C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
(antibiotiklər, sulfanilamdlər və s.), antivirus (interferon preparatları, interferon induktorları, kimyəvi preparatlar və s.), antitoksik zərdablar, immunoqlobulinlər, bakteriofaqlar və s. işlədilir. Törədicilərə qarşı ilk növbədə kimyəvi preparatlar və antibiotiklər işlədilir. Kimyəvi preparatlar kimi antimikrob və antiparazitar təsirə malik müxtəlif maddələr nəzərdə tutulur. Antibiotiklərlə müalicənin əsasında isə mikroorqanizmlərin ifraz etdiyi təbii mənşəli maddələr durur. Müasir antibiotiklər isə polisintetik olub, ilkin molekulaların şəkil dəyişmələridir. Praktiki təbabətdə ilk antimikrob preparat - sulfanilamid 1936-cı ildə işlədilmişdir. Bir qədər gec 1941-ci ildə A. Fleminq (Oksford universiteti) penisillini əldə edərək müvəffəqiyyətlə tətbiq etmişdir. Müasir dövrdə minlərlə təbii, yarımsintetik və sintetik mənşəli antibakterial preparatlar mövcuddur. Onlardan isə yalnız bir qismi, az toksiki təsiri olan və daha güclü antibakterial effekt verən antibiotiklər klinik təbabətdə istifadə olunur. Bakteriyalara təsirinə görə antibiotiklər 2 qrupa bölünür: - bakterisid təsirə malik olanlar - penisillin, sefalosporinlər, aminoqli-kozidlər, rifampisin, polimiksin və s.; - bakteriostaliklər - makroiidlər, tetrasikiin qrupu, linkomisiıı, xloram-fenikol və s.; Antimikrob təsir spektrinə görə antibiotiklər aşağıdakı qruplara bolunur: - qıam-müsbət bakteriyalara və kokkiara təsir edənlər: biosintetik pe-nisiiinlər, izoksazopenisilinlər (oksasiklin), linkozamidlər (linkomisn, klinda-misin), qlikopeptidlər (vankomisin, leykoplanin), fuzidin; - qram-mənfı bakteriyalara təsir edənlər: aztreoıılar, polimiksin (poli-nıiksin B, polimiksin E); - qram-müsbət və qram-mənfi bakteriyalara təsir edən geniş spektrli antibiotiklər: aminopenisilinlər (ampisillin, amoksasillin, bakampisillin, pivampi-sillin), karbenisillin, ııreidopenisilinlər (piperasillin, mesillin, asidosillin və s.), sefalosporinlər, aminoqlikozidlər, levomisetin, tetrasiklin qrupu, makrolidlər, rifampisin, karabapenemlər (imipenem, meronem), fosfomisin; - vərəm əleyhinə antibiotiklər: streptomisin, rifampisin, flormisin və s.; - göbələk əleyhinə - antifunqal antibiotiklər: nistatin, levorin, qrizeoful-vin, amfotersin B, ketekonazol və s. Antibiotiklər işlədilərkən yuxarıda göstərilən xüsusiyyətlərlə yanaşı preparatların farmokodinamikası və farmokokinetikası, xəstənin fərdi xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Ümumiyyətlə antibiotik və digər antimikrob preparatlar təyin edərkən aşağıdakı prinsiplərə əməl etmək lazımdır: - infeksion xəstəliyin etioloji diaqnozuna, kliniki-nozoloji formasına müvafiq və aşkar edilən törədicinin antibakterial maddələrə həssaslığını müəyyən etməklə etiotrop müalicənin təyini; - müalicənin törədici amilin yüksək həssas olduğu preparatlarla aparılması; - etioloji diaqnoz məlum olmadıqda geniş spektrli preparatlar və ya si-nergist təsirə malik bir neçə preparatın birgə işlədilməsi; downloaded from KitabYurdu.org 26
- optimal doza və yeridilmə üsulu müəyyən edilməlidir. Bu zaman təyin edilən preparatın infeksiya ocağında onun minimal təsir dozasından 2-3 dəfə artıq qatılıqda toplanması təmin olunmalıdır və bu tam effekt alınana qədər saxlanmalıdır; - seçilən preparat az toksiki və daha yüksək antibakterial təsirə malik olmalıdır; - etiotrop müalicə vaxtında - xəstəliyin erkən dövrlərində aparılmalıdır; - antibiotiklərlə müalicənin optimal müddəti - müalicə kursu müəyyən edilməlidir; - tətbiq ediləcək preparatların xarakterik xüsusiyyətləri, istifadəsinə əks göstərişlər, mümkün yan təsirləri nəzərə alınmalıdır; - effekti gücləndirmək məqsədi ilə
uyğun antibakterial preparatların kombinasiyası - bir yerdə tətbiq edilməsi. Antibiotik və kimyəvi preparatlarla müalicə jesidivlərin və bakteriyagəz- dirmənin qarşısını almır. Ona görədə paralel olaraq qeyri-spesifık immunosti-mulyatorlarm (levomizol, pentoksil, metilurasil, pirogenal və s.) tətbiqi -immu-noantibiotikoterapiya vacibdir. Antibiotiklərlə yanaşı infeksion xəstəliklərin müalicəsində nitrofuran tö- rələmələri (furazolidon, furadonin, furaqin və s.), 8 - oksixinolin törəmələri (entereseptol, intestopan, mcksaform, 5-NOK və s.), sulfanilamid preparatları (sulfadimetoksin, ftalazol), salisil turşusu (salazosulfopridiazin) və trimctop-rimlə (baktrim, biseptol) birlikdə ftorxinolonlar (ofloksasin, siprofloksasin və s.) geniş tətbiq edilir. Antibiotik və
kimyəvi preparatlarla müalicə zamanı
bir sıra
ağırlaşmalar (dərman xəstəliyi) təsadüf edilir.
Ağırlaşmalar üç
formada qeyd
edilir: allergik reaksiya, disbaklerioz və endotoksik reaksiya. Allergik reaksiya - çox vaxt özünü kapilyarotoksikoz, dəri səpgisi, der-matitlər, dəri-selikli qişalarının iltihabı, qızdırma, bəzən ödem, ürəyin (allergik miokardit), ağ ciyər və bronxların (pnevmoniya, bronxit), qaraciyərin-{hcpa-tit), zədələnməsi ilə özünü göstərir. Nadir hallarda anafilaktik şokun inkişafı belə mümkündür. Allergik reaksiya preparatın dozasından və istifadə müddətindən asılı olmayaraq baş verir.
pozulur, orqanizmdə antibiotikə davamlı bakteriyaların - şərti patogen floranın və göbələklərin fəallaşması baş verir. Autoinfeksiya hesab edilir. Anli-biotikoterapiya ağır gedişli xəstəliklərin (stafilakokk sepsisi, kandidosepsis, psevdomembranoz kolit) inkişafına belə gətirib çıxara bilər. Endotoksik reaksiya - adətən yüksək dozada (zərbə dozası) antibiotiklər yeridildikdən sonra bakteriyaların kütləvi olaraq dağılması nəticəsində xaric olan endotoksinin təsirindən baş verir. Qarın yatalağı, meninqokokk infcksiya-sı və s. infeksiyalar zamanı qeyd edilir. Bu cür reaksiyaların qarşısının alınması üçün antibiotiklər işlədərkən paralel olaraq dezintoksikasiya edicilərin, qlüko-kortikosteroidlərin, antihistaminlərin istifadə edilməsi məsləhətdir. Seçilən preparatların düzgün - optimal dozalandırılması da vacib şərtdir. Bəzi kəskin bağırsaq infeksiyalarında etitrop müalicə vasitəsi kimi bakte-
klinik praktikada özünə geniş yer tuta bilməmişdir. Belə ki, laboratoriya şəraitində sınaq şüşəsində downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|