Dərslik komplekti Müəlliflər: Yaqub Mahmudlu
кожевники и вообще все мастера, занятые ремеслом тоже обязательно
Yüklə 207,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
12
должны поселиться там (на окраине города)” kimi verilmiş tərcüməsində “и вообще все мастера, занятые ремеслом” ifadəsi artıqdır. Səhifə 180. 1-ci abzasda “əvəzində komendant idarə üsulu yaradılmışdı” ifadəsinin “вместо этого там был создан режим комендантского управления” kimi verilmiş tərcüməsində “там” sözü artıqdır. 2-ci abzasdakı “Bu, əslində, komendant idarə üsuluna keçid sistemi idi” cümləsinin “В действительности он представлял собой переходную систему,
deyil, “В действительности он представлял собой переходную к комендантской форму правления” kimi tərcümə edilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 187. 3-cü abzasda “Abbas Mirzə Şuşada saxlanılan dəstəni də özü ilə götürərək, Arazın sağ sahilinə keçdi” cümləsinin “Аббас Мирза, забрав с собой оставленный в Шуше отряд, перебрался на левый берег Араза” kimi verilmiş tərcüməsində “левый” əvəzinə “правый” yazılmalıdır. Növbəti cümlənin yeni abzasdan verilməsi məqsədəuyğundur. Dərsliyin rus dilindəki variantında ixtisasca tarixçi olan tərcümə redaktorunun işinə ehtiyac var.
Dərslikdə şagirdin söz ehtiyatının artırılması üçün müəyyən iş görülmüşdür. Mətn daxilində və xüsusi ayrılmış yeni anlayışların izahı verilmiş, əksəriyyəti xüsusi işarə və şriftlə fərqləndirilmişdir. Mühüm sayılan başqa informasiyaların da xüsusi şriftlə (daha tünd rəngli) verilməsi yaxşı olardı. Məsələn, “əsnaf” (səh.147), “rahdari” (səh.149), “komendant idarə üsulu” (səh.180) və s. ifadələrin xüsusi şriftlə verilməsi məqsədəuyğundur. Bununla yanaşı, dərslik komplektində bəzi qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: Səhifə 10. Motivasiyanın 4-cü cümləsində “sürən müharibələrin” ifadəsinin “uzun sürən müharibələrin” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. 13
“etdilər” kimi yazılmalıdır. 2-ci abzasın axırında “çəkildi” sözü də “çəkildilər” kimi yazılmalıdır. Səhifə 15. Motivasiyanın 1-ci cümləsində “güclü əqidəyə” ifadəsinin “möhkəm əqidəyə” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. 3-cü cümlədə verilmiş “şah I Abbas ... şah I İsmayıldan sonra Səfəvilər sülaləsinin ən tanınmış nümayəndəsi olmuşdur” ifadəsi I Təhmasibin fəaliyyətinə kölgə salır. 1-ci abzasın axırında “Azərbaycan torpaqları osmanlılara verildi” ifadəsinin “Azərbaycan torpaqları osmanlılara keçdi” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.
yarımbaşlığı altında verilməsi məqsədəuyğundur.
boğaz olduğu göstərilir. Əslində, Hörmüz eyniadlı boğazda yerləşən, hərbi-strateji və iqtisadi baxımdan əhəmiyyətli adadır. Abzasın axırında “Şeybanilər məğlub edildi” ifadəsində “edildi” sözü cəmdə işlənməlidir.
ifadəsindən ayrılması dərsliyin ümumi mövqeyinə ziddir. “Azərbaycanın” sözünün “Osmanlılar tərəfindən tutulmuş Azərbaycan ərazilərinin” ifadəsi ilə əvəzlənməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 25. 4-cü sətirdə “Ahalsıx” paşalığının adı “Axalsıx” kimi yazılmışdır. Səhifə 31. 2-ci abzasda XVI-XVII əsr hadisələrindən bəhs olunarkən o dövrdə işlədilməyən “Türkiyə” və “Suriya” ifadələrinin işlənməsi düzgün deyil. Səhifə 31-32. “Asiyada ən böyük bazar olan Qeysəriyyə burada yerləşirdi” cümləsində “bazar” sözünün “bazarlardan” sözü ilə əvəzlənməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 33. “İnhisar” sözünün izahındakı “müstəsna üstünlük vəziyyəti” ifadəsində təkrarlıq var. “Müstəsna mövqe” ifadəsindən istifadə edilməsi məqsədəuyğundur.
14
haqqında məlumat verilir, sonra yenidən elm xadimləri haqqında məlumat verilir ki, bununla fikir ardıcıllığı pozulur. Səhifə 38. 3-cü abzasda XVII əsrə aid dastanlar sadalanarkən “Novruz” adlı dastanın adının “Novruz və Qəndab” kimi verilməsi daha düzgün olar. Səhifə 41-42. 1-ci abzasda “Dövlət işlərindən uzaqlaşan iradəcə zəif Şah Sultan Hüseyn 1699-cu ildə ... əmr verdi” cümləsindən “Dövlət işlərindən uzaqlaşan iradəcə zəif” ifadəsinin çıxarılması məqsədəuyğundur. Səhifə 43. “Fətva” sözünün açıqlamasında “hökmdar” sözü işlənməyə bilər. Çünki fətvanın verilməsi din xadimlərinə aiddir. Səhifə 47. 2-ci abzasda “Səfəvi dövlətinin Rusiyaya müraciəti I Pyotrun Şərqdə işğalçılıq siyasətinin fəallaşması dövrünə təsadüf edirdi” cümləsində “Şərqdə” sözü yazılmaya da bilər. Çünki sonrakı “Həmin illərdə Rusiya dövləti İsveçlə müharibə aparırdı” cümləsindən Rusiyanın işğalçılıq siyasətinin həm də qərbdə aparıldığı başa düşülə bilər. Səhifə 52. 1-ci abzasda “Şəhərin naibi İmamqulu” ifadəsində “İmamqulu” adının “İmamqulu bəy” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 56. 1-ci abzasda 1724-cü il İstanbul müqaviləsi ilə bağlı cümlədə “Qərbi Qafqazın və Cənubi Azərbaycanın” ifadəsinin “Şərqi Gürcüstanın və Xəzərboyu torpaqlar istisna olmaqla bütün Azərbaycanın” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 58. Motivasiyada “Azərbaycanın digər əraziləri isə Osmanlı dövlətinin nəzarəti altında idi” cümləsinin “Azərbaycanın digər ərazilərinin bir hissəsi isə Osmanlı dövlətinin nəzarəti altında idi” yazılması daha doğru olar. Səhifə 64. Motivasiyada “ərazinin bir hissəsini əfqanlar, qərb hissəsini isə Osmanlılar zəbt etdikdən sonra” ifadəsinin “ərazisinin bir hissəsini əfqanlar, Xəzərboyu əyalətləri ruslar, qərb hissəsini isə Osmanlılar zəbt etdikdən sonra” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Nadir
yarımbaşlığın adında verilsə də, mətnin çox yerində o, “Nadir” adlandırılır. 1-ci abzasda “Nadir türk əfşar boyundan idi” cümləsinin “Nadir əfşar türk sülaləsindən idi” kimi yazılması daha yaxşı olar. Səhifə 66. 1-ci abzasın axırında “Bu sülhə əsasən II Təhmasib Araz çayından şimalda olan Cənubi Qafqaz ərazisini Osmanlı imperiyasına verdi” cümləsinin Yüklə 207,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|