Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları  / BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F ish es

adlanan  başqa  xüsusi  hüceyrələr  isə 

balıqları  bir  çox  rənglərə  boyayırlar. 

Xromatoforda  qırmızı,  san  və  qara- 

qəhvəyi piqmentlərolur.

Bu  rənglər  kombinə  olunaraq, 

başqa rənglər məsələn: yaşıl və nanncı 

rənglər  əmələ  gətirə  bilir.  Bir  sıra 

növlərdə xromatoforların bəzi rəngləri 

üstünlük təşkil  edir və ya onlar başqa 

cür qruplaşırlar.

Bu  xüsusiyyət  növlərin  rənglərin-

brownish-black  pigments.  These 

colors  may  combine  and  produce 

other  colors,  such  as  orange  and 

green.  Some  species  have  more 

chromatophores of a particular color 

than other species have or have their 

chromatophores grouped differently. 

Such  differences  cause  many  varia­

tions  in  coloring  among  species. 

Besides  chromatophores,  many  fish 

also have whitish or silvery pigments

Scales

Çuşuə 

pulcuq 

] lostril

Quyruq üzgəci 

Caudal fin

Anal  üzgəci 

A nal  fin

Sərt (tikan) şüalı bel üzgəci 

Yumşaq şüalı  bel üzgəci

Spiny dorsal fin 

Soft dorsal fin

/L a te r a l line

A ğ ı/

Pulcuq

M o u t h

Qəlsəmə 

Qəlsəmə

qapağı 

dəliyi

Gill cover 

Gill opening

Govda

Quvruq

Head

T ru n k

Tail

də müxtəliflik yaradır.

Xromato-forlardan başqa balıqların 

çoxunun dərisində və pulcuqlarında ağ 

və  gümüşü  piqmentlər  olur.  Günəş 

işığında bu piqmentlər göy qurşağının 

bütün parlaq rəng çalarlarını yaradır.

Bir  çox  balıqların  dərisinin  rəngi 

ətraf  mühitin  rənginə  uyğunlaşır. 

M əsələn,  dənizin  səthinə  yaxın 

sularda  yaşayan  balıqların  əksəriy­

yətinin bel hissəsi  göy  rəngdə  olur 

ki,  bu  da dəniz  rənginə  qarışır.  Belə 

uyğun rəng himayəedici rəng adlanır.

in  their  skin  and  scales.  In  sunlight, 

these  pigments  produce  a  variety  of 

bright rainbow colors.

The color of most fish matches that of 

their  surroundings.  For  example, 

most fish that live near the surface of 

the  open  ocean  have  a  blue  back, 

which matches the color of the ocean 

surface.  This  type  of  camouflage  is 

called  protective  coloration.  But 

certain  brightly  colored  fish,  inclu­

ding  some  that  have  poisonous 

spines,  do  not  blend  with  their

30

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK:  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları  / BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

Ancaq bəzi əlvan boyanmış balıqlar, o 

cümlədən zəhərli  tikanları  olan balıq­

lar  ətraf  mühitin  rənginə  uyğunlaş­

mırlar.

Əlvan  rənglər  balıqların  düşmən­

lərini çaşdıraraq onu qoruya bilir və ya 

da,  başqa  balıqları  əlvan  balıqların 

tikan  və  ətinin  zəhərli  olmasından 

xəbərdar  edir.  Bir  çox  balıqlar  öz 

rənglərini  ətraf mühitə  üyğun  olaraq 

dəyişə bilirlər.  İki  və daha çox rəngə 

boyanmış  balıqlar  istənilən  vaxt  bu 

rənglər  vasitəsilə  əmələ  gətirdikləri 

naxışlarını  dəyişə  bilirlər.  Balıq belə 

dəyişiklik üçün gözündən xəbərdarlıq 

siqnalı alır.  Bu siqnaldan sonra balığın 

əsəb  sistemi  piqmentləri  xromatofor- 

larda qruplaşdıraraq onları  tünd və ya 

daha  da parlaq  edir.  Xromatoforlarda 

rənglərin  açıq  və  ya  tündləşməsi 

naxışların dəyişməsinə səbəb olur.

Pulcuq.  Əksər  çənəli  balıqların 

pulcuqdan  təşkil  olunmuş  qoruyucu 

örtüyü  var.  Teleost  balıqların  nazik 

sümük  pulcuqlarının  kənar  hissələri 

dəyirmilənmiş olur.  Teleost balıqların 

pulcuqları  əsasən  iki  cür  olur: 

daraqvari və sikloid formalı. Daraqvari 

pulcuqların üzərində xırda xallar olur, 

əl vurduqda sərt təsir bağışlayır. Xanı 

balığı  və  xanı  balığıkimilərin  pulcu- 

qları  daraqvaridir.  Sikloid  pulcuqların 

səthi  hamardır.  Məsələn,  karp  və 

qızılbalıq  belə  pulcuğa malikdir.  Bəzi 

sümüklü  və  zirehlikimilərin  qalın, 

ağır  qanoid  pulcuqları  olur.  Köpək 

balığı  və  skatların  əksəriyyəti  xırda 

dişləri  xatırladan  plakoid  pulcuqlarla 

örtürmüşdür.  Bəzi  balıqların  isə,  o 

cümlədən, angvillərin bir sıra növləri­

nin və şirin suda yaşayan naqqa balığı-

surroundings.  Bright  colors  may 

protect a fish by confusing its enemies 

or  by  warning  them  that  it  has 

poisonous spines or flesh.

Sikloid pulcuq  (qızılbalıq) /  Cucloid scale  (Salm on)

Many  fish  can  change  their color  to 

match color changes that are present 

in  their  surroundings.  Flatfish  and 

some other fish that have two or more 

colors  can  also  change  the  pattern 

formed by their colors. A fish receives 

the  impulse  to  make  such  changes 

through its eyes. Signals from a fish's 

nerves then rearrange the pigments in 

the  chromatophores  to  make  them 

darker  or  lighter.  The  darkening  or 

lightening  of  the  chromatophores 

produces the different color patterns.

Scales.  Most  jawed  fish  have  a 

protective covering of scales. Teleost 

fish  have  thin,  bony  scales  that  are

r\.

г- 

ДЯ

2 s  

>  C

Qanoid pulcuq  (Polipter) /  Ganoid scale  (Gar)

. 

v ; - 4 ,V f

Plakoid pulcuq  (köpəkbalığı)

 /  

Placoid scale  (Shark)

31

---