49
qalmışdıq. Evdə başqa adamlar da yaşayırdı; bir italyan, iki qoca qarı və bir zənci ər-arvad.
Onlar hər gecə dava-dalaş salır, sonra gitara çalıb oxuyurdular. Zəncinin sulanmış ağıza
bənzəyən sarı gözləri vardı. Onların hamısından bir az xoşum gəlmirdi, ona görə də küçədə
oynamağa çalışırdım. Ancaq atam məni küçədə görən kimi evə qovur və cəzalandırırdı. Bir dəfə
atam məni çubuqla döyəndə gördüm ki, zənci qapının arasından gizlicə baxır. Mən hətta dərhal
başa düşmədim, əvvəl elə bildim ki, ayağını qaşıyır, əliylə nəsə qurdalanırdı… Atamsa çox
məşğul idi – o, toqqasıyla məni kötəkləyirdi. Qəribədir, sən demə, bakirəliyi tamamilə
gözlənilmədən itirmək, hətta özün də bilmədən başqa bir həyata qədəm basmaq olarmış. O gecə
zəncilər mətbəxdə gecədən xeyli keçənədək oxudular, mənsə otaqda oturmuşdum; səhərisi o
qədər ağladım ki, susuzluqdan yanırdım, otaqdansa çıxmaq istəmirdim. Atam qapının ağzında
oturub mate içirdi. Dəhşətli istiydi, siz, soyuq ölkələrdə yaşayanlar bunun nə demək olduğunu
anlamazsınız. Çay yaxın olduğundan həm də rütubət idi, bax ən dəhşətlisi də budur; ancaq
deyilənə görə, Buenos-Ayresdə vəziyyət daha pis olur, Horasio deyir ki, qat-qat pisdir, bilmirəm,
ola bilər. O gecəsə paltarım bədənimə yapışmışdı, hamımız çoxlu mate içmişdik, mən iki dəfə
həyətə çıxıb ətirşahlıqdakı krandan su içdim. Mənə elə gəlirdi ki, o kranın suyu sərindir. Göydə
bir dənə də ulduz yox idi, ətirşahın tünd qoxusu gəlirdi; çox gözəl və parlaq çiçəkləri var, yəqin
ki, ətirşahın yarpaqlarını siz də nə vaxtsa sığallamısınız. Qonşuların işıqları artıq sönmüşdü,
atamsa təkgöz Ramosun dükanına getmişdi. Mən skamyanı, mateni və boş qazançanı evə
daşıdım – atam həmişə onları qapının ağzında qoyurdu, buradan keçən avaralar da
oğurlayırdılar. Yadımdadır, həyətdən keçəndə ayı gördüm və daynıb baxdım – ayı görəndə
həmişə bədənim titrəyir, – başımı qaldırdım ki, oradan, ulduzlardan məni görsünlər. Belə şeylərə
inanırdım, axı cəmi on üç yaşım vardı. Sonra krandan bir az da su içdim və doqquz yaşımdaykən
ayağımın burxulduğu dəmir pilləkənlə yuxarı, otağıma qalxdım. Masanın üzərindəki şamı
yandırmaq istəyəndə, kiminsə isti əli çiyinlərimdən tutdu, qapının örtüldüyünü eşitdim, o biri əl
isə ağzımı tutmuşdu, mən dəhşətli üfunət hiss etdim, zənci ora-buramı əlləyir, sıxıb əzirdi,
qulağıma nəsə deyə-deyə üz-gözümü tüpürcəyilə islatmışdı. O, donumu cırdı, mən heç bir şey
edə bilmədim, hətta qışqıra da bilmədim, çünki qışqırsam, məni öldürəcəyini bilirdim, mənsə
ölmək istəmirdim, nə olsa da, bu olmasın, öldürülmək – dünyada bundan alçaq təhqir və bundan
böyük axmaqlıq yoxdur. Nə baxırsan mənə, Horasio? Mən qarışqa yuvası olan evimizdə
zorlanmağım barədə danışıram, Qreqorovius Uruqvayda necə yaşadığım barədə bilmək istəyir.
– Danış, ətraflı danış, – Oliveyra dedi.
– Vacib deyil, ümumi fikir yetər, – Qreqorovius dedi.
– Ümumi fikirlər olmur, – Oliveyra dedi.
50
(–
120)
16
– O, demək olar ki, səhərə yaxın getdi, mənsə ağlaya da bilmədim.
– Əclaf, – Bəps dedi.
– Ah, Sibilla, bu tamamilə diqqətəlayiqdir, – Etyen dedi. – Həmişəki kimi, bir şey
qəribədir – forma ilə məzmun arasındakı iblisanə ixtilaf. Sənin danışdığın hadisə mexanizm
etibarilə yüngül müqavimət və bəlkə də, müəyyən aqressivlik istisna olunmaqla iki sevgili
arasında baş verən halla tamamilə üst-üstə düşür.
– İkinci fəsil, dördüncü bölmə, paraqraf A, – Oliveyra dedi. –
«Presses
Universitaires Françases”.
1
– Ta gueule, – Etyen söyüş söydü.
– Nə isə, – Ronald yekunlaşdırdı, –
«Hot and Bothered
»
”
2
ə
oxşar bir şeyə qulaq
asmağın vaxtı gəlib çatdı.
– Şanlı xatirələr üçün münasib sərlövhə, – Oliveyra stəkanını qaldıraraq dedi. –
Yaman qoçaq adammış bu zənci, hə?
– Zarafatı burax, – Qreqorovius dedi.
– Özünüz xahiş etdiniz, dostum.
– Siz sərxoşsuz, Horasio.
– Əlbəttə, sərxoşam, bu böyük anda, işıqlı saatda. Sənəsə, gözəlim, gerontoloji bir
klinika tapmaq lazım olacaq. Bir Osipə bax, sən onu öz sevimli xatirələrinlə iyirmi yaş
cavanlaşdırmısan.
– O özü xahiş etdi, – Sibilla incidi. – Əvvəl xahiş edirlər, sonra isə xoşlarına
gəlmir. Mənə araq süz, Horasio.
Deyəsən, Oliveyra daha Sibilla ilə heç kəsə lazım olmayan izahatlar donquldanan
Qreqoroviusun arasına girib mane olmaq istəmirdi. Vonqun qəhvə dəmləmək təklifi bundan qat-
qat cəlbediciydi. «Mentona» kazinosından əldə edilən xüsusi reseptlə hazırlanmış tünd və isti
qəhvə. Təklif yekdilliklə, gurultulu alqışlarla qəbul olundu. Ronald etiketi sevgiylə öpüb valı
patefonun üzərinə qoydu və iynəni təntənəli surətdə aşağı saldı. Qüdrətli Ellinqton bir anlığa
onları trudaba etdiyi əfsanəvi improvizasiyalarla valeh etdi, onun ardınca Bebi Koks gəldi,
yumşaq və necə deyərlər, yerində, Sonra Conni Hoces çıxış etdi və kreşşendo başlandı (otuz il
1
Франсыз али мяктябинин няшриййаты (фран.)
2
Д.Эллингтонун ифа етдийи блйуз