Dilqəm ƏHMƏd yolun yarpaqları
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
Dövlət idarəçiliyi Qaraxanlı, Qəznəli və Səlcuq oğulları ilə eynilik təşkil edirdi. Ali hakimiyyət sultana məxsus idi, onun yanında məşvərət qrupu və divan fəaliyyət göstərirdi. Eyni zamanda haciblik, silahdarlıq, əmiraxurluq, davadarlık, taşdarlıq, çavuşluq kimi saray idarəçiliyi bölgüləri vardı. Ordunun əsas təməlini tavaşi adlanan türk məmlükləri təşkil edirdi. Qoşun hissələri aid olduğu sərkərdələrin adına uyğun olaraq əl-nuriyyə, əl-əsədiyyə, əl-nəcmiyyə, əl-salahiyyə kimi adlandırılırdı. Bayraqları açıq sarı rəngdə idi və üzərində türk gələnəklərinə uyğun olaraq qartal şəkli vardı. Göründüyü kimi, bu və ya digər əlamətlər Əyyub oğulları dövlətinin türklərə məxsusluğunu göstərsə də, sultanlığın yerləşdiyi coğrafi mövqe onun ərəb dövləti olması fikrinin də yaranmasına səbəb olub. Təbii ki, Qüdsü xaçpərəstlərdən azad etdiyinə görə, Səlahəddinə sevgi o dərəcədə artıb ki, bütün müsəlmanlar onu sahiblənməyə çalışıblar. Amma tarix istəyə yox, faktlara görə yazılır. Səlahəddin gənc vaxtlarından dini tədris aldığından islam dininin yayılmasına xüsusi önəm verirdi. Onun dövründə Şam mədrəsələrində 600-ə yaxın fəqih dərs deyirdi. Əyyub oğulları sünni məzhəbli olduqlarından sultan Fatimilər dövlətindən qalma şiə ünsürlərini qadağan edir. Sarayında alimlərin yığıncağını keçirən Səlahəddin haqqında müasirləri yüksək fikirdə olublar. İmadəddin əl-Katib yazır: “Sultan ilə söhbət edən hər hansı bir şəxs hökmdarla deyil, bir dostu ilə danışdığını zənn edər. Anlayışlı, dininə bağlı, pak, xətaları əfv edən, hirslənməyən bir şəxsdir. Donuq surətli olmaz, həmişə təbəssümlü görünərdi. Bir şey istəyəni əliboş qaytarmazdı. Hər kəsə incə davranar, kimsəyə kobud hərəkətlər etməzdi. Söz verdiyi zaman yerinə yetirirdi”. Digər bir mütəfəkkir Əbdüllətif əl-Bağdadi yazır: “Səlahəddin Əyyubini heybətli insan olaraq gördüm. Sözləri qəlblərə təsir ediciydi. Yanına ilk gəldiyim gün məclisinin alimlərlə dolu olduğunu gördüm. Hərəsi müxtəlif elmlərdən danışırdı. Sultanın yaxınları onu özlərinə örnək götürür, yaxşılıqda yarışırdılar. Müsəlman da, kafir də sultanı çox sevirdi. Onun ölümüylə insanlar həqiqi bir atanı itirdilər. Ölümünə kədərlənməyən bir insan olmadı”. Yaxın adamlarına qarşı həddindən artıq mülayim olan Səlahəddinin su istədiyi zaman xidmətçisinin əvvəl çox isti, sonra çox soyuq gətirməsinə qəzəblənməyərək “istədiyimiz kimi su da içə bilməyəcəyik” deyə sakit qarşılaması da qeyd olunur. Hər şeydən öncə Səlahəddin tarixə vətəninə bağlı sərkərdə kimi düşüb. 1174-1186-cı illərdə Suriya, Şimali Mesopotomiya, Fələstin və Misirdəki bütün müsəlman torpaqlarını öz bayrağı ətrafında birləşdirir. 1183-də Hələbi, ardınca Əlcəzairi ələ keçirir. 1187-ci ilin sentyabrında Beytullah, Asariyə, Zeytundağı zəbt edərək Qüdsə yaxınlaşır. Haşiyə3- İslami qaynaqların verdiyi məlumata görə, hicri 2-ci il, rəcəb ayının 15-də, bazar ertəsi günü, Bəni Salim ibn Ovf məscidində peyğəmbər günorta namazının ikinci rükətindən sonra vəhy mələyinin dediyinə əsasən qibləni Beytül-müqəddəsdən Kəbəyə tərəf çevirir. O zamandan bu məscid Zül-qibləteyn-iki qibləli adlandırılır. Təbii ki, Allahın əmrindən savayı Həzrəti Məhəmmədin qibləni dəyişdirməsi siyasi durumdan da irəli gəlirdi. Lakin qiblənin dəyişdirilməsi Beytül- müqəddəsə olan sevgini müsəlmanların qəlbindən çıxara bilmir. Həmçinin merac hadisəsinin və Həzrəti İsanın yaşamının bu şəhərlə bağlılığı müsəlmanların müqəddəs hesab etmələrinin digər səbəbləridir. İlk dəfə olaraq Xəlifə Ömərin zamanında Qüds müsəlmanların əlinə keçir. Abbasilərin zəifləməsindən sonra Tulun oğullarının, Fatimilərin, Cərrahilərin hakimiyyəti altına düşür. 1099-cu ildə isə xaçlılar şəhəri tutaraq Qüds krallığının əsasını qoyurlar. Bununla da, 88 il müddətində Qüds xaçlıların hökmranlığında qalır. Bahaüddin bin Şəddad Qüdsün işğalda olduğu müddətdə Səlahəddinin çəkmiş olduğu üzüntünü bu cür anladır: “O, Qüdsə görə, o qədər qəmli idi ki, onun bu qəm və kədərinə dağlar da tab gətirə bilməzdi. O, uşağını itirmiş ana tək çaşqınlıq vəziyyətində idi. Atını bir yerdən digərinə çaparaq müsəlmanları Qüdsü azad etmək üçün cihada dəvət edirdi. Daima üzüntüdən göz yaşı axıdır, üzüntüdən gözünün nəmi qurumurdu. Akkaya baxdığı zaman isə özünə hakim ola bilmir, xalqına edilən zülm və işgəncələri yada salmaq istəmirdi. Boğazından yemək keçməzdi. Həmişə deyərdi : Qüds və Əqsa məscidi xaçlıların əlində olduğu bir vaxtda mən necə gülüb , əylənə bilərəm, necə istədiyim kimi rahat gülüb, yata bilərəm”. Səlahəddin onun kədərli halından gileylənən din xadiminə “Allahın elçisinin meraca yüksəldiyi məscid xaçlı tapdağı altında ikən mən necə gülüm” deyə cavab verməsi də qeyd olunur. Nəhayət, fateh 1187-ci il oktyabrın ikisində islam-türk ordusu vasitəsilə Hittin savaşında Qüdsü xaçpərəstlərdən azad edir. Səlahəddinin hərb yoldaşı, tarixçi İmadəddin yazır: “Xaçlıların şərqə gəlmələrindən bu yana müsəlmanlar hələ bu cür qələbə qazanmamışdılar. Digər hökmdarların edə bilmədiyini Allah sultana nəsib etdi”. Qüdsün merac qəndili günü, üstəlik müqəddəs cümə günündə xaçlılardan azad edilməsi, həqiqətən, bu zəfərdə Allahın sultana yardım etməsinin göstərcəsidir. Fəthin ardınca Əqsa məscidinə girən sultan xaçlıların hörmətsizlik etdiyi məscidi özü təmizləyərək, gül yağı ilə yuyur. İlk cümə namazında fəthlə ilgili xütbə oxuyan Zəkiyiddin Əli əl-Kuraşi deyir: “Allah qulları arasında sizi seçməmiş olsaydı, bu fəziləti qazanmazdınız. Necə xoşbəxtsiniz ki, Rəsulullahın möcüzəsi olan Bədr hadisələri, Həzrəti Siddiqin idealları, Həzrəti Ömərin fəthləri, Həzrəti Xalidin hücumları sizinlə yenidən gerçəkləşdi. Allahın rəsulu Məhəmməd sizi ən gözəl təriflərlə öydü. Ona yaxınlaşmaq üçün tökdüyünüz qanları qəbul etdi. Sizə xoşbəxt insanların qərargahı olan cənnəti bəxş elədi”. Səlahəddin vəhşi xaçlılardan fərqli olaraq şəhərdə səlibçilərə qarşı heç bir qətliam törətmir, Qüdsdə qalmaq istəyən qeyri-müsəlmanlara cizyə vermək şərtilə icazə verir. Cizyə verməyib, Qüdsdə qalmaq Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|