ƏLİ İldirimoğlu daş yağan gün Redaktor: Nadir Məmmədli
Yüklə 10,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
66 Ə li İld ırı m oğ lu düz üç dəfə danışdım. Hər dəfə də Nəci gah gülür, gah da qəzəblənirdi. Sonra da Qurbanəli bəyin haq qında harfa söyüşlər söyürdü. Cəlil Məmmədquluzadənin “Qurbanəli bəy” he ka yəsi Nəcini yaman tutmuşdu. Nəci bir dəfə çəkinə çəkinə soruşdu: – Dayın kimi sən də mənə yazıboxumağı öyrədə bilərsən? Əvvəlcə bu sual mənə qəribə gəldi, nəmnüm elə dim. Bu işə boyun olmaq istəmədim. Nəci isə qırsaq qız olub yapışdı yaxamdan. Axır ki, onun təkidi ilə Nəciyə müəllimlik etmək məcburiyyətində qaldım. Nəciyə dəftərkarandaş tapdım. Ona yalyamacda, qayaların kölgəsində, daş kahalarda əlifba dərsi keçməyə başladım. Nəci zehinli olduğundan, yazı pozuya hədsiz həvəs göstərdiyindən, axır ki, arzusu na çatdı... Ordanburdan kitab tapıb Nəciyə verirdim. O, qalınqalın kitabları birnəfəsə oxuyurdu. Oxuduq larını da əzbər danışırdı. Nəci kitab düşkünü olmuş du. Əlinə qəpikquruş düşəndə əmisindən gizli rayon mərkəzinə gedənlərin birinə pul verib kitab gətirt dirirdi. Oxuyubyazmaqda mən onun yanında yalan olmuşdum. Bir gün Nəci qoyunquzunu Təzə Həsənlidən xeyli aralıda, neçəneçə kəndkəsəyi birbirinə calayan el yo lunun kənarında otarırdı. Hərdən tütək çalır, gəlib keçən yüklü dəvələrə, atlıulaqlı yolçulara baxırdı. Tor paq yolda şütüyən üstü budkalı maşın ona yaxınlaşan da yolun kənarına çıxıb dayandı. Sürücü kabi nədən düşüb təpiyinin ucu ilə təkərləri birbir yoxladı. Sonra isti buxar qalxan motora su tökdü. Nəci tanımadığı sürücüyə yanaşıb salamlaşdı. Maşının örtülü kuzası nın üstündə “avtodükan” yazılmışdı. Sürücü budka nın qapısını açanda qəfəsələrdəki cürbəcür parçalar, 67 Daş y ağan gün paltarlar, qənd kisələri onun diqqətini cəlb etdi. Üst qəfəsələrə çoxlu dəftərkitab yığılmışdı. Sürücü çoba nın marağını hiss edib ona tərəf baxmadan soruşdu: – Bəlkə bir şey lazımdır? – Kitablara baxmaq olar?! – Olar, olar! Niyə olmur? Sən kitab oxuya bilirsən? – Niyə oxumuram, xoşum gələn kitab olsa... – Buyur, hansı kitabı deyirsən, rusca, azərbaycanca... – Azərbaycanca olan kitabları göstərin. Nəci dükançının göstərdiyi kitablardan üçünü se çib götürdü. Əlini cibinə salanda pərt oldu. Paltarını dəyişdiyindən olanqalan pulunun hamısı evdəki pencəyin cibində qalmışdı. O, xəcalət çəkəçəkə kitab ları geri qaytardı. Birdən ağlına nə gəldisə, özündən on beşiyirmi yaş böyük olan satıcıya çəkinəçəkinə: – Əmi, cibimdə pul yoxdur, pulum yadımdan çı xıb evdə qalıb, – dedi. – Əvəzində bir südəmər quzu versəm, götürərsən? Üçaylıqdır. Bu söz satıcıya göydəndüşmə oldu: – Götürməyinə götürərəm. Axı, quzunun pulu çox eləyir. – Eybi yoxdur, elə hamısına kitab verərsən. Onlar razılaşdılar. Nəci xeyli kitab seçib götürdü. Sonra əkiz quzulardan birini tutub satıcıya verdi. Av todükanın satıcısı soruşdu: – Adın nədir? – Nəcəf. – Atan nə işlə məşğul olur? – Atam yoxdur. – Anan? –Anam da yoxdur. – Bacıqardaşın? – Bacıqardaşım da yoxdu. Hamısını o vaxt ermə nilər qırıb. 68 Ə li İld ırı m oğ lu – Allah hamısına rəhmət eləsin. Qəbirləri nurla dolsun. – Onların heç qəbirləri də yoxdu. – Bəs bu qoyunlar kimindir? – Əmimindir. Onun qoyunquzusunu otarıram. Satıcı mütəəssir oldu. Onun qolları boşaldı. Quca ğındakı quzunu Nəcinin özünə qaytardı. Quzu hop panıb sürüyə tərəf qaçdı. Satıcı söhbəti davam etdir mədi. Bircə onu dedi ki, pul lazım deyil. Kitabları sənə bağışlayıram. Satıcı bunu deyib pəjmürdə görkəm aldı və maşının kabinəsinə keçərək: – Qəm eləmə. Allah kərimdir, axırı yaxşı olar. Ermə nilərin evi yıxılsın. O vaxt çoxlu kəndi xaraba qoyublar, – deyib motoru işə saldı. Hər dəfə Nəcinin yanına gedəndə əvvəlcə təzə al dığı və oxuduğu kitablardan həvəslə danışırdı. Sonra mənə səxavətlə qonaqlıq verirdi. Qara qoyunlardan birinin südünü çantasındakı mis cama sağıb, sonra da bulağın gözünə qoyub sərinlədirdi. Yarım litrə qədər südü köpüklüköpüklü başıma çəkib ləzzətlə içirdim. Nəci deyirdi ki, qara qoyunun əti də, südü də dadlı olur. Nəci mənə göstərdiyi qonaqpərvərlikdən məm nunluq duyurdu. Və hərdən kefinin duru vaxtında, bəzən də kədərli anlarında alabəzək tütəyinə dəm verirdi. Onda bütün quşlar susur, dağlar sükuta dalır, orabura dazıyan qoyunquzu yerlərindən tərpən mədən sakitsakit otlayıb, hərdən Nəciyə tərəf qulaq larını şəkləyirdilər. Sürünün həndəvərində hərlənən itlər də səslərini çıxarmadan hərəsi bir tərəfdə şöngü yüb altdanaltdan Nəciyə baxırdılar. Təzə tütəyin səsi isə başqa cür çıxırdı. Adamın canına yatmırdı. Qanla suvarılan alabəzək tütəyin səsində Köhnə Həsənlilərin iniltisini, fəryadını duyurdum və mən özüm də Nəci 69 Daş y ağan gün nin qəlbindən qopub gələn bu nalənin sehrinə düşüb erməni cəlladlarına nifrət edirdim. Günlərimin çoxu Nəcinin yanında keçirdi. Bunu evin böyükləri də bilir, lakin etiraz etmirdilər. Əksinə, deyirdilər ki, Nəcəf saf uşaqdır. Çoban olsa da, ağsaqqalın, ağbirçəyin yerini biləndi. Heyləsindən adama ziyan gəlməz. Heç bir mədənimaarif, ictimaiiaşə, tibb ocağı, ra diosu, telefonu, elektrik işığı olmayan Təzə Həsənlidə camaat azarbezarın nə olduğunu bilmirdi. Kəndə illərlə həkim ayağı dəymirdi. Cavanlar böyüklərin yo lunu saxlayırdı. Qonumqonşu birbirinə can deyib, can eşidirdi. Adamlar arasında dəyintili, qanqaraldan sözsöhbət olmazdı. Təktük adam tapılardı ki, oruc namazından qalsın. İbadətə biganə olanlara ağıldan kasad kimi baxırdılar. Təzə Həsənlinin yazılmamış orfoqrafik və izahlı lüğətində, yalan, yaltaq, kinküdu rət, oğurluqəyrilik, şərböhtan kəlmələri yox idi... İn sanların xasiyyəti bu yerlərin təbiəti, torpağı, suyu, abhavası kimi pak və bakirə idi. İnsanlar yüzdən ar tıq ömür sürürdü. Kənddə neçə ildən bir hüzr yeri dü şür, ağı səsi eşidilirdi. Və mənə elə gəlirdi ki, kənddə adamlar ölmür, bax, elə o dağlar, qayalar kimi əbədi yaşayır. Orası var ki, qaranlıq çökəndə kəndin ətrafında ac canavarlar, tülkü və çaqqallar tüğyan eləyirdi. Ona görə də hərə qapısında bir və ya iki qanıq it saxlayırdı. Elə itlər ki, sahibi qabağını almasa, atlını atdan salır, piyadanı yolundan eləyir. Di gəl ki, o cür sərt itlər qa dınla uşağa dəyibdolaşmırdı. Nəcinin dediyi kimi, qadına, uşağa cuman iti heç kəs qapısında saxlamaz dı, dərhal aparıb azdırardı. Bir də ki, kürsək vaxtı kö pəklə qancıq kənd arasında, adamların gözü qarşısın da açıqaşkar birbirinə səmtiməzdi, dalda bir yerə Yüklə 10,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|