Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları  I BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

BALIQLAR NECƏ DİNCƏLİR

Bütün  heyvanlar kimi balıqlara da 

istirahət  lazımdır.  Balıqların  bir  çox 

növündə  elə  dövr  olur  ki,  bu  dövrü 

yuxu  adlandırmaq  olar.  Bir  başqaları 

isə  kiçik  zaman  ərzində  qeyri-aktiv 

vəziyyətə keçirlər.

Balıqların  çoxu  suda  öz  vəziy­

yətlərini  saxlamaq  üçün  istirahət 

etdikləri zaman da üzgəclərini hərəkət 

etdirir.  Balıqların  göz  qapaqları 

olmadığı  üçün, 

onlar  yatan  zaman 

gözlərini yuma bilmir.  Ancaq görünür 

ki,  yatan  zaman  balıqlar  gördüklərini 

duya bilmir.  Balıqların bir çoxu suyun 

dibində qamı və ya böyrü üstündə, bir 

başqaları isə suyun orta təbəqələrində 

üfüqi vəziyyətdə yatırlar.

BALIQLARIN  BİRGƏ YAŞAYIŞI 

Balıqların  bir  çox  növlərinin  bəzi 

nümayəndələri  əsas  etibarilə  tək 

yaşayır.  Bunlara  ən  yırtıcı  balıqlar 

aiddir.  Məsələn,  köpək  balıqlarının 

çoxu  təklikdə  ov  edir  və  qidalanır, 

ancaq  cütləşmə  dövründə  öz  növün­

dən olan balıqlara qoşulur.

Bir  çox  balıq  növləri  isə  balıq 

sürülərində  birləşərək  yaşayırlar. 

Bütün  balıq  növlərinin  1/5  hissəsi 

sürülərdə toplanır. Sürülər bir neçə və 

ya  çox  sayda  balıqlardan  ibarət  olur. 

Məsələn,  tunes sürüsündə 25-ə qədər 

balıq  olduğu  halda,  siyənək  və  kilkə

discourage an enemy.  Many eels that 

live on the bottom dig holes in which 

they  hide  from  their enemies.  Razor 

fish  dive into sand  on the bottom.  A 

few  fish  do  the  opposite.  F o r 

example,  flyingfish  and  needlefish 

escape  d a n g e r  by  p r o p e llin g  

themselves out of the water.

HOW FISH REST

Like all animals, fish need rest. Many 

species have periods of what might be 

called  sleep.  Others  simply  remain 

inactive for short periods. But even at 

rest, many fish continue to move their 

fins  to  keep  their  position  in  the 

water.

Fish  have  no  eyelids,  and  so  they 

cannot close their eyes when sleeping. 

But  while  asleep,  a  fish  is  probably 

unaware  of the  impressions  received 

by  its  eyes.  Some  fish  sleep  on  the 

bottom, resting on their belly or side. 

Other species sleep in  midwater,  in  a 

horizontal position.

HOW FISH LIVE TOGETHER

Among many  species,  the  individual 

fish  that  make  up  the  species  live 

mainly  by  themselves.  Such  fish 

include  most  predatory  fish.  Many 

sharks, for example, hunt and feed by 

themselves and join other sharks only 

formating.

Among  many  other  species,  the  fish 

live  together  in  closely  knit  groups 

called schools. About a fifth of all fish 

species  are  schooling  species.  A 

school may have few or many fish. A 

school  of  tuna,  for  example,  may 

consist  of fewer than  25  individuals.

48

BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK  Xəzərin  əsrarəngiz  balıqları

  / 

BIODIVERSITY: A m a z in g   C a s p ia n   F is h e s

sürüsündə  balıqların  sayı  milyonlarla 

olur.  Sürüdə  demək  olar  ki,  bütün 

balıqlar  eyni  ölçüdə  olurlar.  Yetiş- 

kənlik  yaşında  olan  balıqlarla  yetiş- 

kənlik  yaşına  çatmamış  balıqlar 

müxtəlif  sürülərdə  olurlar.  Bir  sıra 

sürü  əmələ  gətirən  balıq  növlərində 

balıq  yetişkənlik  yaşma  çatmazdan 

əvvəl  sürüyə  qoşularaq  onun  bir 

hissəsini  təşkil  edir  və  bütün  ömrü 

boyu  sürüdə  qalır.  Bir  sıra  növlər 

kürüdən  çıxdıqdan  sonra,  ancaq  bir 

neçə  həftəlik  sürü  əmələ  gətirir. 

Yırtıcılardan  qorunmaq  üçün  balıqlar 

adətən  sürüdə  çox  sıx  hərəkət  edir. 

Ancaq  sürülər çox  vaxt  gecə  qidalan­

ma  zamanı  parçalanır,  səhər  isə yeni­

dən  yığışır.  Yırtıcılar  yaxınlaşdıqda 

balıqlar bir yerə toplanır.

Balıqlar  başqa  münasibətlər  də 

yaradırlar.  Məsələn, çox sayda treska, 

xanı  balığı  və  başqa  növlər  qrup 

halında eyni  bir akvatoriyaya qidalan­

maq,  istirahət  etmək  və  kürü  tökmək 

üçün  yığışırlar.  Belə  qruplar  müvəq­

qəti olub, balıq sürüsündə olduğu kimi 

möhkəm  deyildir.  Bir  sıra  balıqlar,  o 

cümlədən,  mərcan  qayalarında  yaşa­

yan balıqlar və qubanlar digər növlərin 

iri balıqları ilə çox qəribə münasibətdə 

olurlar.  Bir sıra xırda balıqlar özlərin­

dən iri balıqların bədənlərindəki para- 

zitləri  və  ölü  toxumaları  təmizləyir­

lər.  Bu zaman  kiçik balıqlar qidalanır, 

iri  balıqlar  isə  parazitlərdən  təmizlə­

nirlər.

BALIQLAR DƏYİŞİKLİKLƏRƏ 

NECƏ UYĞUNLAŞIR

Bəzən  balıqlara  ətraf  mühitin 

dəyişikliklərinə  uyğunlaşmaq  lazım

Many  schools  of herring  and  kilkas 

number  in  the  hundreds  of millions. 

All  the fish  in a school are about  the 

same size. Baby fish and adult fish are 

never  in  the  same  school.  In  some 

schooling  species,  the  fish  become 

part of a school when they are young 

and  remain  with  it  throughout  their 

lives.  Other  species  form  schools  for 

only a few weeks after they hatch. The 

fish in a school usually travel in close 

form ation  as  a  defense  against 

predators.  But a school  often  breaks 

up at night to feed and then regroups 

the next morning. The approach  of a 

predator brings the fish quickly back 

together.

Fish  also  form  other  types  of 

relationships. Among cod, perch, and 

many  other  species,  a  number  of 

individuals  may  gather  in  the  same 

area  for  feeding,  resting,  or  spaw­

ning. Such a group is only temporary 

and is not so closely knit as a school. 

Some fish, including certain angelfish 

and  wrasses,  form  unusual  relation­

ships with larger fish of other species. 

In  many  such  relationships,  the 

smaller  fish  removes  parasites  or 

dead  tissue  from  the  larger  fish.  The 

smaller  fish  thus  obtains  food,  and 

the other is cleaned.

HOW  FISH  ADJUST TO 

CHANGE

Fish  sometimes  need  to  adjust  to 

changes  in  their  environment.  The 

two  most  common  changes  are  (1) 

changes in water temperature and (2) 

changes in the salt content of water.

In  general,  the  body  temperature  of

49

---