Azer-dili 5s Derslik 2016 Layout 1
Yüklə 3,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Süleyman Rüstəm 21.
- SÖZ EHTİYATI könüllərin sazında – здесь: песня души dövr etmək – здесь: действоват SÖZLÜK
- Çap üçün deyil Çap üçün deyil
- Xalidə Hasilova 1.
- SÖZLÜK ətcəbala – птенец qığıldaşmaq – издавать звуки saçaq – бахрома dartışdırmaq – дергать SÖZ EHTİYATI
- Çap üçün deyil Çap üçün deyil 4.
- GÜLƏK VƏ DÜŞÜNƏK 7.
- TAP GÖRƏK 8.
19. Necə bilirsiniz, şahın razılığından sonra Memar Əli öz adını sarayın üstündə niyə yazmadı? Fikirlərinizi əsaslandırın. 20. Şeiri düzgün intonasiyaya əməl edərək oxuyun və əzbərləyin. Azərbaycana gəlsin Vətənimin seyrinə çağırıram elləri, Sərvət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin. Bəzənib başdanbaşa şəhərləri, kəndləri, Cənnət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin! Qanımızda dövr edən sədaqətdir, sədaqət, Günəşdən də parlaqdır gözümdə bu həqiqət. Dostuna, qardaşına təmənnasız məhəbbət, Hörmət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin! Payızında, qışında, baharında, yazında Dinər dostluq nəğməsi könüllərin sazında. Sabaha addımlayan mərd oğlunda, qızında Qeyrət görmək istəyən Azərbaycana gəlsin! Süleyman Rüstəm 21. Şeirdə deyilən fikirlərlə siz də razılaşırsınızmı? Necə düşü nür sünüz, şair öz Vətəni ilə niyə fəxr edir? Fikirlərinizi açıqlayın. 22. Şeirin birinci bəndini əzbərdən yazın. Sonra yazınızı kitabla yoxlayın və səhvlərinizi düzəldin. 23. Buraxılmış hərfləri artırıb köçürün, qoşa hərflərlə yazılan sözləri cümlələrdə işlədin. ..öbələk, kəpənə.., hədi..ə, tə..arə, riyazi..at, bənö..şə, ağa..dələn, aya..qabı, do..quz, ha..sızlıq, cavan..ıq 34 SÖZ EHTİYATI könüllərin sazında – здесь: песня души dövr etmək – здесь: действоват SÖZLÜK sədaqət – верност təmənnasız – безвозмездно ь ь Çap üçün deyil Çap üçün deyil § 7. “SAATSAZ” QARĞA Bahar idi. Həyətimizdəki çinar çoxdan yarpaqlamışdı. Ancaq yenə teztez soyuq küləklər əsirdi. Qış elə bil ki, geri qayıtmaq fikrinə düş müş dü. Çinarın başında yuva salmış qarğanın ətcəba la larına adamın yazığı gəlirdi. Külək əsəndə ağızağıza ve rib bərkdən qığıldaşır dılar. Onlar yumurta dan çıxan da üç idilər, sonra soyuqdan ikisi öldü, təkcə biri qaldı. Bir gün axşamdan xeyli keçmiş yenə bərk əsmə yə başladı. Səhərə qə dər davam elədi. Səhər qarğa yuvasını çinarın başında gör mədik; külək onu uçurmuşdu. “Qarğa və tülkü” nağılını mən keçən il oxumu şam. “Görəsən bala necə olub? Bəlkə, külək onu aparıb?” Çox narahat ol duq. Ancaq birdən həyətin bir küncündə atılaatıla gəzən qara bir şey gör dük. Bu, qarğanın balası idi. Tez onu tutub otağa gətirdik. Soyuqdan bə dəni tirtir əsirdi. O, bir neçə gün evdə qaldı, canı qızdı. Hətta hərdən qanad çalıb ha va ya qalxa bilirdi. Bir də görürdün ki, pırıltı ilə uçub pəncərənin üs tü nə qondu, sonra yenə yerə atıldı. Bəzən də saatlarla çarpayının girib çamadanları dimdiklərdi, xalçanın saçaqlarından yapı şıb dartış dı rar dı: sözün qısası, çox dəcəl idi. İndi əsl əhvalatı danışım. Bizim evdə kəfkirli bir divar saatı vardı. Çox düz işləyirdi. Onun irəli qaçdığını və ya geri qaldığını hələ görmə mişdik. Bütün günü bir qayda ilə işləyirdi: – Çıqçıq, çıqçıq. Yazda quş lar isti ölkələrdən qayıdırlar. Qarğa balası uçmağa başlayandan sonra isə saat teztez dayanırdı. Anam deyirdi: “Ay qız, bu qarğanın ayağı düşmədi, o gələn gündən saat xarab olub”. Doğrudan da, qəribə idi, saatı işləyəişləyə qoyub həyətə çıxırdıq, ota ğa 35 Çap üçün deyil Çap üçün deyil qayıdanda görürdük ki, dayanıb. Anam kəfkirini tərpə dir di, o yenə çıqqıltı ilə işləyirdi. Çox təəccüblü idi. Axı bu saata nə olmuşdur, onun dərdi nədir? Axır qərara gəldik ki, onu saatsaza göstərək. Ancaq göstərməyə ehtiyac qalmadı. Sən demə, “saatsaz” evin için dəy miş. Bir gün yenə yatmış qoyub getmişdik. Axşamüstü qapını açıb içəri girəndə nə gördük: qarğa balası dırnaqları ilə saatın kəfkirin dən bərkbərk yapışıb yellənir. Anam əllərini birbirinə vurub dedi: – Belə “saatsazdan” danış! Bala qarğa bir neçə gündən sonra uçub getdi. Saat yenə əvvəlki kimi işləməyə başladı: – Çıqçıq, çıqçıq. Xalidə Hasilova 1. Aşağıdakı suallardan hansılara mətndə cavab tapmadınız? 1) Qarğanın əvvəlcə neçə balası vardı? 2) Qarğa yuvası niyə çinarın başında yox idi? 3) Yuvasını külək uçurandan sonra qarğa harada yuva tikdi? 4) Qarğa balalarını necə yedirirdi? 5) Qarğa balası haradan tapılmışdı? 6) Qarğa balası çarpayının altında nə edərdi? 7) Kəfkirli saat niyə işləmirdi? 2. Mətn üzrə plan tərtib edin və məzmununu danışın. 3. Mətnin məzmunu əsasında düzgün cavabı səsləndirin. Saatı saatsaza göstərməyə niyə ehtiyac qalmadı? A) Çünki bu saat artıq köhnəlmişdi. B) Saatın niyə işləmədiyi artıq məlum idi. C) Ana saatın kəfkirini tərpədəndə o yenə çıqqıltı ilə işləyirdi. D) Qarğa uçub getmişdi və saat da yenə əvvəlki kimi işləyirdi. 36 SÖZLÜK ətcəbala – птенец qığıldaşmaq – издавать звуки saçaq – бахрома dartışdırmaq – дергать SÖZ EHTİYATI ağızağıza vermək – здесь: вместе tirtir əsmək – дрожать sözün qısası – короче ayağı düşmək – повезти Çap üçün deyil Çap üçün deyil 4. Mətnin məzmunu ilə əlaqəsi olmayan cümlələrdən biri birinci, biri isə ikinci hissədədir. Həmin cümlələri tapın və niyə artıq olduğunu izah etməyə çalışın. 5. Mətndə bir neçə sözün altından xətt çəkilmişdir. Həmin sözlərin quruluşunu müəyyənləşdirin və müvafiq sütunlarda yazın: sadə düzəltmə mürəkkəb 6. Aşağıdakı birləşmələrin Azərbaycan dilinə tərcüməsində yol veril miş səhvləri tapıb düzəldin. дворец, построенный умным человеком – ağıllı adamın tikmək istədiyi saray, совершенные им правые и неправые дела – gördüyü bütün işlər, с того времени как построили дворец – saray tikildiyi vaxt, если вы прочитаете цитата из Корана сквозь зеркaло наоборот – əgər siz ayəni güzgüdə oxusanız GÜLƏK VƏ DÜŞÜNƏK 7. Aşağıdakı lətifəni oxuyun və nəticə çıxarın. Qarğa Molla Nəsrəddin bir gün evə bir qarğa gətirir. Arvadı soruşur: – A kişi, bu qarğanı neyləyirsən? Molla deyir:– Alimlər deyirlər ki, qarğa üç yüz il yaşayır, yoxlaya cağam görüm, doğru deyirlər, ya yalan. Arvad deyir: –A kişi, yaxşı, sən özün üç yüz il yaşayacaqsan ki, onu da yoxlayasan? Molla bir az fikrə gedib deyir: – Bəs o alim ki, bunu deyib ha, o özü üç yüz il yaşayıb ki, bunu deyib? TAP GÖRƏK 8. Tapmacaları oxuyun və hansı quşlardan söhbət getdiyini tez tap mağa çalışın. Tapdığınız sözləri birləşmələrdə işlədin. 9. Mətndəki sarı boşluqların yerinə tələb olunan sözləri qoyub cüm lələri oxuyun, sonra həmin cümlələri rus dilinə tərcümə edin. 37 Nağaraçı nağara çalır, Nə nağarası var, nə çubuğu. * Qatarqatar uçarlar, Şahin görüb qaçarlar. Gündüzləri otlayıb, Axşamları uçarlar * Çap üçün deyil Çap üçün deyil Yüklə 3,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|