Azsayli xalqlarin folkloru
Yüklə 365,57 Kb. Pdf görüntüsü
|
51 Xane peylivan irəzi tene bay. – Bez bacana oka nu duqayn yakaxun tez cekal. Yaka curupi taynan. Camatxoy boşa biyəbur bakanoz. Peylivanxon buşurukalatun bay. Buşurunsun sa saat zabepi suntu Tubulen birdən iz avabala fəndə əşpeşti şotoy bacana oka duneqi. Amdarxoy cəpin səs haneki hərqanu. Bacan oka duqesi peylivan sulfina, el-şuma exti tox zabepi, camata şat yake pi. Tubuli me əşlə ibakala laşkoi amdarxo üken şo əşəri tun pi Əkel xuzeyin gele mük bakeney. Laşkoyi məline papale kine iz lasi əka Tubula paye tadi. Xanenal Tubule me əşlə" paysuz" dene barti sa dəstə əkla amdar yakabi iz töxe eçesti falağina bati tapeseti. Xane pehlivanal Tubulan te dünyanetun. Şotokoy buşurpi qa isal "Pehlivane yurd" siyaxun çalxesa. Xan yolunda güləş İkinci rəvayət (S: 5; Tr: 5) Əkel xozeyin kəndin tanınmış adamlarından idi. Ətraf kənd və şəhərlərdə çoxlu dostları, neçə-neçə tanışları vardı. Kiçik oğluna qız nişanlamışdı. Tez-tez təzə qudalarla görüşürdü. Onlarla razılaşıb payızın axırlarında toy dəstgahı qurdu. Axşamkı çal- çağırdan sonra ertəsi gün səhər adamlarını başına yığıb gəlin gətirməyə getdi. Qız evinə çatanda artıq onlar üçün məclis hazır idi, xeyli yeyib-içdilər. Sonra da gəlini yengəsi və rəfiqələri ilə bir yerdə faytonlara əyləşdirib qız həyətindən çıxartdılar. Yolüstü kənd camaatı gəlinin dəstəsini şən ovqatla qarşıladı. Ardınca su atanlar da oldu. Camaat Sarı suyu keçəndən sonra yolda qəribə bir mənzərə ilə süfrə açılmışdı. Ucaboylu, iribədənli, lopabığlı bir adam da süfrənin başında dayanmışdı. Gəlin yerə düşdü. Əkel xozeyin tez qabağa keçdi. Yolu kəsmiş adamın kimliyini öyrənmək istədi, yolu açmaq üçün tədbir fikirləşməyə başladı. Məlum oldu ki, yolu kəsən Şəki xanının pəhləvanıdı. Süfrəni də, duz çörəyi də o, qoyub. Əkel xozeyin ona dedi: 52 - Ay qardaş, sənə xələt verək, xonça verək, süfrəni yığışdır. Bizə xeyir-dua ver, gedək. Pəhləvan razı olmadı: - Mən pəhləvanam, yolu xələt almaq üçün kəsməmişəm. İstəyim başqadı. Mənimlə güləşmək üçün adam gətirin. Kürəyimi yerə vursa, hamınıza güllü-çiçəkli yol, mən onun kürəyini yerə vursam, yolu burulub keçməlisiniz. Bu da hamınız üçün acizlik deməkdi. Gəlin gətirənlərin içində qoluzorba, güləşmək bacaran adam yox idi. Əkel xozeyin camaatı yolda qoyub atını kəndə sarı çapdı. Tubul pəhləvanı toy həyətində tapıb əhvalatı danışdı. Tubul xanın pəhləvanı ilə üz-üzə gəlmək istəmədi. Dedi ki, bu hərəkət mənə ziyan gətirə bilər. Xozeyin yalvarmağa başladı: - Gəlini yolda qoyub gəlmişəm. Əgər yolu kəsmiş pəhləvanla sövdəmiz baş tutmasa, mahalda biabır olacağıq. Elə bil ki, yıxılmışam, mənə əlini uzat, qaldır ayağa. Tubul atını minib qoşuldu Əkel xozeyinə. Gedib çatdılar camaat olan yerə. Pəhləvanlar ədəb-ərkanla görüşdülər. Tubul güləşsiz ötüşməyi xahiş etdi. Xanın pəhləvanı razı olmadı. - Qərarım qətidi, kürəyim yerə dəyməsə, yoldan çıxan deyiləm. Qoy yolu burulub keçsinlər. El-oba yanında xəcil olsunlar. Pəhləvanlar güləşməli oldular. Güləş bir saatdan çox çəkdi. Tubul qəflətən özünün bildiyi fəndlərdən birini işlədib rəqibinin kürəyini vurdu yerə. Adamların alqış səsi ətrafa yayıldı. Məğlub olmuş pəhləvan süfrəni də, duz-çörəyi də yığışdırıb kənara çəkildi, camaata xeyir-dua verdi. Tubulun qələbəsini eşidən toy adamları ona ürəkdən “Əhsən” dedilər. Əkel xozeyin çox sevinmişdi. Elə toy həyətinə çatan kimi o mindiyi ürgəni Tubula bağışladı. Xan da Tubul pəhləvanın qələbəsini “mükafatsız” qoymadı. Bir dəstə atlı göndərib onu yanına gətirtdi. Falaqqaya saldırıb o ki var döydürdü. Xanın pəhləvanı da, Tubul da dünyasını dəyişdilər. Onların güləşdikləri yer isə indi “pəhləvan yurdu” adı ilə tanınır. 53 Ecnu baki əş Xibinci nağıl (Exlətepi: 5; Taranedi: 5) Damna işkarxoy exlətbi nagıla gğrə, Tubul pevylivan Albanı padşah Cavaçşiri nəsiləxune. Tubul nəvə-nəticəqoy, şotay nəsiləxun bakala kerəz amdarxoy muzaxun-muza cobaki exlətxo görə Tubulı bava Tabul işqar kala Cavanşıri nəticə, yalk kötükcənə bake. Tubuli nanay Tamami bip əile be. Pəqar sal pə xuyər. Tubul micik viciney. Şotay kala vici Abul kele cavane pure. Xavara gorə abul Tubulaxunal zorbane peylinane bake. Şotay iz ci Tumas peylivaeneymiş, iz işa bakala toqon Abul kinetun calxsay. Yax papi nağılasta upesay, sa qine Abul peylevan "Kala əcxcun" ukeqala qala ceperi çaçe qırpsamış. Me vədə işaluğa bakala "ecluğa" parayi səsruxo ibakkeci. Burki əşlə barti Abul hare exluqa. Aizin yuzbaşınen darğa yakabeney ecnu. okali haqqa arum kirbseyna. Darğa camatux irəziləşəki kine aruma kirebsay. Ecnu sa kəsib işkaral buney. Şotay təyəmin usenaxun borceymiş. Darğan kəsibi butun aruma şakala krbi taştune curesay. Me kəsiben buy işalaki suntuxun biki ləcəkesi nexey: – Vi beş biyaz, a vici, bez əylexo qoroxan hari. Me şakala bez əyleğo tada. Darğan kəsubə təpikləyşi ciritebi: – Şakala tərba! Banexsu, tərba. Fakir kəsib səs bafteney hər qala. Ecnu bakalorox bexsun curbi yak baxsay beyn darğan kə bale. Abul pehylevan me əşə port tenebi. İşalayşaki darğına pine: – Xoyşeksa va şakalatərba işkari sa həkər əşluxo şoval qoroxe. Darğan iz kiye bakala hasina Abuli kiye duği pine: - İrad baka meyn abul şakalaxun ləcəkeci darğay kiyexun haneki. Darğa me kərə iz butun zora laxi abuli əmnə belxun hasina ləcəkedi. Abulen ene icu əfees tenebay, əcuxtan duneği iz bel. Tarapi darğa cuqu sa qapaze zapi. Darğa icixun taneci. Ecluq sun- suna qərpay Aize doxturen darğa qina oşaqele cətinluğaxun icule eceri. Darğa icu eqamca bess xavar panepi Şəkina. Qazinen Abuley Yüklə 365,57 Kb. Dostları ilə paylaş:
|