Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bəhruz bəy Kəngərli yurdu – Naxçıvan şəhəri.
- Son sºz ¬v¬zi...
191
Teatr-dekorasiya s n ti çəkləşdirərkən o belə deyərmiş: “Mən elə edəcəyəm ki, Xızır göydən yerə ensin. O, ağ paltarda olacaqdır. Başdan ayağa qədər o, in- sana xoş təsir edən ağ rəngdə olacaqdır. Hətta onun ayaqqabısı da ağ olacaqdır. Mən Xızı- rı belə təsəvvür edirəm. O, həmişə xeyir və yaxşılığı təmsil edir. Ona görə o qüdsiyyəti ifadə edən ağ rəngdə olmalıdır. Onun ətrafın- da rəngarəng çiçəklər, yaşıl ağaclar və gözəl təbii mənzərələr yaradacağam. Şamama-Ca- dunu isə yerdən çıxardacağam. O, qorxunc və qara paltarda olacaqdır. Onun üzünün rən- gi də qara olacaqdır. Burnu əyri yırtıcı quşların dimdiyinə bənzəyəcək, yumru parlayan gözləri olacaqdır. Ətrafında insani kədərləndirən mənzərələr yara- dacağam. Onun bu qiymətli ikirlərinə istinad edərək demək olar ki, gənc fır- ça ustası bütün varlığı ilə teatrı teatr rəssamlığını sevmiş və səhnə tərtibatı işinə hədsiz dərəcədə ciddi ikir ver- mişdir. Ona görə də tamaşaya qoyulan hər bir əsərin məzmununa uyğun ola- raq obrazların xarakterik daxili aləmini açıb tamaşaçıya göstərmək üçün iste- dadlı bir rəssam kimi əlindən gələnləri əsirgəməmişdir. 1912-ci ildən ömrünün axırına kimi Naxçıvan Teatrında çalışan Bəhruz bəy Kəngərli burada Rza Təh- masiblə yanaşı, Böyükxan Naxçıvanski və Həsən Səfərlinin hazırladıqları təxminən 15-dən artıq tamaşaya səhnə tərtibatı vermiş- dir. Onun Naxçıvan Teatrında ilk rəssamlıq işi görkəmli sənətkar Rza Təhmasibin 1912- ci ildə tamaşaya hazırladığı Zülfüqar Ha- cıbəyovun ruscadan tərcümə etdiyi Yevqeni Şvartsın “Qırmızı papaq” (“Qırmızı araqçın”) əsəri olmuşdur. Onun ardınca Zülfüqar Ha- cıbəyovun “Evliikən subay” (1912) və “Əlli yaşında cavan” (1915), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Pəri-Cadu” (1913) və “Dağı- lan tifaq” (1914), Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər” (1915; 1917), Üzeyir Hacıbəylinin “Ər və arvad” (1916) və “Arşın mal alan” (1917), Nəriman Nərimanovun “Nadanlıq” (1916), Namiq Kamalın “Vətən, yaxud Si- listrə” (1918) və “Zavallı çocuq” (1918) Əbdülhaqq Hamidin “Hind qızı” (1918) və “Əşbər” (1919), Mirzə Fətəli Axundovun “Hacı Qara” (1920) kimi əsərlərin və bir neçə birpərdəli pyesin ideya və məzmununu açan peşəkar səhnə tərtibatı vermiş, obrazların xa- rakterik xüsusiyyətlərini əks etdirən geyim eskizləri çəkmiş, tamaşaların reallığını artıran irihəcmli pannolar hazırlamışdır. Təəssülər olsun ki, Bəhruz Kəngərlinin Naxçıvan Te- atrında fəaliyyəti zamanı yaratdığı bu dəyərli sənət inciləri günümüzədək gəlib çatmamış- dır...
192
Son söz v zi... Bəhruz bəy Kəngərli yurdu – Naxçıvan şəhəri. 193
Son söz v zi... R əssamın təzadlarla dolu ömür yoluna – əhatələndiyi mühitə, təhsil illərinə və çox da uzun çəkməyən yaradıcılığına tutduğumuz gerçəkçi “bədii güzgü” qənaətimizcə, kitabı oxuyanların gözü qarşısında milli sənət fədaimizin dolğun obrazını yaratmağa imkan verdi. Təbii ki, bilmədiklərimiz, sizə çatdıra bilmədiyimiz həqiqətlər də oldu. İnanın ki, bu bizdən daha çox, itirilmiş imkanlarla, zamanında tədqiqatçıların yaşlı nəslinin rəssamın bədii irsinə soyuq münasibətilə bağlıdır. Bəhruz bəyin rəsmi faktlarla elə də zəngin olmayan bioqraiyasında yer almış iki faktı vurğulamaqla şura hökumətinin ona münasibətinə aydınlıq gətirmək istərdik. Bir tərəfdən bu hökumətin C.Talıbzadə familiyalı məmuru uşaq evinə yardım etmək məqsədilə əsərlərini lotoreya oyununa çıxaran xəstəhal rəssamın pullarını mənimsəyir, digər tərəfdən isə Naxçıvan Ölkə Xalq Maarif Komissarlığı onu bu qurumun bədii şöbəsinə müdir təyin edirdi. Hər iki hadisə 1921-ci ildə baş vermişdi. Biri iyun, digər isə iyul ayında... Belə bir cəmiyyətdə – siyasi sistemdə yaşayıb-yaratmaq doğrudan da çox çətin idi. Uşaqlığından xəstəliyə “meylli” olan gənc rəssam üçün bu ikiqat ağırdı. Belə bir vəziyyətdə onun “olum qatarı”ndan “ölüm qatarı”na keçidi labüd idi və bu az sonra baş verdi... Azərbaycan təsviri sənət tarixində adı həm də tez-tez çox məhsuldar rəssam kimi xatırlanan Bəhruz bəy Kəngərli 1922-ci ilin 7 fevralında dünyaya əlvida dedi. Başqalarından fərqlənmək üçün ona bu qədər yaratmaq istedadı verən Allah- təala rəssamı təbiətin bir soyuq günündə başqalarından ayırdı. Bəlkə də Yaradan bu “niyyətli gəlişi”ni qışa salmaqda həmişəki kimi yenə də məntiqli idi. Yəqin ki, təzadlı Naxçıvan təbiətinin bu “yuxulu” vaxtında onun çox yaxşı tanıdığı, onu vəsf etməkdən usanmayan rəssamı aparmaqda bəlkə də baharı incitmək istəməmişdi... Əslində gələcəkdə Naxçıvanın fəxri olacaq rəssamı lap uşaqlığından müxtəlif xəstəliklər izləməyə başlamışdı və Bəhruz bəy də çox vaxt yalnız özünə bəlli olan bu əzablara qatlaşa – qatlaşa sanki anbaan ölümünə doğru gedirdi. Onun barəsində bildiklərimiz arzulanan qədər zəngin olmasa da, elə məlum olanlardan da sakit təbiətli, az danışan gənc rəssamın bədbin olmadığı hiss edilməkdədir. Baxmayaraq ki, bədəncə zəif olan Bəhruz bəy həyatda əvəzi olmayan ana nəvazişindən çox erkən məhrum olmuşdu. Bunun ardınca onun səsə həsrət qalmasının və məktəbdən uzaqlaşmağa məcbur olmasının hələ yenicə formalaşmağa başlayan uşaq psixikasına hansı təsir qoyduğu izahsız da məlum məsələdir. Bunun özünün həm də orqanizmin möhkəmlənməsi əvəzinə, onu zəilətməyə xidmət etməsi də danılmazdır.
Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|