Qəddar çinli hərbi komandirlər öz əsirlərinə işgəncə verdikdən sonra onların
əl və ayaqlarını bağlatdırır və su ilə doldurulmuş – damcılayan... damcılayan...
gecə və gündüz damcılayan kisənin altına qoyurdular. Suyun bu damlaları əvvəl-
axır əsirlərə çəkic zərbələri kimi təsir edirdi. Eynilə bu cür metod ispan
inkvizisiyası, həmçinin də Hitlerin vaxtında alman konsentrasiya düşərgələrində
tətbiq olunurdu.
Narahatlıq aramsız olaraq düşən su damlalarını xatırladır və onun göstərdiyi
fasiləsiz təsir çox vaxt insanları havalanmaya və intihara çatdırır.
Mən kənd oğlanı olanda və Missuri ştatında yaşayanda Bill Sandinin o
dünyanın cəhənnəm alovları haqqında hekayələrindən ölümcül qorxuya
düşmüşdüm. Lakin o, daim narahatlıq içində olanların bəzən keçirdikləri fiziki
canvermənin cəhənnəm əzablarından heç vaxt danışmırdı. Məsələn, əgər siz
xroniki olaraq narahatlıq vəziyyətindəsinizsə, onda siz bir dəfə insanın nə vaxtsa
keçirə bildiyi ən ağrılı cəhənnəm əzabını yaşaya bilərsiniz: stenokardiya ağrısını.
Əgər siz nə vaxtsa bu halı yaşamalı olarsınızsa, qeyri-insani ağrılardan
qışqıracaqsınız. Dantenin “Cəhənnəm”ində eşidilən bağırtılar sizin qışqırıq-
larınızla müqayisədə uşaq mızıltısı kimi səslənəcək. Onda özünüzə deyəcəksiniz:
“Aman Tanrı, İlahi, əgər mən nə vaxtsa bundan salamat çıxsam, onda heç vaxt heç
nə üçün narahat olmayacağam. Heç vaxt” (Əgər nəyisə şişirtdiyimi
fikirləşirsinizsə, ailə həkiminizdən soruşun.).
Siz həyatı sevirsinizmi? Siz uzun ömür yaşamaq və sağlamlığınızı qorumaq
istəyirsinizmi? Bunu bax bu cür edə bilərsiniz. Mən yenə də doktor Aleksis
Karrelin sözlərini sitat gətirirəm. O deyib: “Müasir şəhərin vurnuxmasında ruhi
sakitliyini qoruyub saxlaya bilənlər əsəb xəstəliklərinə tutulmurlar”.
Siz müasir şəhərin vurhavurunda ruhi sakitliyinizi qoruyub saxlamağa
qabilsinizmi? Əgər siz normal adamsınızsa, cavab verəcəksiniz ki, “hə! Şübhəsiz
ki, hə”. Bizlərdən əksəriyyətimiz özümüzün düşündüyümüzdən qat-qat güclüyük.
Bizdə elə daxili qüvvələr vardır ki, biz onlara heç vaxt müraciət etmirik. Toronun
özünün ölməz “Uolden” kitabında dediyi kimi: “Mən insanın ali məqsədlərə öz
şüurlu səyləriylə irəliləmək qabiliyyətindən güclü ruhlandırıcı başqa bir şey
bilmirəm... Əgər siz məqsədinizin həyata keçirilməsinə doğru inamla can
atırsınızsa və haqqında arzuladığınız həmin həyatla yaşamağa cəhd edirsinizsə,
onda siz adi davranışda gözləməyin qeyri-mümkün olduğu uğuru
qazanacaqsınız”.
Oxucuların bir çoxu, heç şübhəsiz ki, Olqa K.Carvi kimi daxili qüvvəyə
malikdir. Bu xanım aşkar etdi ki, ən faciəvi hallarda belə narahatlığa son qoya
bilər. Mən əminəm ki, siz də, mən də bu kitabda nəzərdən keçirilən köhnə
həqiqətləri tətbiq etməklə bunu etmək qabiliyyətinə malikik. Olqa K.Carvi özü
haqqında mənə bax bunları yazıb: “Səkkiz il əvvəl mən yatağa pərçimlənməyə
məhkum olunmuşdum – xərçəngdən yavaş-yavaş, əzab-əziyyətlə ölməkdən ötrü.
Ölkənin ən yaxşı həkimləri, Meyo qardaşları bu hökmü təsdiq etmişdi. Mən
ənginliyin kənarında idim, qarşımda dərin uçurum açılırdı! Mən cavan idim. Mən
ölmək istəmirdim! Əlacsız qalaraq Kelloqq şəhərində yaşayan həkimimə zəng
etdim və parça-parça olmuş qəlbimin bütün ağrılarını ona hönkürtü ilə danışdım.
O, kifayət qədər səbirsizliklə məni danladı: “Nə olub, Olqa, məgər siz mübarizə
aparmağa qabil deyilsiniz? Əgər siz ağlayacaqsınızsa, əlbəttə, öləcəksiniz. Bəli,
downloaded from KitabYurdu.org
sizin başınıza ən pis olan gəlib. Əgər belədirsə, faktların üzünə dik baxın! Narahat
olmağa son qoyun. Sonra isə nəsə edin!” Elə həmin məqamdaca mən and içdim.
Bu anda qəlbimin gizlində olan bütün qüvvəsini qoydum; belə ki, dırnaqlarım
bədənimə dərin işlədi və kürəyimdən soyuq titrətmə keçdi. Mən özümə əmr
verdim: “Mən narahat olmayacağam! Mən ağlamayacağam! Və əgər nə isə edə
bilərəmsə, mən qalib gəlməliyəm! Mən YAŞAMAĞA hazırlaşıram!”
Beləcə, iş işdən keçəndən sonra hər gün rentgen şüalanması seansında
iştirak edirdim. Məni qırx doqquz gün ərzində hər gün 14,5 dəqiqə
şüalandırırdılar. Sümüklər mənim tükənmiş bədənimdə səhralıqdakı təpələr
kimi dikəlir və ayaqlarım sanki qurğuşundan tökülübmüş kimi təsir bağışlasa da,
özümə narahat olmağa izin vermirdim. Mən bir dəfə də olsun ağlamadım! Mən
gülümsəyirdim! Bəli, mən özümü gülümsəməyə, həqiqətən də, məcbur edirdim.
Mən o qədər də axmaq deyiləm ki, yalnız bircə gülümsəməklə xərçəngdən
sağalmağın mümkün olduğunu fikirləşəm. Lakin mən, həqiqətən də, inanıram ki,
şən ovqat orqanizmə xəstəliklə mübarizə aparmağa kömək edir. Hər halda, mən
xərçəngdən möcüzəvi sağalmanı yaşadım. Özümü son bir neçə ildə belə sağlam
hiss etməmişdim. Bu, doktor Makkafferinin sözləri sayəsində belə oldu: “Faktlara
dik baxın. Narahat olmağa son qoyun, sonra isə nəsə edin”.
Bu fəsli tamamlayaraq mən epiqrafı – Aleksis Karrelin sözlərini təkrar edim:
“Narahatlıqla mübarizə aparmağı bacarmayan işgüzar insanlar cavan
ölürlər”.
Məhəmməd Peyğəmbərin fanatik davamçıları çox vaxt öz sinələrində
Qurandan şeirlərin tatuajını döydürürdülər. Mən istəyərdim ki, bu fəslin
epiqrafının tatuajını bu kitabın hər bir oxucusunun sinəsinə döydürüm:
“Narahatlıqla mübarizə aparmağı bacarmayan işgüzar insanlar cavan ölürlər”.
Doktor Karrel sizin haqqınızda danışırdı?
Mümkündür.
Xülasə
Qayda 1: Əgər siz narahatlıqdan qaçmaq istəyirsinizsə, Uilyam Oslerin
məsləhət gördüyünü edin: “Bu günün “bölməsində” yaşayın”. Gələcək üçün
həyəcanlanmayın. Axşam yatağa uzanana qədər sakitcə yaşayın.
Qayda 2: Əgər Bəla – bəla, böyük hərflə – sizi izləyirsə və sizi küncə qıs-
nayırsa, Uillis H.Kerriyerin magik formulasını tətbiq edin:
a) özünüzdən soruşun: “Problemimi həll edə bilməsəm, ən pis nə baş verə
bilər?”
b) fikrən özünüzü ən pis olanı qəbul etməyə hazırlayın – zərurət meydana çı-
xacağı halda;
c) fikrən qaçılmaz olan kimi qəbul etdiyiniz və barışdığınız situasiyanın
yaxşılaşdırılması üçün tədbirləri sakitcə düşünüb-daşınmağa çalışın.
Qayda 3: Narahatlığın sağlamlığınıza vurduğu bərpaolunmaz ziyanı yaddan
çıxarmayın. “Narahatlıqla mübarizə aparmağı bacarmayan işgüzar adamlar
cavan ölürlər”.
64 “Послания”, kitablar 1, 4; tərc. Н.С.Гинцбург; bax: Kvint Horatsi Flakk.
Əsərlərinin tam külliyyatı. М., – Л., “Akademia”Ş 1935, səh. 293
65 Омар Хайям. Рубаят. Rus dilinə tərcümə Q.Plesitskinindir, M., “Nauka”,
1972, a, 9
downloaded from KitabYurdu.org