7
Hesabdarlıq – insanların müəyyən qədər təcrübi tələbini ödəyən biliklərdən
biri olaraq ilk dəfə özünün tətbiqini qədim dövrlərə təsadüf edir, bəşəriyyətin
ilk mülkiyyəti olmuş və həmişəlik həlledilməz problem olaraq qalacaq.
Şübhə yoxdur ki, o vaxtlar insanlar arasında ticarət əlaqələri, təbiət və əmək
vasitələrinin qarşılıqlı mübadiləsi məhdud idi, heç bir hesabdarlıq yox idi və
ola da bilməzdi.
Mədəniyyətin ilkin əlamətləri, ticarətin daha çox maddi forma aldığı və
ümumi mübadilə aləti zərurətini doğurduğu zaman əmələ gələ biləcək hər hansı
bir qeydlərin zəruriliyi haqqında fikir əmələ gəlirdi. Bu qeydlər asanlıqla unu-
dulan faktların izlərini yalnız qorumağa xidmət edirdi, çubuqlar və ya daş üzə-
rində çərtiklərdən daxili bərk olan mum kərpiclərə basılan kəsiklər onların
rəmzi nişanlarından ibarət idi – onsuz da hesabdarlığın başlanğıcı qoyulmuşdu.
Fərz olunur ki, hesabdarlıq qədim Misirdə meydana gəlmişdir. Bu, klassik
ölkənin tədqiqatçı alimləri tərəfindən qismən dəstəklənir və nəticə etibarilə
cəb rin misirlilər tərəfindən ixtira olunması yekdilliklə qeyd edilir, belə ki, ri-
yazi elmlərin yüksək dərəcədə inkişafına baxmayaraq, Misirin geniş ticarət
əlaqələri hər hansı bir qeyd aparılmadan
çətin ki, fəaliiyət göstərə bilərdi.
Qədim Misirdə
mühasibat uçotunun şəffaf, təbii konsepsiyası artıq yaran-
mışdır (daha dəqiq hesab). Papirus vərəqləri üzərində yazılar: vərəqlərin üzə-
rində qeydlərin aparılması – buradan götürülmüşdür.
Babilistanda
uçot gil
lövhə ciklər üzərində aparılırdı. Əmək fəaliyyətinin uçotu inkişaf etmişdi (əmək
haqqı, adam-gün).
Tarixi hadisələrin gedişində hesabdarlıq biliklərini geniş yayan, təbii ki,
sələfləri tərəfindən onlara irsən keçən, öz malları üçün əsas bazarları və dünya-
nın üç hissəsində geniş
ticarət əlaqələri olan
Dostları ilə paylaş: 
