31
Anlaşıqlıq: Maliyyə hesabatlarında təqdim olunan informasiyanın mahiyyəti
istifadəçilər tərəfindən anlaşılmalıdır. Eyni zamanda istifadəçilər Büdcə
Təşkilatları üçün Milli Mühasibat Uçotu Standartları haqqında zəruri biliklərə
malik olmalı və informasiyanı kifayət qədər dərindən öyrənməyə hazır olmalıdırlar.
Münasib informasiya onun mürəkkəbliyinə görə istifadəçilər tərəfindən anlaşılması
və ya anlaşılmaması səbəbindən maliyyə hesabatlarından çıxarılmamalıdır.
Müqayisəlilik: İstifadəçilər üçün maliyyə hesabatları arasında müqaviləliyi
və fərqliliyi müəyyən etmək və qiymətləndirmək imkanını yaradan informasiya
müqaviləsi hesab olunur. İstifadəçilər tərəfindən dövlət büdcəsindən maliyyələşən
təşkilatın müxtəlif dövrlərə aid olan maliyyə hesabatlarının və ayrı-ayrı
təşkilatların maliyyə hesabatlarının müqayisə edilə bilməsi üçün təşkilatların
maliyyə vəziyyətindəki və fəaliyyətlərinin maliyyə nəticələrindəki meyilləri
müəyyən etmək imkanı yaradır.
Ardıcıllıq: Ardıcıllıq müqayisə olunan informasiyanın ən mühüm
xüsusiyyətlərindən hesab olunur. Müqayisəlik prinsipi maliyyə hesabatlarında əks
olunan
informasiyanın
dövrdən
dövrə
ardıcıl
olaraq
tanınmasını,
qiymətləndirilməsini və təqdim edilməsini tələb edir. İnformasiyanın ardıcıllığı
təşkilat tərəfindən bütün dövrlər ərzində oxşar hadisələr üçün eyni uçot metodunun
tətbiq edildiyini bildirir. Ardıcıllıq prinsipinin tətbiq edilməsi maliyyə
hesabatlarının etibarlığını, münasibliyini və anlaşılmasını təkmilləşdirmək üçün
uçot siyasətində dəyişikliklərin edilməsinə maneə yaratmamalıdır. İnformasiyanın
müqayisəliliyi və ardıcıllığı maliyyə hesabatlarının hazırlanması zamanı istifadə
olunmuş uçot siyasəti haqqında istifadəçilərin məlumatlandırılmasını təmin
etməlidir. Tətbiq olunan uçot siyasətində hər hansı dəyişiklər edildikdə, bu
dəyişikliklər onların nəticələri ilə birlikdə aydın şəkildə açıqlanmalıdır.
Münasiblik: Keçmiş, indiki və gələcək hadisələri qiymətləndirməklə
istifadəçilərin iqtisadi qərarlar qəbul etmələrinə təsir edən informasiya münasib
hesab olunur. İnformasiyanın münasibliyi onun mahiyyəti və əhəmiyyətlərindən
asılır.
32
Əhəmiyyətlilik: Maliyyə hesabatlarını təqdim edənlər tərəfindən nəzərə
alınmaması və təhrif olunması səbəbindən istifadəçilərin bu hesabatlar əsasında
iqtisadi qərarların qəbul edilməsinə təsir edə bilən informasiya əhəmiyyətli hesab
olunur. Əhəmiyyətlilik konkret şəraitlərdə maliyyə hesabatlarında diqqətsizlikdən
göstərilməmiş məlumatın və ya yol verilmiş səhvin həcminin dəyərindən asılıdır.
Əhəmiyyətlilik informasiyanın keyfiyyət xüsusiyyətləri ilə deyil, bu
informasiyanın münasibliyini müəyyən edən kəmiyyətlər ilə ölçülür.
Əhəmiyyətlilik maddənin ümumiyyətlə göstərilməməsi və ya səhv göstərilməsi
fərdi olaraq və ya qrup şəklində istifadəçilərin maliyyə hesabatları əsasında qəbul
etdikləri iqtisadi qərarlara təsir göstərə bildikdə əhəmiyyətli hesab olunur.
Əhəmiyyətlilik mövcud olan şərtlər daxilində buraxılmış və ya səhv göstərilmiş
maddənin həcmi və xarakterindən asılıdır. Maddənin həcmi və ya xarakteri və ya
hər ikisi müəyyənləşdirici amil kimi çıxış edə bilər.
Etibarlılıq: Tərkibində əhəmiyyətli səhvlər və qabaqcadan əmələ gəlmiş
yanlış (qərəzli) fikirlər mövcud olmayan informasiya etibarlı hesab olunur. Etibarlı
informasiya neytrallıq, ehtiyatlılıq, düzgün təqdimat və tamlıq kimi keyfiyyətlərə
malik olmalıdır.
Düzgün təqdimat: Təşkilatların maliyyə hesabatlarında informasiyanın
düzgün təqdimatı onun maliyyə vəziyyətini və fəaliyyətinin maliyyə nəticələrini
qərəzsiz, təhrifsiz, manipulyasiyasız və ya əhəmiyyətini faktları gizlətmədən,
mahiyyətin formadan üstünlüyü konsepsiyası əsasında, mümkün qədər obyektiv
əks edilməsini nəzərdə tutur. Konseptual Əsasların və ya müvafiq Milli Mühasibat
Uçotu Standartlarının tanınma meyarlarına uyğun gələn və hesabat tarixinə və ya
hesabat dövründə mövcud olan aktivlərə, öhdəliklərə, kapitallara, gəlirlərə və
xərclərə təsir göstərmiş bütün təsərrüfat əməliyyatları və digər hadisələr maliyyə
hesabatlarında düzgün əks etdirilməlidir.
Mahiyyətin formadan üstünlüyü: Maliyyə hesabatlarında əks etdirilən
əməliyyatların və digər hadisələrin düzgün olması üçün həmin əməliyyatlar və
33
hadisələr onların iqtisadi mahiyyətinin hüquqi formasından üstünlüyü prinsipi
əsasında təqdim olunmalıdır.
Neytrallıq: Maliyyə hesabatlarında təqdim olunan informasiyanın etibarlı
olması üçün məlumatlar neytral, yəni qərəzsiz olmalıdır. Maliyyə hesabatlarını
hazırlayan tərəfindən təqdim olunan informasiya onların öncədən müəyyən
olunmuş nəticənin əldə edilməsi üçün istifadəçinin qərarına təsir etdikdə, maliyyə
hesabatları neytral hesab oluna bilməz.
Ehtiyatlılıq: Ehtiyatlılıq – qeyri-müəyyən şəraitdə qiymətləndirmə zamanı
aktiv və ya gəlirlərin artırılmamasının, öhdəlik və xərclərin azaldılmamasının
təmin olunması məqsədilə diqqətli yanaşmanın tətbiqidir. Əksər hallarda bu o
deməkdir ki, qeyri-müəyyən şəraitlərdə aktiv və gəlirin mümkün dəyərlərindən ən
aşağı, öhdəlik və xərcin isə ən yüksək qiyməti istifadə edilməlidir. Ehtiyatlılıq
prinsipinə riayət olunması gizli kapital ehtiyatlarının və həddən artıq həcmdə
hesablanmış qiymətləndirmiş öhdəliklərin yaradılmasını, habelə aktivlərin və
gəlirlərin qəsdən azaldılmasına və ya öhdəliklərin və xərclərin qəsdən artırılmasına
əsas vermir.
Tamlıq: Maliyyə hesabatlarında təqdim olunan informasiyanın etibarlı
olması üçün bu informasiya, onun əhəmiyyətliliyi və ona çəkilən xərclər nəzərə
alınmaqla, dolğun olmalıdır.
Öhdəliyin mümkün ödəniş dəyəri əsasında qiymətləndirilməsi təşkilatın adı
iş şəraitində bu öhdəliyin yerinə yetirilməsi məqsədilə pul vəsaitlərinin və ya
onların ekvivalentlərinin ödənilməli olan nominal (diskontlaşdırılmamış) məbləği
ilə qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur.
Dostları ilə paylaş: |