Бирляшмиш Штатлара артан мараг
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
358 prezident seçiləcəkdi. Lakin onlar belə adamı irəli sürmədilər. Məhz demokratlar belə adamı tapdılar və qalib gəldilər. Demokrat partiyası qurultayının irəli sürdüyü Qrover Klivlend milli siyasət səhnəsində yen adam idi, lakin Nyu York ştatındakı ictimai xidmətdə öz qabiliyyətini göstərmişdi, axırıncı iki-üç il ərzində bütün ölkənin diqqətini özünə cəlb edə bilmişdi. Respublikaçılar partiyası iyirmi dörd il ərzində hökumətə nəzarəti əlində saxladı. Həmin dövrdə bu çox böyük nailiyyət idi. Yeni seçki kampaniyası öz hökmünü verməli idi. Respublikaçılar partiyasının qurultayı 1884-cü ilin ilk həftəsində Çikaqoda keçirildi. Demokratlar da elə həmin şəhərdə bir neçə həftə sonra yığışdı və Nyu Yorkun qubernatoru Qrover Klivlendi prezidentliyə, İllinoysdan olan Tomas Hendriki vitse- prezidentliyə namizəd göstərdi. Onlar öz platformalarında respublikaçılar partiyasının pozulduğunu, çürüdüyünü göstərirdilər. Qrover Klivlend keşiş oğlu idi, Nyu Cersidə Martin Van Burenin inauqurasiya ayında anadan olmuşdu. Van Buren yeganə prezident idi ki, Nyu Yorkdan seçilmişdi. Kampaniya qeyri-adi əhəmiyyətə malik idi. Klivlend inaqurasiya nitqində vətənpərvərlərə hüsn-rəğbət göstərdi. Qrant ordudan tərxis edildi. O, sağalmaz xəstəlikdən əziyyət çəkirdi, ağzında xərçəng xəstəliyi var idi. Yatağında uzanıb öz memuarını diqtə edirdi ki, kitabın satışından gələn pulla öz ailəsini saxlasın və oğlunu düşdüyü maliyyə fırıldağından xilas edə bilsin. İyirmi il əvvəl, 1863-cü ildə Klivlend hələ iyirmi altı yaşında gənc oğlan olarkən Buffalo şəhərində mahal prokuroru seçilmiş, 1871-ci ildə həmin mahalın şerifi olmuş, on il sonra isə Buffalonun meri olmuşdu. 1882-ci ildə o, Nyu York ştatının qubernatoru seçilmişdi. Həmin il respublikaçılara qarşı ümumi reaksiya güclənmişdi. Nyu Yorkda olduğu kimi Pennsilvaniyada və Massaçusetsdə də respublikaçıların yerinə demokratlar qubernator seçilmişdilər. Lakin başqa yerlərə nisbətən Nyu Yorkda respublikaçılara qarşı münasibət daha sərt idi. 1880-ci ildə Qarfildin prezident seçildiyi il, respublikaçılar Nyu Yorkda 21 min artıq səs almışdılar, iki il sonra, 1882-ci ildə Klivlend öz respublikaçı rəqibinə 190 min səs çoxluğu ilə qalib gəlib, ştatın qubernatoru seçilmişdi. Klivlendin atası ona kollec təhsili verməmişdi, lakin xristian ailəsində gənc oğlan daha yaxşı təhsil görmüşdü. Klivlendin seçilməsi ilə iyirmi səkkiz ildə birinci dəfə demokrat partiyasından olan adam prezident seçildi. Klivlendin prezident kimi vəzifəsi həm asan, həm də çətin idi. O, general Cekson kimi qızğın müdafiə olunmurdu. Baxmayaraq ki, hamı bilirdi ki, o, partiyanın deyil, xalqın prezidentidir. Onun əhalinin səsverməsi ilə respublikaçıların namizədi olan Bleynin üzərində əldə etdiyi səs çoxluğu 23 minə bərabər idi. Konqress seçkilərində demokratlar Nümayəndələr Palatasında güclü çoxluq qazandılar. Senat isə respublikaçıların əlində qalırdı, Klivlend özünü müstəqil deyil, demokrat hesab edirdi. O, güclü ədalət hissinə malik idi. O, heç vaxt qanunvericilik orqanının üzvü olmamışdı. İctimai işə başladığı dövrdən yalnız icra orqanının qulluqçusu olmuşdu. Bütün ölkənin diqqətini daha çox onun qeyri-adi sayda olan vetoları cəlb edirdi. Bu vetoların çoxu pensiya qanunlarına qarşı tətbiq edilirdi. 359 Demokratların çoxluq təşkil etdiyi Nümayəndələr Palatası və respublikaçı Senat vətəndaş müharibəsi ərzində federal ordularda qulluq etmiş hər bir sinifdən olan adama maddi yardım göstərməyə meyl edirdi. Onlar milli xəzinədən bu pensiya yardımını almaq hüququna malik olmalı idilər. Klivlend isə onların bu qəribə hərəkətini yoxlamaq qərarına gəldi. O, güman edirdi ki, həqiqətən əlil olan adamların hökumətdən pensiya alması kifayətdir və sadəcə xidmət üçün əlavə pul yardımı edilməsini, o, ictimai pulların ədalətsiz xərclənməci və mərhəmət məsələsindən sui- istifadə edilməsi kimi hesab edirdi. Prezidentin və vitse-prezidentin hər ikisinin öldüyü və ya əmək qabiliyyətini itirdiyi halda prezident vəzifəsinin kimə verilməsi qaydasının müəyyən edilməsi və qoyulması daha mühüm əhəmiyyətə malik idi. Qanun layihəsi 1882-ci ilin yayında Senat tərəfindən qəbul edilmiş qanuna əlavə edildi və bu iki dəfə Senat tərəfindən qəbul edilsə də, Nümayəndələr Palatası onunla razılaşmadı. Qanuna görə, prezidentin varisi Senatdan və ya senat fəaliyyət göstərə bilməsə, Nümayəndələr Palatasının spikeri olmalı idi. Lakin Konqresin sessiyaları arasındakı fasilədə nə Senatın nümayəndəsi, nə də Nümayəndələr Palatasının spikeri prezident ola bilməzdi. Bu ABŞ-ın 21-ci prezidenti Arturun prezident olduğu dövrdə belə olmuşdu. Bu Klivlendin prezidentliyinin ilk ilində də baş vermişdi. Klivlendlə birlikdə vitse- prezident seçilmiş Hendriks 1885-ci ilin noyabrında vəfat etdi və prezidentlə onun funksiyalarını icra edəcək adam arasında məsafə yarandı. Ona görə də prezidentin və vitse prezidentin yaşı və Birləşmiş Ştatlarda anadan olması xüsusi əhəmiyyət kəsb etdi. Dövlət katibi, maliyyə naziri, hərbi nazir, baş prokuror, rabitə naziri, hərbi-dəniz qüvvələri naziri, daxili işlər naziri və kənd təsərrüfatı naziri vəzifələrinə də Konstitusiyada prezident və vitse prezidentlər üçün qoyulan yaş və anadan olduqları yer senzləri şamil edildi və bununla da məsələ birdəfəlik həll edildi. Ölkə 80-ci illərin sonunda fəhlə hərəkatının güclənməsi ilə üz-üzə gəldi. Çikaqodakı Heymarketdə 1886-cı ilin mayında proletariatın anarxist liderləri görüşdülər və razılaşdılar ki, qanunlara tabe olmasınlar. Bu amerikan şəhəri polisinin heç vaxt görmədiyi ciddi münaqişə ilə başa çatdı. Bu münaqişənin təsiri digər şəhərlərə də yayıldı. "Əmək cəngavərləri"nə bənzəyən nəhəng təşkilatlar bir yerdə çıxış edirdilər. Anarxist təsiri artdıqca bölünmə və çürümə prosesi güclənirdi. Amerika əməkçi federasiyası deyilən təşkilat meydana gəldi və onların yerini tutmaq istədi. Klivlendə bu aydın oldu ki, iqtisadi narazılıqların kiçiyi yoxdur. Artıq 1888-ci ilin yeni prezident seçkisi gəlib çatdı. Respublikaçılar İndianadan olan general Bencamin Harrisonu namizəd göstərdilər. O, vaxtından əvvəl ölməsi ilə Con Tayleri prezident etməyə şərait yaradan, 1841-ci ilin mart- aprelində iki aylığa doqquzuncu prezident olmuş Uilyam Henri Harrisonun nəvəsi idi. Hər iki partiya ölkənin ayrı-ayrı hissələrinə yollandı. Demokratlar məğlub oldular. Klivlendin qazandığı əhalinin səsi rəqibininkindən yüz on min az idi, lakin Harrison elektorlar kollegiyasında altmış beş səs çoxluğuna (168 səsə qarşı 233 səslə) malik idi. Nyu York və İndiana yenidən respublikaçılara tərəf dönmüşdü. Konnektikut və Nyu Cersi istisna olmaqla heç bir şimal ştatı demokratların namizədlərinə səs verməmişdi. Demokratlar hətta Nümayəndələr Palatası üzərində Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|