Fnfsc fnst org
Auditoriya üçün rəqəmləri aydınlaşdırın
Yüklə 2,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Auditoriya üçün rəqəmləri aydınlaşdırın
- Rəqələri tamamlamaq
- Faizlik
- Nisbət dəyişikliyi
- Adam başı
43 Auditoriya üçün rəqəmləri aydınlaşdırın İmkan dərəcəsində diaqrammalardan və qrafiklərdən istifadə edin. Bu xəbərin anlaşilmaz və zəhlətökən statistika ilə yükləmək lüzumlu- luğunu aradan qaldiracaq: Histoqramma
Hərarət diaqrammi Sektoral diaqramm Əgər, məsələn siz, desəniz ki dünya banki Ermənistana 73-mi- ly-onluq kredit verdi və onu konkret maliyyə ili ərzində bir neçə na-zirliyi üçün ayrilmiş tam büdcə ilə müqayisə etsəniz auditoriyaniz bu miqdarda olan pulu daha aydin təsəvvür edəcək. Əgər siz desəniz ki, tikinti üçün ayrilmiş yer “futbol meydanin- dan az qalsin iki dəfə böyükdür” auditoriyaniz, xüsusilə də radiodin- ləyiciniz, bunu sizin kvadrat metrlərlə verdiyiniz məlumatdan daha yaxşi təsəvvür edəcəkdir.
44 Kəsirlər Oxucularin bir çoxu üçün əsas kəsirlər yarim, dörddə bir, üçdə bir, beşdə bir və onda bir kimi sadə rəqəmlərdir. Bütün yerdə qalanlari isə onlari diksindirir. Siz onlardan yayinmalisiniz; məsələn, tamalayin ki əsas kəsirə çevrilsinlər. Beləliklə: 51.1 faiz əvəzinə, “təxminən yarim” deyin, 73.9 “az qalsin dörddə üçlə” əvəz edin, 30 faizin yerinə isə “üçdə bir” deyin; 200
faizin əvəzinə isə “ikiqat” sözündən istifadə edin. Məsələ valyuta məzənnəsinə, fond birjasi məlumatina, iqtisadiyya- tin dəyişkən göstəricilərinə gəldikdə dəqiq rəqəmləri göstərmək vacibdir.
Oxuculara rəqəmlərdən asand baş çixartmaq üçün rəqəmləri tamamlaya bilərsiniz. Tamamlamaq ədədi rəqəmə endirməyi ya elə qaldirmaqdir ki onun mənasi real rəqəmin mənasi ilə bərabər olsun. Nəticədə daha az dəqiq olan, lakin istifadə üçün daha asand rəqəm alırıq. • sona hansi ədədi saxlayacağiniza qərar verin. • əgər növbəti ədəd 5-dən azdirsa onu dəyişməyin (Buna azliq- la tamamlamaq deyilir). • ancaq əgər növbəti ədəd 5 ya daha çoxdursa onu bir vahidliklə artirin (Ona çoxluqla tamamlamaq deyilir). • Tamamlanmiş rəqəm öz
rəqəmlə bərabər olsun, anca daha az dəqiqdir. Məsələn, 3 769 000 amerika dollarini 3.77 milyon ya 3.8 amerika dollarina kimi tamamlaya bilərsiniz. 4 milyon dollar qədər tamalamağa ehtiyac yoxdur, çünki məbləğə 231,000 dollar çatan deyil və bu da üstündən keçilməsi üçün çox ciddi bir rəqəmdir. İqtisadi dəyişmələrin faizlərini göstərmək üçün decimal verilən- lərdən istifadə edin (turistlərin axini 2016-ci il üçün 24.5 faizlə art- mişdir). əgər yayina bilmirsinizsə hər rəqəm üçün ən çox bir-iki des- imal verilənlərdən istifadə edin.
45 Faizlik Bu yəqin ki ən tez-tez istifadə olunan statistikadir. Çünki o öz- özlüyündə
Bununla bağli unutmayin ki, iki cür faizlik arasindaki fərq faizlik nöqtəsini təşkil edir. Yuxarida gətirilən misalda artma keyfiyyəti ötən ilə nisbətən iki faiz nöqtədə yavaşimişdi. Nisbət dəyişikliyi Nisbət dəyişikliyini müəyyənləşdirmək biznes jurnalisti üçün əhəmi-yyət- li qabiliyyətlərdən biridir. Maaş, əmək haqqi, büdcə, ümumi bi-rayliq xərclənmə orta imkanli ailəyə xidmət “səbətinə” olduğu kimi gah ar- tan, gah əksilən başqa rəqəmlərə də təsir edəcəkdir. Nisbət dəyişikliyi faizliyi istifadə etmək yolu ilə dəyərdəki fərqlil- iyi müəyyənləşdirir. Nisbət dəyişikliyi proqramin təsirini göstərmək üçün ya dəyişikliyin miqyasini üzə çixartmaq üçün vasitələrdən biridir. O fərqi bizə „ona qədər və ondan sonra“ dəyərlər arasinda göstərir. Nisbət dəyişikliyinin müsbət, eləcə də mənfi cəhətləri ola bilər. Yeni qiymət – köhnə qiymət –––––––––––––––––––––––– × 100 p2 – p1
–––––– × 100 p1
Məsələ, nisbət dəyişikliyi Saperavini yetişdirən üzüm baği sahibi- nin 2015-2016-ci illərdə illik gəliri üzrə necə əks olunacaqdir? Saperavi yetişdirən üzüm baği sahibinin illik gəliri 2015-də 50.500,000 lari 2016-da 56.252,715 lari 56.452,755– 50.500,000 (= 5.952,755) ––––––––––––––––––––––––––––––––– × 100 50.500,000 0,1178 × 100 = 11,78%-a qədər tamamlanmişdir Saperavi yetişdirən üzüm baği sahibinin illik gəliri 2015-ci ilə nis- bətən 2016-ci ildə 12%-lə artdi. 46 Adam başı Bəzən rəqəmləri gətirmənin yalniz işə neçə insanin qoşulduğunu bil- dikdə mənasi var. Per capita latin kəlməsidir və
dir. Bu, məsələn bizə, vəziyyət bərəkətli ölkəyə gəldikdə kömək edir. Ancaq tam tablonu yarada bilməz, əgər bizə desələr ki, A ölkənin ümumi yerlo məhsulu (GDP: il boyu istehsal olunan ümumi dövlət) 100 milyarda bərabərdir, B ölkənin məhsulu isə - 50 milyard amerika dollarina yəni A ölkədə B ölkədən ikiqat çox insan yaşayirsa bu adam başi istehsal olunan məhsulun eyni cür olmasi deməkdir. Ölkədə nəyəsə tələbat əhalinin sayina çatmirsa, onda vəziyyət tam başqa olur. Əgər A ölkə və B ölkənin, ikisinin də birdən, 1000 həkimi varsa, yaxşi olar ki sizə A ölkənin hər 1000 adama 5 həkiminin old- uğunu, B ölkənin 1000 adama 10 həkiminin olduğunu da deyələr. Bu
Məsələ xəbər yaratmaqda olarkən, yaxşi olar ki, rəqəmlərdən ef-fektli istifadə etməyimiz üçün bir neçə rəhbər tutulacaq gösətrişləri nəzərə alaq: 1. Elə yazin ki rəqəmlər xəbərləri doldursun, xəbər rəqəmləri deyil. Yazdiğinizin nəyin barəsində olduğunu düşünün, sonra isə cav- ab-lari rəqəmlərdən istifadə etmədən verin. Beləcə özünüzü rəqəm- lərin köləliyindən qurtarmiş olarasiniz. Başqa sözlərlə, rəqəmlər haqqin-da əhvalati söyləmək vasitələri kimi düşünün, əhvalatin mahiyyəti kimi deyil. 2.
Əgər hadisəni anlamaqda rəqəmlərdən istifadə etməyin əhəmiyyətli olduğunu düşünürsünüzsə, ehtiyatda yalniz ikisini saxlayin. Bu gün daha çox “niyə?” və “nəticə nə olacaq” sualindan istifadə olunur, rəqəmlərdən deyil. 3. Adi xəbər ən çoxu 5-6 rəqəmi əhatə etməlidir. Oxucu üçün oda çoxdur. Yaxşi olar ki bundan da az istifadə edəsiniz. 4.
Rəqəmləri xəbərdə bölüşdürün. Hamisini bir yerə cəm etməyin. Onlari ora-bura paylamaqla vəziyyəti yüngülləşdirməyə çalişin. Yüklə 2,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|