Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tunika adventisiya
13 Quruluşunda elastin və kollagen hüceyrələrlə bərabər düz əzələ hüceyrələri də yer alır. Aortanın elastik bir arteriya olaraq adlandırılması, tunika mediadakı yoğun elastin lamellalardan qaynaqlanır. Tunika adventisiya-tunika medianın bitib tunika adventisi- yanın başladığı səviyyədə son elastik lamel olduqca vacibdir. Bu lameldən xaricə doğru tunika adventisiya uzanır. Tunika mediayaya nisbətdə nazik olan adventisiya təbəqəsi kollagen və elastin liflər, fibroblastlar,mast hüceyrələri, makrofaqlar və az sayda uzun düz əzələ hüceyrələri yer alır. Bunlar olduqca kövşək bir bağ toxuması şəklində bir arada yer alırlar. Aorta divarının qidalanması - böyük arteriyalar və venaların divarları vasa vasorum adı verilən kiçik damarlarla qidalanır. Limfa damarları - böyük qan damarlarının divarında limfa damarlarına da rast gəlmək olur. Yayılmaları itramural qan damarlarına bənzəyir. İnterstisial maye,tunika mediadakı pəncərəli lamellər arasında sərbəst dövran edir. Qan təzyiqinə bağlı olaraq damar divarı boyunca içəridən xaricə doğru axaraq limfa damarlarına boşalır. Sinirləri - simpatik qanqlionlardan kök alan vazomotor işi olan mielinsiz aksonlar adventisiyada pleksus meydana gətirirlər, bəziləri isə düz əzələ hüceyrələri üzərində tumurcuq şəklində sonlana bilirlər. 14 AORTALGİYA Aortalgiya (aorta + yunanca algos – ağrı mənasını verir) – döşarxası ağrı tutmaları olub,bəzən kürək arasına və ya boyun hissəsinə irradiasiya edir.Ağrının əmələ gəlməsi aterosklerotik genezli anevrizma zamanı və yaxud aortit nəticəsində aortanın döş şöbəsinin patoloji dəyişikliyə uğramış divarının gərilməsi ilə əlaqə- dardır. Hesab edilir ki,aortalgiya paraaortal sinir kələfinin qıcıqlanması nəticəsində əmələ gəlir. Aortalgiya stenokardiya ağrı tutmalarına oxşadığı üçün, onları differensiasiya etmək lazımdır. Aortalgiya tutmaları adətən, uzun müddət davam edir (2 saata qədər və daha çox), ağrı nadir hallarda sol qola irradiasiya edir və az dəqiqdir. Stenokardiya zamanı ağrı fiziki yüklə bağlıdır. Aortalgiyanı ayırmaq üçün bəzən, zədələnmiş aortanın əlamətləri köməklik edir, belə ki, təngnəfəslik və göyöskürəyə bənzər öskürək fonunda döşarxası ağrıların əmələ gəlməsi və eyni zamanda ağrıların əllərin yuxarı qalxması ilə meydana çıxması mümkündür (başı darayarkən və ya başı yuyarkən). Çox hallarda aortalgiya arterial təzyiqin qalxması ilə də bağlı ola bilir.Stenokardiyadan fəqrli olaraq aortalgiya nitratlarla aradan götürülmür, lakin çox hallarda ağrı hipotenziv preparatlar, kalsium ionu antaqonistlərinin qəbulundan sonra tam keçir və ya xeyli azalmış olur. Digər hallarda aortalgiya və stenokardiya tutmaları birgə rast gəldikdə, aortalgiya ilə yanaşı EKQ - da miokardın işemiyası dəyişkənliyi yaranır və nitratlar verərkən ağrı əleyhinə effekt alınmış olur. Aortalgiyanın əmələ gəlməsi zədələnmiş aortanın cərrahi müalicəsinin mümkünlüyünü ortalığa qoyur.Əgər cərrahiyyə əməliyyatı əks- göstərişdirsə, onda əsas xəstəliyin konservativ terapiyası simptomatik müalicə ilə həyata keçirilir: hipotenziv dərmanlar, fenigidin və analgetiklər. 15 AORTANIN ATEROSKLEROZU Periferik arteriyalarda trombotik və xolesterin emboliyası aortanın kifayət dərəcədə aterosklerotik zədələnməsi nəticəsində (onun divarında morfoloji və funksional dəyişikliklərlə birgə) baş verə bilir.Əksər hallarda aterosklerotik piləklər və xoralar aortanın qövsündə və enən aortada meydana çıxır. 16 Piləklərin xüsusiyyətindən asılı olaraq aortanın intimasının quruluş təsnifatı aşağıdakı kimi olur: I mərhələ: dəyişilməmiş intima; II mərhələ: mənfəzdə dəyişiklik olmadan intimanın exosıx- lığının artması; III mərhələ: vahid və ya çoxsaylı, yaxşı təyin olunan, ölçüsü 3 mm olan aterosklerotik piləklərlə birgə intimanın exosıxlığının artması; IV mərhələ: ölçüsü > 3 mm olan, hərəkətli və ya xoralaşmış aterosklerotik pilək. Aortanın aterosklerozunun erkən təzahürü aortanın gərilmə- sinin azalması hesab olunur ki, bu da öz növbəsində aterosklerozun proqressivləşməsini sürətləndirə bilər.Belə aydın olur ki,laylanmış nahiyələr və anevrizmatik genişlənmələr aortada laminar qan axınını pozacaq və beləliklə də əksər hallarda tromboemboliya yaradacaq. Öz-özünə baş verən emboliya adi piləyin və ya polipə bənzər və hərəkətli sahələri olan piləklərin xoralaşması zamanı baş verir və hansı ki, ateromatoz materiallardan və ya trombositar kütlədən təşkil olunmuşdur. Kalsifikatı olan piləklər əsasında emboliya daha çox hallarda baş verir. ExoKQ - da belə nahiyələr exoneqativ görünür. Aortada trombun dağılması 2- 5% təşkil edir. Öz-özünə baş verən emboliyadan başqa yatrogen emboliya da mümkündür. Kateter və ötürücülərin istifadəsi zamanı (məsələn, ürəyin kateterizasiyasında) mexaniki təsir piləklərin hərəkətliliyini artıra bilər və bu da əsasən aortanın zədələnmiş nahiyəsində məhdud laylanmanın inkişafına gətirib çıxarır. Ürəyin kateterizasiyası zamanı piləkdən kiçik xolesterin kristallarının xaric olması 1-2% hallarda baş verir ki, bu da dəri təzahürləri, böyrək çatışmazlığı və C - reaktiv zülalın səviyyəsinin artması ilə müşayiət oluna bilər. Damar daxili müdaxilə yolu ilə cərrahi əməliyyat, aortanın konyulalaşdırılması, həmçinin aortanın sıxılması böyük ehtimalla damar divarından aterosklerotik piləyin hissəvi qopmasına səbəb ola bilər. Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|