Byörnstyerne Martinus Byörnson

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Ə.Bədəlbəyli 
Leninqrad 
Dövlət 
Konser-
vatoriyasının  nəzdindəki  musiqi  texnikumunun 
bəstəkarlıq  fakultəsində  musiqi  təhsilini  davam 
etdirərək  professor  Boris  Zeydmanın  sinfini 
bitirmiĢdir. 
Musiqi  yaradıcılığına  20-ci  illərdə  baĢlamıĢ 
Ə.Bədəlbəyli dram tamaĢalarına musiqi yazmaqla 
ilk 
bəstəkarlıq 
addımlarını 
atmıĢdır. 
O, 
M.F.Axundovun, 
H.Cavidin, 
S.Vurğunun, 
C.Cabbarlının pyeslərinə musiqi yazmıĢdır. 
Əfrasiyab Bədəlbəyli ilk Azərbaycan baleti - 
"Qız  qalası"  baletinin  müəllifidir.  1940-cı  ildə 
Azərbaycan  Dövlət  Opera  və  Balet  Teatrında 
tamaĢaya  qoyulmuĢ  "Qız  qalası"  baleti  yalnız 
Azərbaycanda deyil, bütün Yaxın və Orta ġərqdə 
ilk baletdir. 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Bəstəkarın  qələminə  habelə,  "Tərlan"  baleti, 
müəllimi  professor  Boris  Zeydmanla  birgə 
yazdığı 
"Xalq 
qəzəbi" 
operası, 
Nizami 
Gəncəvinin anadan olmasının 800 illik yubileyinə 
həsr  olunmuĢ  "Nizami"  operası,  "Söyüdlər 
ağlamaz" operası mənsubdur. 
Əfrasiyab 
Bədəlbəylinin 
yaradıcılıq 
fəaliyyətində dirijorluq sənəti xüsusi yer tutur. O, 
Azərbaycanın  ilk  dirijorlarından  biri  olmuĢdur. 
Ə.Bədəlbəyli  ilk  dəfə  1927-ci  ildə  dirijorluq 
sənətinə  baĢlamıĢdır.  Onun  ilk  dirijorluq  etdiyi 
əsər  Ü.Hacibəyovun  "Əsli  və  Kərəm"  operası 
olmuĢdur.  Ə.Bədəlbəyli  P.Ġ.Çaykovski  adına 
Moskva  Dövlət  Konservatoriyasının  dirijorluq 
fakultəsində  təkmilləĢmiĢdir.  O,  bir  neçə  il 
S.M.Kirov  adına  Leninqrad  Opera  və  Balet 
Teatrında 
dirijorluq 
təcrübəsi 
keçmiĢdir. 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Dirijorluq  sənətinin  sirlərinə  dərindən  bələd  olan 
Ə.Bədəlbəyli  ömrünün  sonuna  kimi  Azərbaycan 
Dövlət  Opera  və  Balet  Teatdında  dirijor 
vəzifəsində  çalıĢmıĢ,  dünya  musiqisi  klassik-
lərinin,  Azərbaycan  bəstəkarlarının,  həmçinin 
özünün  səhnə  əsərlərini  özünəməxsus  bir 
iste′dadla təfsir etmiĢdir. 
Əfrasiyab Bədəlbəyli eyni zamanda iste′dadlı 
publisist, librettoçu və tərcüməçi kimi də fəaliyyət 
göstərmiĢdir. O, Süleyman Ələsgərovun "Bahadur 
və  Sona"  operasının,  ƏĢrəf  Abbasovun  "Qaraca 
qız",  Boris  Zeydmanın  "Qızıl  açar"  və  "Gülən 
adam"  baletlərinin,  eləcə  də  öz  səhnə  əsərlərinin 
librettolarını  yazmıĢdır.  Əfrasiyab  Bədəlbəyli 
həmçinin  P.Çaykovskinin "Ġolanta",  C.Rossininin 
"Sevilya 
bərbəri", 
Z.PaliaĢvilinin 
"Daisi", 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
R.Qliyerin  "ġahsənəm"  operalarının  librettolarını 
azərbaycan dilinə tərcümə etmiĢdir. 
Əfrasiyab  Bədəlbəylinin  bir  musiqiĢünas 
kimi  fəaliyyəti  də  önəmlidir.  Onun  "Musiqi 
haqqında 
söhbət", 
"Qurban 
Primov" 
monoqrafiyaları,  azərbaycan dilində indiyə  qədər 
yeganə  sayılan  "Musiqi  terminləri  lüğəti"  milli 
musiqiĢünaslığımızın əhəmiyyətli əsərlərindəndir. 
Maraqlı və aktual  mövzulara həsr olunmuĢ elmi-
publisistik  məqalələrlə  dövrü  mətbuatda  çıxıĢ 
edən  Əfrasiyab  Bədəlbəyli  "Ədəbiyyat  və 
incəsənət" qəzetinin və "Elm və həyat" jurnalının 
redaksiya  hey′ətinin  üzvü,  "Azərbaycan  Sovet 
Ensiklopediyası" 
baĢ 
redaksiyasının 
üzvü 
olmuĢdur. 
Ġctimai  musiqi  xadimi  kimi  geniĢ  fəaliyyət 
göstərən 
Ə.Bədəlbəyli 
müxtəlif 
illərdə 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Azərbaycan  Dövlət  Radio  Komitəsinin,  habelə 
Azərbaycan 
Dövlət  Filarmoniyasının  bədii 
rəhbəri  olmuĢdur.  O,  Azərbaycan  Bəstəkarlar 
Ġttifaqının yarandığı ilk gündən - 1934-cü ildən bu 
yaradıcılıq təĢkilatının üzvlüyünə qəbul olunmuĢ, 
bütün qutultayların idarə heyətinin üzvü seçilmiĢ, 
uzun  illər  "MusiqiĢünaslıq"  bölməsinin  rəhbəri 
olmuĢdur. 
"Qız  qalası"  baletinin  o  zamankı  M.  F. 
Axundov adını Azərbaycan Dövlət opera və balet 
teatrı  səhnəsində  ilk  quruluĢu  respublikanın  xalq 
artisti, rejissor Ġ. Hidayətzadə və baletmeyster V. 
Ġ.  Vronski  tərəfindən  həyata  keçirilmiĢdi. 
Tərtibatçı 
rəssam, 
respublikanın 
əməkdar 
incəsənət  xadimi  F.Qusak  idi.  Həm  rejissor,  həm 
baletmeysterin  quruluĢda  cəsarətli  addımları 
baĢlıca  məqsədə  çatmaq,  -  xalq  rəqsləri  ilə 

---

www.kitabxana.net
 – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 
2018 
 
Ağasəlim Pünhanoğlu
 
       
―Azərbaycan və dünya musiqi sənətindən‖
 
Avropa rəqs texnikasını çarpazlaĢdırmaq yönündə 
atılmıĢdı.  Yəni  milli  çalarlar  mütləq  saxlanmalı 
idi. Və baletin musiqisi də həmin məqsədə imkan 
verirdi. 
Baletin 
məzmunundan 
irəli 
gələn 
"divertismentli"  səhnələĢdirmələrə  baxmayaraq, 
burada  maraqlı  və  kəskin-dramatik  səhnələrə  də 
yer  verilmiĢdi.  Lakin  quruluĢda  əsas vurğulanma 
Poladla  Gülyanağın  alovlu  və  mətin  sevgisi 
çevrəsinə düĢürdü. 
TamaĢada  məzmunun  açıqlanması  yönündə 
pantomimadan  geniĢ  faydalanmıĢdılar.  Eyni 
zamanda  baletin  quruluĢunda  "variasiya"  və 
"adajio"-lar,  "Sonalar  gölü",  "Raymonda",  "Don 
Kixot" baletlərində olduğu kimi, klassik ənənələrə 
uyğunlaĢdırılmıĢdı. 
Gülyanağın  ilk  ifaçısı  -  ilk  azərbaycanlı 
balerina  Qəmər  Almaszadənin  çıxıĢı  çox  yüksək 

---