Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi Tayyorladi: Tekshirdi

populyasion, ekosistemali, biosferali); 

-ta’sir darajasiga ko’ra (letal, ekstremal, cheklovchi, mutagen, konserogen va 

boshqalar); -Vaqtga ko’ra (evalyusion, tarixiy, ta’sir kuluachi); 

-ta’sir harakteriga ko’ra (geofizik,geografik, biogen, biotik,evalyusion). 

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Hozirgi kunda ekologik omillarni uch guruhga ajratib o’rganish duyo mutahassislari orasida eng ko’p tarqalgan: 
• Abiotik omillar-notirk tabiat omillari bo’lib, fizik tabiatga ega(yorug’lik, issiqlik, havo(uni harakati va tarkibi)), namlik(har xil ko’rinishdagi yorug’liklar, havo namligi, tuproq namligi), radiasiya,…..) . 
• Abiotik omillarning organizmga bevosita yoki bilvosita ta’sir qilishi mumkin. Misol uchun muhit tempiraturasi organizmga bevosta ta’sir qilib unda fiziologik jarayonlarni borishini aniqlaydi. Shu bilan tempiratura omili organizmlarga bilvosta ta’sir qilishi mumkin ularni yashash muhit sharoitini o’zgartirishi bilan.

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Organizmlarning yashash faoliyatiga ta’sir ko’rsatuvchi asosiy obiyetik omillarga iqlim omillarini kiritish mumkin (yorug’lik, harorat, havo va tuproq namligi, qor qalinligi, radiasiya,….. ).Shulardan xarorat va yog’ingarchilik miqdori yer yuzi bo’ylab asosan yer usti ekosistemalarning joylanishini aniqlaydi.
• Organizmlarning o’zgaruvchanligi va zonalar bo’yicha joylanishini asosiy shartlaridan biri muxitni ximik tarkibi xisodlanadi.

Ekologik omillar va ularning klassifikatsiyasi

• Biotik omillar- tirik mavjudodlarni bir-biriga ta’sirini xarakterlaydigan shart-sharoitlardan kelib chiqib populyasiya va ekosistemalarni mavjudligini asosi bo’lib hisoblanadi (misoluchun populyasiya individlarni soni, zichligi, biomassasi, ko’payish tezligi,tuxumlar soni va hokazolar). Bundan kelib chiqqan holda bunday guruh omillarini quyidagilarga ajratish mumkin: birinchidan, individ va populchsiya darajasida genetik informasiyalar (bunday omillar ontogenoz, organizmlarning trofik bog’liqligi, ko’payish jadalligi, xulq xarakteri biosenosik va tabiiy tanlanish aniqlanishi mumkin); ikkinchidan, biosenosik sfera omillari bo’lib, ular ekosistema biotasining rivojlanishini xarakterlaydi (tirik organizining bir-biriga ta’sir formulalari).