Dilmurod quronov a d a b iy o t s h u n o s L ik k a k ir ish oliy va o ‘rta maxsus ta'lim vazirligi

endi narsaning o‘zi ham mavjud emas. Demak, mazmun muayyan
shakldagina yashaydi, shaklsiz mazmun boMmaganidek, mazmunsiz
shakl ham mavjud emas.
Shakl va mazmun munosabati haqida so‘z borganda, mazmunning

---

yetakchiligi, uning shaklni belgilash xususiyati haqida aytiladi.
Darhaqiqat, ikkilamchi tabiat (inson tomonidan yaratilgan narsalar)ga
nazar solinsa, buni yaqqol ko‘rish mumkin boMadi. Misol uchun
yana o ‘sha stulni olaylik. Yuqorida ko‘rganimiz «o‘tirish uchun
moMjallangan moslama» degan mazmun yasalajak buyumning
parametrlarini belgilaydi: balandligi, kengligi, suyanchiqqa ega bo‘lishi,
o ‘tirgMchning old tomoni biroz ko‘tarilgan boMishi va h.k. Ya’ni bu
o ‘rinda shaklning mazmunga muvofiq boMishi talab qilinadi. Tasavvur
qiling: usta stulning oyoqlarini bir yarim metrdan qilib yasadi va
natijada o ‘tirg‘ich kishining yelkasi barobar turibdi; yoki
o ‘tirg4chning kattaligi shapaloqdek boMsin... Albatta, har ikki holda
ham shaklning mazmunga nomuvofiqligi yuzaga keladi va buyum
o ‘zining qimmatini yo‘qotadi. Mazmun o ‘zgarishga, yangilanishga
moyil boMgani holda, shakl konservativlik xususiyatiga ega, ya’ni
o ‘zgaruvchanlikka u qadar moyil emas, shakldagi o'zgarishlar juda
sekin kechadi. Aytaylik, «o‘tirish uchun moMjallangan moslama»
degan mazmunga «bolalaming» aniqlovchisi qo‘shilsa, shakl
parametrlari o ‘zgaradi, stul kichikroq yasaladi. Endi unga
«go‘daklaming» aniqlovchisini qo‘shsak, shaklga yana biror bir
qo'shimcha, masalan, go‘dakni yiqilib tushishdan saqlovchi old to‘siq
qo‘shiladi. Biroq shunisi borki, barcha hollarda ham «o‘tirish uchun
moMjallangan moslama» o ’zining asosiy shakl ko'rsatkichlarini saqlab