Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İstiqanlılar üçün
138 Sidik orqanizmdə fasiləsiz əmələ gəlir, orqanizmdən isə fasilə ilə ixrac olunur. Sidik kisəsi çox dolduqda, sidik böyrək ləyənində və sidik axarlarında toplanır. Nəticədə böyrək ləyənində təzyiq artır. Bu da ilk sidiyin filtirasiyasına mane olur və sidiyin əmələ gəlməsi tam dayanır. Sidiyin qana keçməsi uremiya adlanır. İnsan və heyvanlarda bir böyrəyin çıxarılması zamanı qalan böyrəkdə hipertrofiya (böyrəyin çəkisinin və həcminin artması) əmələ gəlir. Nəticədə bir böyrək bütün funksiyaları yerinə yetirir. Hər iki böyrəyin çıxarılması zamanı uremiya baş verir. Bu vaxt azot mübadiləsinin məhsulları qanda artır (sidik cövhərinin miqdarı 20-30 dəfə arta bilir), qanın ion tərkibi və s. pozulur, zəiflik əmələ gəlir, tənəffüs prosesi dəyişir və ölüm baş verir. Böyrəklərin bəzi funksiyalarını müvəqqəti əvəz etmək etmək üçün (məsələn, iti və xroniki böyrək çatışmazlığı zamanı və yaxud daimi böyrəklər çıxarıldıqda) süni böyrək adını almış aparatlardan (hemodializ) istifadə edilir. Hazırda çoxlu miqdar müxtəlif tip aparatlar “süni böyrək” düzəldilmişdir və onlardan geniş istifadə olunur. Sidik üzvləri sisteminin ən çox təsadüf edilən xəstəlikləri – nefrit, piеlit, sistit, nefroz (böyrəklərin distrofiyası) və böyrək daşı xəstəlikləridir. 139 Ə L A V Ə L Ə R Izotonik məhlullar. Qurbağalar üçün: Fizioloji məhlul - 0,65 % NaCl Ringer məhlulu (ürək və əzələlər üçün) – 0,6% NaCl, 0,0075% KCl, 0,01% CaCl 2 , 0,01% NаHCO 3 Ringer məhlulu (elektrofizioloji təcrübə üçün)- 0,65% NaCl, 0,018%KCl, 0,03% NаHPO 4 , 0,02% CаCl 2 , pH-7,2 İstiqanlılar üçün: Fizioloji məhlul- 0,9% NаCl Lokk məhlulu (ürək və balalıq üçün) – 0,9% NaCl, 0,042% KCl, 0,02% CаCl 2 , 0,015% NаHCО 3 , 0,1% qlükoza (C 6 H 12 O 6 ), pH-7,3-7,4 Tirode məhlulu (bağırsaq üçün) - 0,8% NаCl, 0,02% KCl, 0,02% CаCl 2 , 0,1% NаHCO 3 , 0,01% MgCl 2 , 0,005% NaH 2 PO 4 , 0,1% qlükoza (C 6 H 12 O 6 ), pH-7,3-7,4 Krebs məhlulu (diafraqma və başqa toxumalar üçün) - 0,69% NаCl, 0,06% KH 2 PO 4 , 0,035% KCl, 0,029% MgSO 4 7H 2 O, 0,028%CаCl 2 , 0,2% qlükoza (C 6 H 12 O 6 ), 0,21% NаHCO 3 140 Cədvəl 1. Müxtəlif heyvanlarda əsas fizioloji göstəricilər. Göstəricilər Heyvanın növü At İnək Qoyun Donuz İt Toyuq Dovşan Arterial təzyiq mm. c. st. a \ maksimal b\ minimal 110-120 35-50 110-140 30-50 100-120 50-65 135-155 45-55 120-140 30-40 Venoz təzyiq mm.c.st 8-130 8-130 90-115 90-110 90-100 Sakit halda 1dəq. ürək vurğularının miqdarı 24-42 50-80 70-80 60-90 70-120 150-200 120-160 Sakit halda 1dəq. tənəffüs hərəkətlərinin miqdarı 8 -16 12 -25 16-30 15-20 14-24 12-30 50-60 Bədən temperaturu 0 C 37,5-38,5 37,5-39,5 38,5-40,0 38,0-40,0 37,5-39,0 40,5-42,0 38,5-39,5 Cinsi yetişkənliyin başlanma vaxtı 15-18 аy 6-10 ay 6-10 ay 5-8 ay 5-6 ay 140-170 gün 4-6 ay Cütləşmə vaxtı 3-4 il 16-18 ay 12-18 ay 9-11 ay 18-24 ay - 8-10 ay Cinsiyyət tsiklinin davamı (günlə) 20-22 19-21 17 19-21 - - 5-9 ay Hövrə gəlmənin davamı 5 -7 gün 17-20 saat 30-38 saat 40-60 saat 20-25 gün - 3-5 gün Boğazlığın davam etmə müddəti (günlə) 340 (307- 412) 285 (240- 310) 150 (140-160) 114 (110- 140) 62 (59-65) - 30 (28-32) Laktasiya müddəti (günlə) 270 240-305 130-150 60-70 - - - 141 Cədvəl № 2. Müxtəlif heyvanlarda hemotoloji göstəricilər. Göstəricilər Hеyvаnın növü At İri buynuzlu heyvan Qoyun Donuz Dovşan İt Toyuq Balıq Xəz dərili heyvan Diri çəkiyə görə qanın %-lə miqdarı 8-10 7,5-8,2 7-9 4,5-6,5 5,5-6,5 8,5 6,5 1,1-7,3 - Hemoqlobin( q%) 8 -14 9-12 7-11 9-11 10-12,5 11-17 8-12 7-12 12-17 Eritrositlər 1 mm 3 - də minlə 6 -9 5-7,5 7-12 6-7,5 5-7,5 5,2-8,4 3 -4 1,5-2,5 8.5 -11 Leykositlər 1 mm 3 - də mİnlə 7-12 6 -10 6 -11 8 -16 5,5-9 8,5-10,5 20-40 25-50 4 -10 Trombositlər 1 mm 3 -də minlə 200-500 260-700 270-500 180-300 190 250-550 32-100 360 300 Qanın PH-ı 7,3 - 7,5 7,2-7,45 7,46-7,52 7,44-7,47 7,4 7,32-7,60 7,40-7,44 7,5-7,7 - Eritrositlərin osmotik davamlılığı (NaCl %-lə) 0,54 0,53 0,65 0,65 0,43 - 0,4 0,28 0.46 EÇS mm 15 dəqiqədə 35 0,15 0,2 1 0 0,2 0,5 0,5 0.5 30 dəqiqədə 54 0,35 0,4 3 0,3 0,9 2 2 0.9 45 dəqiqədə 58 0,5 0,6 5 0,9 1,7 3,5 3,6 1.7 60 dəqiqədə 64 0,7 0,8 8 1,5 2,5 4 2 10 2.5 Qanın laxtalanma sürəti dəq ilə 10-12 7 -9 4 -5 3 - 4 5 - 6 7,5 2 - 3 2,5-5 4-5 Qanın dövr etməsi saniyə ilə 31,5 31,5 23,6 27,0 - 21,0 - - - Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|