitli isə 16 naqilli olur. 16 bitli kompüterin 16 naqili ilə eyni zamanda iki bayt öyürülür və söz adlanir, 8 bitli kompüterdə isə bir bayt ötürülür. Şəkil.1- də bayt və sözün prosessorundan oymalara ötürülməsi göstərilmişdir.

16 bitli kompüterdə 8 bitli ilə müqaisədə yaddaş oymalarin ölcüsü iki dəfə artirilmisdir. Adatən kompüterlərin yaddaşlarında dinamiki YSYQ mikrosxemlərdən, istifadə edilir. Məsələn tərkibi 64kx1 təşkili əsasinda. Şəkil.2.

Belə 16 bitli verilənlər şininə malik 16 mikrosxemlərdən istifadə edildikdə prosessor eyni zamanda eyni biti bütün mikrosxemlərlə ötürə bilər.8 bitli kompüterdə də eyni analorji dinamiki YSYQ mikrosxendən istifadə etmək olar. 16 bitli mikroprosessorla ünvanlaşdirilan bitlərin sayi 8 bitli mikroprosessorla müqayisədə iki dəfə çoxdur və eyni zamanda sinxronlaşdirici tezliyi sabit salmaqla verilənlərin ötürülmə sürəti iki dəfə avtomatik çoxalir.Ünvanlaşdirmaİstesal edilən 16 bitli prosessorlarda eyni zamanda 16 bitli məlumat 16 bitli verilənlər şini ötürür, lakin onlarin ünvan şinlərinin ülçüsü müxtəlivdir. Adətən 8 bitli kompüterdə verilənlər şini 8 xətdən, ünvan şini isə 16 xətdən ibarətdir. Analoji olaraq belə fikir yaranir ki, 16 bitli prosessorlarda 32 ünvan xətdindən istifadə edilməlidir. 32 naqilin olmasi prosessorun birbaşa yaddaşa müraciət etməsinə hüdudsus imkanlar yaradir.8 bitli kompüterdə 16 ünvan xətti vardir ki, prossesorun 64k birbaşa ünvanlaşmasina imkan verir. Ünvavlaşdirma üsullari mövcuddur ki, xüsusi mikrosxema ünvan xətlərinin sayini artirilmasina imkan verir.