Dinler tariHİ BİLİm dali

 
41
sarva: herşey; varşneya: Yadava soyundan olan; sahasrabahu: bin kollu gibi hitaplarda 
Krişna’nın ne karakterde bir tanrı olduğunun ortaya çıkmaktadır
168
.  
Arjuna’nın Krişna için kullandığı, onun özelliklerini dillendiren bazı sıfatların 
yanında, “Krişna, bu cana yakın biçiminde, seni insan gibi görünce…
169
”  şeklindeki 
hitaplarından da onun insan görünümünde bir tanrı olduğu anlaşılmaktadır.  
Arjuna’nın hitapları dışında Krişna’nın, “Doğmadığımı, bir gün ölmeyeceğimi, 
bütün evrenin yaradanı olduğumu, gerçekten kavrayabilse bir ölümlü, yıkanır, arınır, 
yener körlüğünü…”
170
 dizelerinden de anlaşıldığı üzere kendisinin tanrı olduğunu 
açıkça dile getirdiği de görülmektedir. Ayrıca, “Adityalardan Vişnu’ya benzerim…”
171
 
dizelerinde açık açık Vişnu olduğunu söylediği, bazı dizelerde de diğer avataralarını 
anlattığı  aşikardır. Örneğin bir dizede, Şiva’nın avataraları arasında Shankara’nın 
bulunduğunu ifade etmektedir
172
. 
Kısaca belirtmek gerekirse, önceleri tarihi bir varlık olarak kabul edildiği 
anlaşılan Krişna’nın zamanla tanrılaştırılarak, önce basit bir kahraman, yarı tanrı ve 
nihayetinde de tanrı şeklinde yüceltildiği anlaşılmaktadır.  
 
c. Ramayana’da Avatara 
Ramayana  şair Valmiki’ye atfedilen bir Hindu destanıdır. Vişnu’nun 
avataralarından biri olduğuna inanılan Rama’nın hikayesinin anlatıldığı bu destanın, 
24.000 beyit ve 7 bölümden oluştuğu bilinmektedir. M.Ö. VI. yüzyıldan itibaren 
başlayıp devam eden Ramayana’da, Rama’dan Vişnu’nun avatarası olarak bahsedilse 
de, asıl metin olan 2-6. bölümlerin kahramanının İndra olduğu ifade edilmektedir
173
. 
Vişnu’nun en önemli iki avatarasından biri olan Rama’nın hikayesi bir 
asilzadenin hikayesidir. Bütün bedenlenmelerinde olduğu gibi Vişnu, bu defa da, 
tanrıların  şikayeti üzerine şeytan Ravana’yı yok etmek üzere Ayodha kralı 
                                                 
168
 Macun, İnci, “Bhagavadgita’da Tanrı Krshna’ya Hitap Şekilleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- 
     Coğrafya Fakültesi Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü Dergisi, c. 4, sayı 1, Ankara Üniversitesi  
      Basımevi, Ankara 1985, s. 83-89. 
169
 Bhagavad-Gita, 11:51 
170
 Bhagavad-Gita, 10:3 
171
 Bhagavad-Gita, 10:21 
172
 Bhagavad-Gita, 10:23 
173
 Kaya, “Önsöz”, s. 11-12. 

---

 
42
Dasaratha’nın oğlu olarak doğmaya karar verir. Ancak o sadece Rama olarak değil,  
destana göre Dasaratha’nın dört oğlunda bedenlenmeye karar vermiştir. Kralın, bir 
oğula sahip olmak için düzenlediği kurban töreni esnasında, kutsal ateşte büyük kırmızı 
bir varlık kraliçeler arasında paylaşılmak üzere kutsal bir içki ile belirir. Nihayet kralın 
üç kraliçeden dört oğlu doğar. Vişnu, sınırsız ihtişamıyla Rama’da ve onun yüceliğinin 
bir kısmına sahip diğerlerinde bedenlenir. Hikayenin devamında Rama pek çok 
kahramanlık gösterir ve evlenir. Karısı Sita, Dünyanın kızıdır. İsmi saban izi anlamına 
gelir. Babası onu kurban için tarlayı sürerken bulmuştur. Rama kutsal yayı gerer ve 
Parasu Rama’yı yener
174
.  
Ramayana’nın ilk bölümünde Rama’nın Vişnu’nun bir avatarası olduğu dahi 
belli değildir. Karısı Sita’nın, Vişnu’nun eşi Lakshmi’nin bir avatarası olduğu ifade 
edilmektedir
175
.   
İkinci bölümde yaşlı kral Dasaratha, yerine geçecek kral olarak Rama’yı seçer. 
Ancak ikinci karısı Kaikeyi kendi oğlunun kral olmasını ister ve ondan söz alır. Kral 
bunu reddeder; ancak Rama, babasının, sözünü yerine getirmesi hususunda ısrar eder. 
Sonunda kardeşi Laksmana ve karısı Sita ile ormana çekilir. Kısa bir dönem ibadet 
hayatı söz konusudur. Önemli vurgulardan biri de, prens avataranın çeşitli insânî acılara 
maruz kaldığıdır. Sri Rama ormana sıradan bir insan gibi girmiştir, ağaç kabuğundan 
keşiş kıyafetleri giyer ve saçları örgülüdür. Geyik avlar, acıktığında kök yer, saman ya 
da yer üzerinde yatar. Sekiz yöndeki tanrılara minber diker. Günahları için adaklar 
sunar, ritüel banyo yapar. Babasının ölüm haberi kendisine ulaştığında kendinden geçer, 
acı bir şekilde gözyaşı döker. Cenazesine ulaşamadığı için kendini değersiz ve aciz 
görür
176
.   
Üçüncü bölümde Rama ve erkek kardeşi keşişlere ve kasabalılara sıkıntı veren 
pek çok şeytanı öldürür. Bilhassa kız kardeşini öldürmesi şeytanları lideri Ravana’yı 
kızdırır. İntikam planları yapan Ravana bir keşiş kılığına girerek, Rama’nın yokluğunda 
onun inziva kulübesine girer ve karısı Sita’yı tanrılardan çaldığı arabası Vimana ile 
Seylan’a kaçırır. Önce umutsuzluk içinde göz yaşı döken Rama bu duruma sinirlenir. 
                                                 
174
 Ramayana, İngilizce’den çev. der. Asuman Belen Özcan-Hatice Derya Can, Dost Kitabevi, Ankara 
2002, s. 13-28
 
175
 Ramayana, s. 29-44 
176
 Ramayana, s. 45-48; Parrinder, a.g.e., s. 64 

---

 
43
Sita’yı kurtarmak için Maymun Hanuman’ın da içinde bulunduğu maymunlar ordusunu 
toplar. Hanuman, Hindistan ve Seylan arasındaki boğazı sıçrayarak geçer ve Ravana’nın 
krallığına öfke salar. Rama’nın maymun askerleri Seylan’a kadar kurulan bir setin 
üzerinden karşıya geçerler. Nihayet Ravana öldürülür ve Sita kurtarılır. Ancak Rama 
başka bir adamın evinde yaşadığı için Sita’yı kabul etmez. Sita çetin bir sınavdan geçer 
ve ateşe atılmayı yeğler. Ancak ateş tanrısı Agni yakmaz ve onu Rama’ya geri verir. 
Böylece çift Ayodha’ya geri döner. Rama orada on bin yıl hüküm sürer
177
.  
Rama ve Ravana’nın savaşının özetlendiği son bölümde Sita yeniden 
reddedilir. Bunun üzerine annesi yeryüzü onu yanına alır. Sonrasında ölüm, bir keşiş 
kılığında Rama’nın yanına gelir ve ona görevini başarıyla tamamladığını bildirir. Ona 
ölümlülerin yanında kalması ya da tanrıların yanına gidebilmesi seçeneklerini sunar. 
Rama, dünyevi varlığının amacına ulaştığını, dünyanın iyiliği için gelmiş olduğunu ve 
artık gecikmeksizin gideceğini ilan eder. Son emirlerinden sonra Rama, halkı ile birlikte 
bir nehir kenarına gider, orada başlarında Brahma’nın olduğu tanrılar ona Vişnu olarak 
seslenirler. Rama ilâhîler eşliğinde suya adım atar kardeşleriyle birlikte Vişnu’nun evine 
girerler
178
. 
Parrinder, Ramayana’nın öyküsel bir nitelik taşıdığını, kısa dini açıklamaların 
hikayenin içine serpiştirildiğini ifade etmektedir. Kahramanlık ve asilzade yaşantısının 
örnekleri, kraliyet çiftinin evlilikleri anlatılmaktadır. Sita’nın namusluluğu, gerçek aşkın 
ve kadın sadakatinin bir örneği olarak dikkat çekmektedir. Rama hem insan hem de 
tanrı görünümündedir. Parrinder’a göre Rama ismi tanrısallığın favori ünvanıdır. Çünkü 
ilahilerde, özellikle de ölüm anında söylenenlerde en çok Rama’nın ismi anılmaktadır. 
Hatta bazıları için o, olağanüstü varlığın başlıca ismidir
179
.       
Parrinder’ın dikkat çektiği noktalardan biri de, Rama Sita’yı reddettiğinde, 
Sita’nın suçsuzluğunu  ıspatlamak ve Rama’yı azarlamak için gelen tanrılara, bütün 
tanrısallığına rağmen, Rama’nın: “kendimi bir insan sanıyorum, Rama, Dasaratha’nın 
oğlu, fakat ben gerçekten kimim?” diyerek serzenişte bulunmasıdır. Parrinder, bunun 
üzerine ona Vişnu, yaban domuzu, kaplumbağa, cüce, Krişna,  İndra’nın, ve tanrıların 
                                                 
177
 Ramayana, s. 49-106 
178
 Ramayana, s. 109-114 
179
 Parrinder, a.g.e., s.  65 

---