116
yaşda olaraq 38,1±2,7% (χ
2
=20,8; p<0,001) təşkil edirdi. 30-35 yaşlı analar əsas qrupda 42
nəfər olaraq, 26,4±3,5% təsadüf olunduğu halda, müqayisə qrupunda 56 nəfər olaraq
17,6±2,1% təşkil edirdi.
Müayinə qruplarında 40-dan yuxarı yaşı olan analar və atalar da var idi. Əsas qrupda
40-44 yaşlı analar 5,0±1,7% (8 qadın) təşkil edirdi. Müqayisə qrupunda isə bu yaşlı analar iki
dəfə az olaraq 2,2±0,8% təsadüf olundu. 40-44 yaşlı atalar əsas qrupda 17 nəfər (10,7±2,5%)
rast gəldiyi halda, müqayisə qrupunda cəmi 5,0±1,2% (16 nəfər) idi. Əsas qrupdan olan
ataların 1,3±0,9% 40-45 yaşlılar idi. 45-49 yaşında olan atalara əsas qrupda iki nəfərə rast
gəlinərək 1,3±0,9% təşkil edirdi. Kontrol qrupda bu yaşlı atalara heç rast gəlinmədi.
Bu məlumatlar göstərir ki, uşağın anadangəlmə inkişaf qüsuru ilə həyata gəlməsində
ana və atanın yaşının çox olmasının müəyyən rolu var. Belə fikrə C.J.Haines, M.S.Rojers,
D.H.Leunq də gəliblər. Onlar göstərirlər ki, ananın yaşı ilə uşaqda anadangəlmə inki şaf
qüsurunun əmələ gəlməsində birbaşa asılılıq var. Məmmədova L.C. Bakı şəhərində
anadangəlmə inkişaf qüsurlarının əmələgəlmə səbəblərini tədqiq edərkən aydınlaşdırıb ki,
ananın yaşının 35-dən yuxarı, atanın yaşının 40-dan artıq olması uşaqda anadangəlmə inkişaf
qüsurlarının əmələ gəlməsində risk faktorudur, özü də ana xətti anadangəlmə inkişaf
anomaliyasının əmələ gəlməsində daha aktiv rol oynayır.
Cədvəl 3
Valideynlərin yaşı və fəaliyyəti
Vali-
deynlər
Risk faktorları
Müayinə olunmuş uşaqların qrup
χ
2
, p
Əsas qrup
(n=159)
Müqayisə qrupu
(n=318)
Ana
Yaş, illərlə
15-19
11
6,9±2,0%
56
17,6±1,1%
χ
2
=20,8
p<0,001
20-24
41
25,8±3,5%
58
18,2±2,1%
25-29
46
28,9±3,6%
121
38,1±2,7%
30-35
42
26,4±3,5%
56
17,6±2,1%
36-39
11
6,9±2,0%
20
6,3±1,4%
40-44
8
5,0±1,7%
7
2,2±0,8%
İşi
İşləyir
80
50,3±4,0%
238
74,8±2,4%
χ
2
=28,7
p<0,001
İşləmir
79
49,7±4,0%
80
25,2±2,4%
Kimyəvi
maddələrlə (boya,
lak, kleylə) əlaqəsi
Var
6
3,8±1,5%
4
1,3±0,6%
χ
2
=3,27
p>0,05
Yoxdur
153
96,2±1,5%
314
98,7±0,6%
Ata
Yaş, illərlə
15-19
2
1,3±0,9%
7
2,2±0,8%
χ
2
=28,6
p<0,001
20-24
22
14,1±2,8%
41
12,9±1,9%
25-29
43
27,0±3,5%
49
15,4±2,0%
117
30-35
58
36,5±3,8%
127
39,9±2,7%
36-39
15
9,4±2,3%
78
24,5±2,4%
40-44
17
10,7±2,5%
16
5,0±1,2%
45-49
2
1,3±0,9%
0
İşi
İşləyir
113
71,1±3,6%
133
41,8±2,8%
χ
2
=36,3
p<0,001
İşləmir
46
28,9±3,6%
185
58,2±2,8%
Kimyəvi
maddələrlə (boya,
lak, kleylə) əlaqəsi
Var
12
7,5±2,1%
3
0,9±0,5%
χ
2
=13,1
p<0,001
Yoxdur
147
92,5±2,1%
315
99,1±0,5%
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2000-ci ildəki hesabatında göstərilir ki, 100.000 diri
yeni doğulmuş uşaqlarda kəllə-üz anomaliyaları 4,8% təşkil edirdi. Onların əksəriyyəti (4,2%)
18 yaşa qədər olan analarda müşahidə olunmuşdur. Bu qadınlarda eləcə də mərkəzi sinir
sisteminin (9,8%), gözün (76,8%), qulağın (50%), burunun (69,5%) anadangəlmə inkişaf
qüsurları, dovşandodaqlığın (41,5%) çox rast gəlməsi də hesabatda göstərilir.
Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının Ərəb Hesabat və Nəzarət Mərkəzində aparılan
tədqiqatlar zamanı müəyyənləşib ki, hər 1000 əhalidə 20 yaşına qədər olan qadınların da
uşaqlarında anadangəlmə inkişaf qüsurlarının rast gəlməsi 6,9 hadisə təşkil edir. Bu yaşda
olan qadınlardan doğulan uşaqlardan 39,2% mərkəzi sinir sisteminin, 22,3% ürək qan -damar
sisteminin, 13,1% həzm sistemi üzvlərinin qüsurlarına rast gəliblər (M.Carla, A.Alan, 2000).
Türkiyə və ABŞ alimləri anadangəlmə inkişaf qüsuru ilə uşaq həyata gətirən qadınlarda
təsiredici risk amillərini öyrənərkən onlar müşahidə ediblər ki, uşağın anadangəlmə qüsur ilə
doğulması bilavasitə ananın yaşı və yaşadığı mühit şəraitinin təsiri ilə əlaqədardır
(M.Vrijheid, H.Dolk, 2000).
Anadangəlmə inkişaf qüsurlarının inkişafında valideynlərin yaşı, xüsusən ananın
yaşının yuxarı olmasının etioloji rolunu təsdiq edən çoxlu miqdarda dəqiq faktlar əldə
edilmişdir. Lakin ananın yaşının risk amili hesab edilməsi haqqında ədəbiyyat məlumatları
azdır. Bizim aldığımız məlumatlar göstərir ki, atanın yaşının 40-dan, xüsusilə 45-dən yuxarı
olması da risk faktoru hesab oluna bilər. Bu onu göstərir ki, bu haqda daha ətraflı xüsusi
tədqiqatların aparılması tələb olunur.
Bizim müayinə etdiyimiz həm əsas qrupdan, həm də müqayisə qrupundan olan anaların
əksəriyyəti işləmirdi: 96,2±1,5% və 98,7±0,6% müvafiq olaraq (χ
2
=3,27; P>0,05). Əsas
qrupdan olan anaların 6 nəfəri (3,8±1,5%) bərbər işlədiyi üçün saç boyaları, lakları ilə həm
hamiləlikdən əvvəl, həm də hamiləlik vaxtı təmasda olmuşdular.
Analardan fərqli olaraq əsas qrupdan olan ataların əksəriyyəti 113, yəni 71,1±3,6%
işləyirdi (χ
2
=3,27; p<0,001). Onların da 7,5±2,1% (χ
2
=13,1; p<0,001) boyalar. Laklar,
yapışqanlarla işləyirdi.
Əsas qrupda orta təhsilli atalar 71,2%, təhsilsiz 0,5%, ibtidai təhsilli 2,1%, xüsusi orta
təhsilli 11%, ali təhsilli 15,2% idi. Hər iki qrupdan olan ataların yaş həddi bütün ərazilərdə
eyni idi.
Müqayisə qrupundan fərqli olaraq əsas qrupdan olan ataların özündə və qohumlarında
anadangəlmə inkişaf qüsuru ilə doğulan uşaqlar olub (P>0,05).
Hər iki qrupdan müayinə olunan qadınların əvvəlki hamiləliklərinin nəticəsi cədvəl
4.4-də göstərilmişdir. Qadınların anamnestik məlumatlarını təhlil etdikdə aydınlaşdı ki, əsas
qrupdan olan 159 qadından 57 nəfərində, yəni 35,8±3,8%-də birinci hamiləlik patoloji olaraq
Dostları ilə paylaş: |