ƏLİ İldirimoğlu daş yağan gün Redaktor: Nadir Məmmədli
Yüklə 10,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
62 Ə li İld ırı m oğ lu Məktəb yaşım çatmasa da, dayım başımın üstünü kəsdirib mənə qələm tutmağı, yazmağı, kitab oxuma ğı, ruscaazərbaycanca yüzə qədər saymağı öyrət miş di. İlk günlər hərfləri hıqqanahıqqana oxuyurdum. Getdikcə yazıpozuya alışdım. Dayım mənə qoşa cı zıqlı, cücəgözü dəftərlər, üçrəng karandaşlar almışdı. Gecəgündüz dəftərqələmlə əlləşirdim. Yatanda da dəftərqələmimi yastığımın yanına qoyurdum ki, birdən itbata düşər. Qaşqasuvaq evimizin divarları na xəmirlə çoxlu qəzet və şəkillər yapışdırılmışdı ki, yırtıqdeşiyin üstü örtülsün, həm də otağımız yara şıqlı görünsün. Divardakı kenquru və onun kiçik ba laları olan rəngli bir şəkil diqqətimi daha çox çəkirdi. Həmin şəklin altında belə bir şeir yazılmışdı: Bu uzun quyruq kenquru, Nəşəsi saz, kefi duru... Bacısını çağıraraq Deyir, gəl gəzək, oynayaq. Bacısı boynunu burmuş, Səssiz-səmirsiz oturmuş Anasının kisəsində, Deyil gəzmək həvəsində. Mən şəklin qabağında saatlarla dayanıb, həmin şe iri dönədönə oxuyub əzbərləmişdim. Şeiri oxuyanda Nəcinin üzü gülür, dərdi dağılırdı və sonra da məni sorğusuala tuturdu: – Kenquru yekə olar, yoxsa mənin buynuzlu qo çum? – Qabaqlaşsalar, hansı dov gələr? – Kenquru hansı hökumətin torpağında olur? – Əti yeməlidir? – Adamı dişləməz ki? 63 Daş y ağan gün Kenquru barədə əzbərlədiyim şeirdən başqa heç nə bilmirdim. Ona görə də Nəcinin verdiyi suallar ca vabsız qalırdı. Bircə kenqurunun şəkildə gördüyüm qamçı kimi uzunquyruq, qabaq ayaqları dal ayaqla rından azı ikiüç dəfə gödək olduğu, pələ qulaqlarının yana sallandığını deyə bilirdim, vəssalam. Cavabla rım Nəcinin ağlına batmırdı, axırda mənimlə belə bir şərt kəsdi: – Bilirəm, dərs vaxtı atangilə getməlisən. Çünki orda məktəb var. Məktəbdən öyrən gör, kenqurunun əti yeməlidir, yoxsa murdardır? İldə neçə bala doğur? Ona canavar bata bilər? Sonra ayağın buralara düşən də mənə danışarsan. Mən də razılaşıb bu barədə ona söz verdim. Onu inandırmaq üçün hələ bir atamın canına da and iç dim. Günlərin birində yenə də gördüm ki, Nəci sürünü Arıq dərənin boğazındakı sucuqluğa verib, özü də Sarı qayanın üstündə üzü Köhnə Həsənliyə tərəf da yanıb tütək çalır. Evdəkilər bilməsin deyə mərəyin arxa tərəfindən əyiləəyilə keçib özümü Nəciyə yetir dim. Məni görəndə elə sevindi ki! Sonra dağdanaran dan xeyli söhbət elədik. Onun qulağı məndə olsa da, fikri Köhnə Həsənlini əhatə edən dağlarda, təpələrdə idi. İndi onun iki tütəyi vardı. Təzə düzəltdiyi tütəyin səsi o qədər də xoşuma gəlmirdi. Bunu Nəci də hiss edib alabəzək tütəyini çalmağa başlayanda, göyün üzü damarlandı. İldırım çaxdı, yer silkələndi, bayaq dan yağan sakit yağış daha da şiddətləndi. Nəci tez sürünün dalqabağını kəsib Sarı qayanın altındakı ka halara saldı. Yağış səngimək bilmirdi. Biz kahanın bir küncünə çəkilib söhbət eləyirdik. Nəci dedi ki, təzə tütəyi çayın aşağısında bitən qarğıdan düzəltmişəm. Alabəzək tütək Köhnə Həsənlinin qabağında bitən 64 Ə li İld ırı m oğ lu qarğıdandır. Nəcidən bu sözləri eşidəndə xəyallandım. Babam həmin qamışlığı mənə göstərib demişdi ki, ermənilər kəndə hücum çəkəndə adamların çoxu qa çıb bu qamışlıqdan keçərkən uşaqlıböyüklü hamısı qırılıb. Bir nəfər belə o taya addamağa macal tapma yıb. Ağlıma gəldi ki, Nəcinin alabəzək tütəyi də Köhnə Həsənlilərin qanı ilə suvarılıb. Yəqin elə ona görə də alabəzək tütəyin səsi adamı yandırıbyaxır. Alabəzək tütək çalınanda Nəcinin gözlərində sübh çağının şehi kimi yaş damcıları gilələnirdi. Özümdən asılı olmayaraq məni də qəhər boğurdu. Yəqin bu ya ğış da Köhnə Həsənlinin kövrək göylərdən tökülən göz yaşlarıdır. – Özözümə düşündüm. Ancaq ağlıma gələn bu fikirləri Nəciyə deyib, onun dərdini daha da artırmaq istəmədim. Yağış kəsəndən sonra hava bir qədər ayazıdı. Köhnə Həsənli tərəfdən gələn bir tala boz duman Təzə Həsənliyə yayıldı, sonra yavaşyavaş sürünüb, altına sığındığımız Sarı qayanın üstündən uzaqlara çəkildi. Bu, bəlkə də ermənilərin Köhnə Həsənlidə qırdığı günahsız insanların narahat ruhu idi. Uşaq olsam da, kəndin dünyagörmüş adamların dan eşitmişdim ki, insan ölsə də, ruhu yaşayır və Köhnə Həsənlinin xarabalıqları üzərində cövlan edən duman, çən yüz illər burada yaşayıbyaradan, indi yox olan insanların incikli ruhudur. Və ona görə də qanla suvarılan alabəzək tütəyin səsində yanıqlı bir inilti vardı. Hər dəfə çalınanda ruhlar oyanır, yergöy silkələnib lərzəyə gəlir. Hava açılan kimi Nəci sürünü haraylayıb kahalar dan çıxartdı. Qoyunlar yağışın islatdığı payız otunu ləzzətlə yeyirdi. Mən bu dəfə Nəcinin yanına ayrı məqsədə gəlmişdim. Oxuyub öyrəndiyim məzəli bir hekayəni Nəciyə danışmaq üçün fürsət axtarırdım. Bi lirdim ki, şeir, nağıl deyəndə dostumun kefi durulur. 65 Daş y ağan gün Məsələ belə olmuşdu. Xəlvətə salıb dayımın idarə kağızlarını qurdalayırdım. Gözüm, üstündə “Cəlil Məmmədquluzadə” yazılmış və vərəqləri saralıbsol muş bir kitaba sataşdı. Xəlvətə çəkilib kitabı vərəq ləməyə başladım. “Qurbanəli bəy” hekayəsi diqqətimi cəlb etdi. Hekayəni oxuyub orada yazılanları nöqtə vergülünəcən öyrəndim və Nəciyə danışanda əlini əlinə vurub o ki var qəşş etdi. Sonra dişini qıcıyıb ucu koğa kimi əyri olan çomağını başının üstünə qaldırıb: – Bəy olmasın, kim olur olsun, o Qurbanəli bəy əlimə düşsəydi, nə əzişdirərdim?! Gopçu oğraş!! Ə, ağzında bəy deyirsən ey, bəy! Bəy olan kəs də yalançı, gopçu, ikiüzlü olar?! Məni qınasalar da, düzünü deməliyəm. Vallahbillah, dünyanı qarışdıran, adamları birbirinə vurduran, ortalığa ədavət salan elə o bəylərdir. Bax, elə erməniləri də fittiyib üstümüzə salan, kəndikəsəyi yandırıb viran edən o xaçpərəstlərin bəyləridir. Hansı millət olur olsun... Kasıbkusuba qalsa, heç vaxt bir birinə dəyibdolaşmaz. Nəyə desən and içərəm ki, bəy olan yerdə ot da bitməz. Bütün bu fitnəfəsadları törədən nənəsinin əmcəyini kəsən bəylərdir. Əmim deyir ki, düzdür, bəylərin mərdi də olur. Ancaq onla rın çoxundan kişi çıxmaz. Ə, kişi də bərkə düşəndə atın axurunda gizlənər?! Nəci Qurbanəli bəyin barəsində əsibcoşduqdan sonra üzünü mənə tutdu. Dedi ki, çoban olmağıma baxma, mənim də özümə görə ağlım var. Çox adam adını bəy qoyub, vallah, nökərcən qeyrəti yoxdur. Nəci heç vaxt bu cür sözləri işlətməzdi. Qurbanəli bəyin əhvalatını danışanda elə bil çönüb başqa adam oldu. İllaf, dünyanın gedişatından başı çıxan yekə kişilər kimi əyyarəyyar sözlər deyirdi. Fikirləşirdim ki, yox, Nəci də dəyişilib. İndi əmisi Mikayıl kimi çox şey bilir. Nəcinin xahişi ilə Qurbanəli bəyin hekayəsini Yüklə 10,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|