25
Dünya ölkələri arasında iqtisadi, maliyyə və sosial
münasibətlər inkişaf etməkdədir.Xüsusilə İkinci Dünya
Müharibəsindən sonra dünyada bloklaşmalar ortaya çıxmış,
beynəlxalq münasibətlər sürətlənmiş və beynəlxalq maliyyə
təşkilatları qurulmağa başlamışdır.Bundan sonra inkişaf
etməkdə olan ölkələrin inkişafının maliyyələşdirilməsini
saxlaya bilmək üçün xarici borc və xarici yardım təşkilatları
meydana çıxmışdır.
İstər beynəlxalq,istərsə də regional miqyasda fəaliyyət
göstərən
maliyyə
təşkilatlarının
ortaq
məqsədləri
aşağıdakılardır:
−
Beynəlxalq mal alış-verişinə dair çətinlikləri
aradan qaldırmaq və beynəlxalq inkişafı təşviq
etmək;
−
İnkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadi inkişafını
dəstəkləmək;
−
İqtisadi birləşmə,sərbəst ticarət və iş birliyi
münasibətlərini inkişaf etdirmək və sıx iqtisadi iş
birliyini stimullaşdırmaq.
Quruluşu və sərmayəsinə birdən çox ölkənin qatıldığı
maliyyə fəaliyyətlərində birdən çox ölkənin faydalandığı
quruluşlara beynəlxalq maliyyə təşkilatları deyilir. Hal-hazırda
fəaliyyət göstərən beynəlxalq maliyyə təşkilatlarının hamısı
26
ikinci dünya müharibəsidən sonra qurulmuşdur.Yaranma
tarixinə görə öncə “ Bretton Vuds əkizləri ” adlandırılan
Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) və Beynəlxalq
Yenidənqurma və İnkişaf Bankı qurulmuşdur.
Mövcud beynəlxalq maliyyə quruluşlarının çalışma
sahələri çox çeşidlidir.Fəaliyyət sahələrinə görə bu təşkilatlar
aşağıdakı şəkildə qruplaşdırılır:
−
Avropa Kömür-Polad Birliyi;
−
Avropa Pul Fondu;
−
Avropa İnvestisiya Bankı;
−
Avropa Valyuta Əməkdaşlıq Fondu;
−
Avropa Kənd Təsərrüfatızəmanət və istiqamət
fondu;
Beynəlxalq maliyyə təşkilatları:
−
Beynəlxalq Pul Fondu ;
−
Beynəlxalq finans Qurumu;
−
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi;
−
Birləşmiş Millətlər İnkişaf problemi;
−
Çoxtərəfli investisiya zəmanəti agentliyi;
−
İnvestisiya məsələlərinin araşdırılması üzrə
beynəlxlq mərkəz;
Digər reginal maliyyə təşkilatları:
−
Asiya İnkişaf Bankı ;
27
−
Afrika İnkişaf Bankı;
−
İslam İnkişaf Bankı;
−
Kariblər İnkişaf Bankı;
−
Orta
Amerika İqtisadi İnteqrasiya Bankı;
−
Ərəb Pul Fondu;
−
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı.
Beynəlaxlq maliyyə qurumları ya qısa və orta müddətli
valyuta kreditləri,ya da uzun müddətli investisiya kreditləri
açırlar.
Qısa və orta müddətli valyuta krediti saxlayan
quruluşların maliyyə yardımları üzv ölkələrə,tədiyyə
balansındakı müvəqqəti çətinlikləri aradan götürmək üçün
verilir.İnvestisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsi üçün
ayrılan fondlar uzunmüddətli kredit verirlər
Beynəlxalq kredit təşkilatları hüquqi durumuna görə
aşağıdakı şəkildə qruplaşdırlır:
Hüquqi cəhətdən müstəqil olmayan maliyyə təşkilatları:
−
Avropa Kömür-Polad birliyi;
−
Avropa Birliyi İnkişaf Fondu;
−
Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı.
Hüquqi müstəqilliyi olan maliyyə təşkilatları:
−
Avr
opa İnvestisiya Bankı;
−
Avropa Parlamentinin Qaçqınlar Fondu;
28
−
Asiya,Afrika və İslam İnkişaf Bankları;
−
Kariblər İnkişaf Bankı;
−
Orta Amerika İqtisadi İnteqrasiya Bankı;
−
Ərəb Pul Fondu;
−
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı;
−
Beynəlxalq Valyuta Fondu;
−
Dünya Ba
nkı;
−
Beynəlxalq Maliyyə Qurumu;
−
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi;
−
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı;
−
Çoxtərəfli İnvestisiya Zəmanət Agentliyi.
Üzv ölkələr sərmayəni artırmaq istədikləri halda yenidən
səhm buraxır.Bundan başqa,bank sərmayə bazarlarından əlavə
kredit ehtiyatları da cəlb edir.
Beynəlxalq maliyyə təşkilatlarını fond və bank
ayırmasına görə aşağıdakı kimi qruplaşdırılır:
Fond xarakterli maliyyə təşkilatları:
−
Beynəlxalq Pul Fondu;
−
Avropa Birliyi İnkişaf Fondu;
−
Beynəlxalq İnkişaf Birliyi;
−
Birləşmiş Millətlər İnkişaf Proqramı;
−
Ərəb Pul Fondu ;
29
−
Avropa İnvestisiya Fondu;
−
Asiya İnkişaf Fondu;
Bank xarakterli maliyyə təşkilatları:
−
Avropa Kömür-Polad Birliyi;
−
Avropa İnvestisiya Bankı ;
−
Avropa Parlamentinin Qaçqınlar Fondu;
−
Asiya,Afrika və İslam İnkişaf bankları;
−
Dünya Bankı;
−
Kariblər İnkişaf Bankı;
−
Beynəlxalq Maliyyə Təşkilatı;
−
Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı.
Fond xarakterli qurumların sərbəst hərəkət edə biləcəkləri
maliyyə sənədləri qəti olaraq təsbit edilmişdir.
.
Dünya əhəmiyyətli maliyyə təşkilatları. Beynəlxalq
Valyuta Fondu(BVF).
II dünya müharibəsindən dərhal sonra
ABŞ və İngiltərə dövlətlərinin başçılığı ilə 1944-cü il 1-22 iyul
tarixləri arasında ABŞ vilayətinin Bretton Vuds qəsəbəsində
Birləşmiş millətlər təşkilatının pul və maliyyə konfransı
keçirildi. Konfransda 55 ölkənin nümayəndəsi iştirak etmiş,
müharibədən sonra beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin yenidən
tənzimlənməsi, yeni bir ödəmələr sisteminin əsasları və
ticarətin sərbəst bir şəkildə inkişaf etdirilməsi və iqtisadi
Dostları ilə paylaş: |