266
Ə.T.Əsgərov, B.Ə.Bilalov, Ç.G.Gülahyev
Yoxlama sualları və tapşırıqlar
1.
Azərbaycan
Respublikasında
olan
iqtisadi-coğrafi
rayonları, onların tərkibinə daxil olan inzibati rayonları
sadalayın və onlarda olan təbiət abidələrini və komplekslərini
xarakterizə edin.
. 2. Azərbaycan Respublikasında olan Milli Parkların adlarını
çəkin və onların ekoturizmin inkişafındakı rolunu göstərin.
3. Azərbaycan Respublikasının turizm potensialını və
ekoturizmin inkişaf perspektivlərini təhlil edin.
Nəticə
Ekoloji turizm - təbii ərazilərin davamlı inkişafı və təbiətdə
mövcud olan təbii tarazlığı pozmadan, təbiətdən istifadənin
təşkilinin müasir formasıdır. Turizmin bu növünün həyata
keçirilməsinin dünya praktikası sübut etmişdir ki, istirahətin
iqtisadi və ekoloji cəhətdən bu cür sınanılmış təşkili digər
təsərrüfat növlərinə nisbətən təbiəti daha müvəffəqiyyətlə
qorumağa imkan verir.
Bütövlükdə ekoloji turizmin inkişafından əldə olunan səmərə
6 istiqamətdə araşdırılmalıdır:
1) iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafı - turizmin bu
növü üzrə infrastrukturun yaradılması üçün əlavə vəsaitlərin
cəlb olunması, bu sahə üzrə fəaliyyət göstərən fiziki və hüquqi
şəxslərdən
alman
vergi
ödəmələri
hesabına
büdcənin
doldurulması, ölkənin turizm sənayesi məhsullarının ixracı,
gəlmə turistlərin gətirdiyi xarici valyutaların ölkədə qalması,
ölkənin iqtisadi rəqabət qabiliyyətinin yüksəlməsi;
2) ekoturizmin inkişafının sosial nəticələri - yeni iş
yerlərinin yaradılması, yerli əhalinin xidmət sahəsinə işə cəlb
edilməsi, sosial gərginliyin azalması, işsizlik ucbatından şəhərə
çıxıb getmiş əhalinin yenidən kəndə qayıtması, satış bazarı
yarandığı halda xalq sənətkarlığının bərpası;
3) mədəniyyətin inkişafı baxımından - əhalinin ümumi
mədəni səviyyəsinin, xüsusən onun tərkib hissəsi kimi ekoloji
mədəniyyətin yüksəlməsi, ekoloji maarifləndirmənin nəticəsi
kimi yeni ekoloji dünyagörüşün formalaşması, daha çox turist
cəlb etmək üçün öz mədəniyyətini daha da dərindən bilməsi;
4) ekoloji biliklərin inkişafı baxımından - ərazidə mövcud
olan flora və faunanı daha yaxşı tanımaq, təbiət abidələrini və
ekosistemləri dərindən bilmək, insan ekologiyası və ekologiya
hüququnu öyrənmək, ekoloji qanunvericiliklə yaxından tanış
olmaq və ərazidə ekoloji tarazlığın bərpasında iştirak edilməsi;
Ə.T.Əsgərov, B.Ə.Bilalov, Ç.G.Gülahyev___________ _
267
2 6 8
5) yeni turizm infrastrukturunun yaradılması baxımından -
yolların çəkilməsi (avtomobil, qatarların hərəkəti üçün yolların,
çay, dəniz və hava limanlarının salınması), enerji şəbəkəsinin
(elektrik, qaz, alternativ enerji) yaradılması, rabitə sisteminin
(naqillə, hava və peyk ötürücüsü ilə) qurulması, mehmanxanalar,
otellər, restoranlar, kafelər, sanatoriyalar, kurortlar, istirahət
düşərgələri və sığınacaqlarm tikilməsi;
6) xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərində - onların sayını
artırmaq və tutduqları sahəni genişləndirmək, bu zaman
tənzimlənən turizm üçün daha perspektivli hüquqi rejimi olan
milli
parklann
yaradılmasına
üstünlük
verməklə
təbii
ehtiyatların ekoturizm potensialından düzgün istifadə etmək və
ərazidə yaşayan insanlarda doğma yerlərə sevgi hissinin
aşılanması.
Sadalanan üstünlüklərə nail olmaq üçün ekoloji turizmi
inkişaf etdirmək - bu sahəni dərindən bilən savadlı kadrların
hazırlanması, turizm sənayesinin formalaşdırılması, milli turizm
məhsullarının dünya bazarına çıxarılması, ölkəyə investisiya
qoyuluşunu stimullaşdıran gömrük və vergi güzəştlərinin tətbiqi,
bəzi qonşu ölkələrlə vizasız rejimin qüvvəyə minməsi,
antiinhisar tədbirləri və bu sahədə baş verə biləcək hər hansı
hüquq pozuntusuna qarşı atılan addımlar dövlət siyasətinin
tərkib hissəsi olub, onun müvafiq qurumları tərəfindən vaxtında
həyata keçirilməli, vətəndaşlann firavan yaşayışını təmin
etməlidir.
Ə.T.Əsgərov, В .Ə.Bilalov, Ç.G.Giilalıyev
Ədəbiyyat
Ə.T.Əsgərov, B.Ə.Bilalov, Ç.G.Giilalıyev __
269
a) Azərbaycan dilində
1. Altıağac Milli Parkında ekoloji təhsil. Müəllimlər üçün
metodik vəsait. «Ekosfera» Sosial-Ekoloji Mərkəzi. Bakı: - 2009
2
.
Altıağacda davamlı turizmin inkişafı. Azərbaycan Turizm
İnstitunun Tədqiqat və İnkişaf Mərkəzi. Bakı: 2010
3. Azərbaycan
Respublikasının
Ekologiya
və
Təbii
Sərvətlər Nazirliyi «Azərbaycanın Milli Parkları». Bakı: - 2007
4. Bilalov B.Ə. «Turizmin menecmenti». Bakı: - 2005.
5. Bilalov B.Ə. Turizm fəaliyyətinin tənzimlənməsi. Bakı;
Mütərcim, - 2006.
6. Bilalov B.Ə. Turizmin tarixi. Bakı: Mütərcim, - 2008.
7. Cənub rayonlarının bələdçi kitabı. GTZ PSDP/GFA
Consulting Group. Bakı: 2010
8. Dərgahov V. «Azərbaycanın Xəzərsahili rekreasiya -
turizm ehtiyatlan». Bakı: - 2003
9. Dolxanov A.B. Təbiətdən istifadənin hüquqi əsaslan.
Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı. 2008
10. Eminov Z.N. Coğrafiya. Bakı - Çıraq» nəşriyyatı - 2005
11. Əliyeva R., Mustafayev Q., Hacıyeva S. Ekologiyanın
əsasları. Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2006
12. Əliyev H.Ə., Həsənov X. Təbiətin keşiyində. Bakı:
«Maarif», 1993
13. Göyçaylı Ş.Y., İsmayılov T. Təbiətdən istifadənin
iqtisadi və ekoloji əsasları. Bakı: «Şirvannəşr», 2006.
14. Hətəmov V. Dağlıq ekosistemlərində bitkilərin həyatı və
faydası. Bakı: «Nurlan», 2001
15. Məmmədov C.A., Rəhimov S.H. Turizm və onunla
əlaqəli sahələrdə işlədilən termin və anlayışların izahlı lüğəti.
Bakı: Qanun - 2000
270
16. Məmmədov C.A., Soltanova H.B., Rəhimov S.H.
«Beynəlxalq turizmin coğrafiyası». Bakı: - 2002
17. Məmmədov Q.Ş. Azərbaycan torpaqlarının ekoloji
qiymətləndirilməsi. Bakı: «Elm» - 1998
18. Muradova E.Ə. Demokratik ekoloji təhsilin prinsipləri.
Bakı, «Elm», 2009
19. Mustafayev Q., Məmmədov A. Təbiətin sirləri. I hissə,
Bakı: «Elm» nəşriyyatı, 2010
20. Müseyibov M.A. Azərbaycanın fiziki coğrafiyası. Bakı,
«Maarif», 1998
21. Nuriyev C.Q., Əsgərov Ə.T., Əhmədov Z.V. Ekologiya
hüququ. Bakı: «Qanun», 2005
22. Sadıqova N.A., Əliyeva S.A., Azərbaycanın Kürqırağı
Tuqay meşələrində quşların kompleks təhlili BDU xəbərləri.
Təbiət elmləri seriyası. Bakı, 2007, № 1
23. Talıbov T. Naxçıvan MR-in nadir heyvan növləri və
onların genofondunun qorunması. Bakı: «Elm», 1999
24. Talıbov T.H. Naxçıvan MR-in florası və biomüxtəlifliyi,
onun istifadəsi və qorunması. Bakı, 2003
2 5 . Təhməzov
V.N.,
Yusifov
F.F.,
Əsədov
K.S.
Azərbaycanın bioloji təbiət abidələri. Bakı: «Adiloğlu», 2004
26. Yusifov F.E., Hacıyev V.C. Hirkan biosfer rezervatı.
Bakı: «Elm», 2004
b) Rus dilində
27. Агакулиев
И.
Флора
и
растительность
Юго-
Восточной Ширвани. Баку, 2000
28. Александрова А.Ю. География мировой индустрии
туризма / А.Ю.Александрова. - М.: МГУ, 1998
29. Александрова А.Ю. Международный туризм. - М.:
Аспект Пресс, 2001
Ə.T.Əsgərov, В.Ə.Bilalov, Ç.G.GiiIalıyev
Ə.T.Əsgərov, B.Ə.Bilalov, Ç.G.GiiIalıyev
271
30. Аскеров А.Т., Нуриев Дж.Г., Нуриева Ш.Дж.
Экологическая политика. Учебное пособие. Баку: «Ганун»,
2004
31. Атамов В.В. Степная растительность Азербайджана.
Баку, «Элм», 2002
32. Дроздов А.В. Экотуризм: определения, принципы,
признаки, формы // Актуальные проблемы туризма 99.
Перспективы развития туризма в южном Подмосковье.
Сб.докл. и тез. сообщений научно-практ. Конференции, 27
апреля 1999 г. - М ., 1999
33. Дроздов А.В. Как развивать туризм в национальных
парках России. - М.: Эколого-просветительский центр
«Заповедники», 2000
34. Экотуризм на пути в Россию. - Сост. Е.Ю.Ледовских,
Н.В.Моралева, А.В.Дроздов. - Тула: Грифи К, 2002
35. Забелина Н.М. Национальный парк. - М.: Мысль,
1987
36. Захаров П.П. Западный Кавказ. Узункол. - М.:
Издатель И.В. Бабанов, 1999
37. Зорин
И.В.,
Квартальное
В.А.
Энциклопедия
туризма. - М.: Финансы и статистика, 2000
38. Колбовский Е.Ю. Экологический туризм и экология
туризма: учеб. Пособие для студ. Высш. Учеб. Заведений /
Е.Ю.Колбовский. - 2-е изд., стер. - М.: Издательский центр
«Академия», 2008
39. Пирожник И.И. Основы географии туризма и
экскурсионного
обслуживания.
Минск:
Издательство
«Университетское», 1985
40. Сенин В.С. Организация международного туризма. -
М.: Финансы и статистика, 2000
41. Сергеева Т.К. Экологический туризм: Учебник. - М.:
Финансы и статистика, 2004
2 7 2
42. Соколов В.E., Филонов К.П. Нухимовская Ю.Д.,
Шадрина Г.Д. Экология заповедных территорий России. -
М.: Янус-к, 1997
4 3 .
Теберда. Домбай. Архыз: Природа. Исторический
очерк.
Туристско-экскурсионные
маршруты
/
Сост.
С.А.Ханаев. - М .: Профиздат, 1989
44. Травкина М.Ю. Регулируемый туризм и отдых в
национальных парках России. - М.: Из-во Центра охраны
дикой природы, 2002
45. Устойчивое
развитие
туризма:
пособие
для
специалистов по местному планированию. - Мадрид: ВТО,
1992
46. Харрис Г., Кау К. Стимулирование международного
туризма в XXI веке. - М.: Финансы и статистика, 2000
47. Храбовченко
В.В.
Географические
особенности
развития международного туризма в горных районах
Краснодарского края и Республики Адыгея. - Краснодар.
Из-во. Кубанского государственного университета, 1999
48. Храбовченко В.В. Publik Relations в туризме и
гостеприимстве.
-
Краснодар:
Из-во
Кубанского
государственного университета, 2000
49. Чижова В.П. Развитие экотуризма в охраняемых
природных
территориях
/
В.П.Чижова//Проблемы
региональной экологии. - 2000. - № 4
50. Штюрмер Ю.А. Охрана природы и туризм. - М.:
Физикультура и спорт, 1974
51. Штюрмер Ю.А. Опасности в туризме, мнимые и
действительные. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.:
Физикультура и спорт, 1983
Ə. T. Əsgarov, В.Ə.Bilalov, Ç.G.Giilalıyev
с) İngilis dilində
52. A Short Guride to Tourist Security. Ireland Pollice
Force, 1999
53. Ashton R., Ashton P. An introduction To Sustainable
Tourism (Ecotourism) in Central America: Paseo Pantera
Ecotourism Program. Gainesville, FL: Wildlife Conservation
International, 1993
54. Blongy S. Hanneberg P.Ecotourism in Europe: Two
Views/ The Ecotourism Society Newsletter, 5 (2), 1995. - P. 1-3
55. Catalogue of Exemplary Practices in Adsenture Travel
and Ecotourism // Prepared by P.Wight and Associates on behalf
of the Canadion Tourism Commission. Ottawa, 1999
56. Ecotourism - What is it? // www.goodearthtravel.com,
1999
57. Ecotourism Statistical Fact Sheet// www.ecotourism.org,
1998
58. Higgins B.R. The Global Struc ture o f the Nature
Tourism Industry: Ecotourist, Tour Operators and Local
Businesses // Joural of Tourism Research, 7 (3), 1998-P.20-39
59. Ingram C., Durst P.Nature - Ori ented Tour Operators:
Travel to Developing Countries//Joumal o f Tourism Research,
28 (Fall), 1989.- P . 11-15
60. Marcus L. Endicott Ecotourism; Adventure Travel and
Ecotravel // www/green-travel.com, 12 November, 1997
61. Mader R. Ecotourism and spiritualy in Mexico//Radical
Grace magazine, June, 1999
62. Necessary substantions to the Law o f Irkutsk area
“About develop meht o f ecologicial
tourism’V/www.ecotourism.org
63. Roe D., Leader-williams N., Dalal-Glayton B. Take on’y
photographs, leave on’y foot prints: The Environmental Impacts
of Wild life Tourism. Wild life and Development series, #10,
Ə.T.Əsgərov, B.Ə.Bilalov, Ç.G.Giilalıyev____________________ 273
The International Institute for Environment and Development,
L o n d o n ,1997
64. The National Parks o f America. Multimedia Books Ltd,
1989
65. Ward N.K.
Ecotourism:
Reality
or
Rhetoric
//
www.ecotourism.org, March, 1997
. 66. Wight P.A. North American Ecotourism Market:
Motivations Preferences and Destinations//Joumal of Tourism
Research, 1999
ç) Qanunvericilik aktları
67. “Əhalinin
sağlamlığının
qorunması
haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı, 1997
68. “Balıqçılıq
haqqında”
Azərbaycan
Respublikasının
Qanunu, Bakı, 1998
69. “İstehsalat və məişət tullantıları haqqında” Azərbaycan
Respublikasının Qanunu, Bakı, 1998
70. “Ekoloji
təhlükəsizlik
haqqında”
Azərbaycan
Respublikasının Qanunu, Bakı, 1999
71. “Ətraf mühitin
mühafizəsi
haqqında”
Azərbaycan
Respublikasının Qanunu, Bakı, 1999
72. “Heyvanlar aləmi haqqında” Azərbaycan Respublikasının
Qanunu, Bakı, 1999
73. “Turizm haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu,
Bakı, 1999
74. “Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri və obyektləri
haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı, 2000
75. “Əhalinin ekoloji təhsili və maarifləndirilməsi haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu, Bakı, 2002
76. “Ovçuluq
haqqında”
Azərbaycan
Respublikasının
Qanunu, Bakı, 2004
______________________ Ə.T.Əsgərov, В.Ə.Bilalov, Ç.G.Gitlalıyev
Ə.
T.dsgvrov, B.O.Bilalov, Ç.G.Giilaltyev
275
77. “Fitosanitar nəzarəti haqqında” Azərbaycan Respublika
sının Qanunu, Bakı, 2006
78. “Turizm Xartiyası”, BMT-nin Baş Məclisinin 38-ci
sessiyasında keçirilmiş iclasda (19 dekabr 1983-cü il) 38-146
saylı qətnamə kimi qəbul edilib
79. “Turizm Kodeksi” BMT-nin Baş Məclisinin 38-ci
sessiyasında keçirilmiş iclasda (19 dekabr 1983-cü il) 38-146
saylı qətnamə kimi qəbul edilib.
Dostları ilə paylaş: |