Mahmudov Əhməd Əkbər oğlu
Əhməd Əkbər oğlu Mahmudov
1923-cü
ildə
may
ayının
25-də
Naxçıvan Muxtar Respublikasmm Şərur
rayonunun Şahtaxtlı kəndində dünyaya
gəlmişdir.
O, 1941-ci ildə orta məktəbi bitir-
miş, 1942-1945-ci illərdə Sovet Ordusu
sıralannda xidmət etmiş, ordu sıralann-
dan tərxis edildikdən sonra, 1946-cı ildə K.Marks adına
Azərbaycan Dövlət Xalq Təsərrüfatı İnstitutunun “Uçot-
statistika” fakültəsinə daxil olmuş və 1950-ci ildə institutu
fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.
Məktəb illərindən sonra cəbhə həyatı və kənddə
müəllimlik illəri Əhməd müəllimi daha da mətinləşdirmişdir.
Heç də təsadüfı deyildir ki, 1950- ci ildə
ali məktəbi
fərqlənmə diplomu ilə bitirən Ə.Mahmudov elmi fəaliyyətə
doğulub
boya-başa
çatdığı
indiki
Şərur
rayonunun
təsərrüfatlanmn iqtisadiyyatmı çox çətin şəraitdə tədqiqinə
başlayır. Aspirantura illərində o, usanmadan hər bir
təsərrüfatda olmuş, istehsal amillərini tədqiq etməklə ehtiyat
mənbələrini aşkara çıxarmışdır. Bu tədqiqatlar nəticəsində
o, 1956-cı ildə iqtisad elmləri namizədi alimlik dərəcəsi
almaq üçün namizədlik dissertasiyası müdafıə etmişdir. O,
öz tədqiqatlannda bir rayon timsalında inandırıcı şəkildə
göstərirdi ki, istehsal və əmək potensialmda
səmərəli
istifadə
sayəsində məhsul istehsalını ən azı 2-3 dəfə
artırmaq mümkündür. Lakin bunun üçün düzgün struktur
18
islahatlan apanlmalı, sərmayə qoyulmalı və kadr potensialı
gücləndirilməlidir. Bir sözlə istehsalm maliyyə və elmi
tutumluğu artınlmalıdır.
Əhməd müəllimin elmi fəaliyyəti bütünlüklə Azərbaycan
və MEA-nın iqtisadiyyat bölməsi və bu bölmənin əsasmda
yaranan Elmi-Tədqiqat
İqtisadiyyat İnstitutu ilə bağlı
olmuşdur. Onun gənc bir alim kimi formalaşmasmda və
inkişafmda Azərbaycan və Rus iqtisadi məktəblərinin böyük
rolu olmuşdur. AMEA-nm İqtisadiyyat İnstitutunda fəaliy-
yətə başlayan iqtisad elmləri namizədi öz tədqiqat arealmı
daha da genişləndirərək, 1967- ci ildə doktorluq disserta-
siyasım müvəffəqiyyətlə müdafıə etmişdir. Həmin dövrdə
hörmətli alimin elmi ictimai mühitdə formalaşan müsbət
imici, çalışdığı elm sahəsindəki öncül mövqeyi ona 1972-ci
ildə AMEA-nm müxbir üzvü və 11 il sonra isə həmin
akademiyanm iqtisadiyyat üzrə ilk həqiqi üzvü seçilməsinə
zəmin yaratmışdır.
50-ci
illərin
axırlarmdan
başlayaraq
iqtisadiyyat
sahəsində elmi tədqiqatlann bir elmi mərkəzdə - Elmlər
Akademiyasınm İqtisadiyyat İnstitutunda cəmləşməsi qısa
müddətdə bu sahədə ciddi müsbət nəticələr verdi.
Akademik Əhməd Mahmudov respublikada iqtisadiyyat
elmin formalaşmasında əvəzsiz xidmətləri olan bir vətəndaş,
şəxsiyyətdir. Məhz onun rəhbərlik etdiyi illərdə Azərbaycan
SSR EA İqtisadiyyat İnstitutu nəinki respublikada, eləcə də
keçmiş Sovetlər məkanmda sayılan elmi-tədqiqat mərkəzinə
çevrilmişdi.
Əhməd
Mahmudovun
rəhbərliyi
altında
respublikada iqtisad elminin real iqtisadi həyatla bağlılığı
19
daha geniş vüsət almış, elmi tədqiqatlann nəticəbrinin
əhəmiyyəti xeyli yüksəlmişdi.
Əhməd Mahmudov böyük ziyalı, əsl vətəndaş kimi qeyd
edirdi ki, respublikada iqtisadiyyat elmini ancaq sırf nəzəri,
metodoloji problemlərə cəlb etmək o qədər səmərə verə
bilməz. Çünki buna nə əlverişli imkan, nə də o qədər ehtiyac
var idi. Reallıq respublikanın iqtisadi həyatınm canlanması,
xalq
təsərrüfatınm
inkişafına
kömək
edəcək
aktual
problemlərin sistemli tətbiqini tələb edirdi. Bu məsələdə
Əhməd Mahmudov çox çətin şəraitdə institutun və digər
sahə institutlannın elmi istiqamətlərində real iqtisadiyyatla
bağlı problemlərə üstünlük verirdi.
AMEA-nm İqtisadiyyat İnstitutunda iqtisad elmi üzrə
Əhməd Mahmudovun başçılıq etdiyi respublika miqyaslı
əlaqələndirmə şurası fəaliyyət göstərir, məhsuldar qüw ələrin
inkişafı və səmərəli yerləşdirilməsi, əmək ehtiyatlan, əsaslı
vəsait qoyuluşu, istehsal fondlanndan istifadə, səmərəlilik
problemləri ətraflı tədqiq olunur və əldə olunan nəticələr
mütəmadi olaraq direktiv orqanlara təqdim edirdi.
Akademik Əhməd Mahmudov 70-ci illərdə Azərbaycan
iqtisadiyyatmın dinamik inkişafma istiqamətlənmiş tövsiyə-
lərin hazırlanması işində bilavasitə iştirak edirdi. Onun
rəhbərliyi ilə respublikanm müxtəlif şəhər və rayonlannda
elmi
konfranslar,
seminarlar
keçirilir,
sosial-iqtisadi
problemlərin elmi tədqiqi sahəsində əməli addımlar atılırdı.
Bir sözlə, akademik Əhməd Mahmudovun Azərbaycan elmi
qarşısmda ən böyük xidmətlərindən biri də onun bütünlükdə
respublikanm iqtisadçı alimlərini yaradıcı işə cəlb etməsi,
iqtisad elmini real həyata, gələcək inkişafa yönəltməsi idi.
20
Ə. Mahmudov bütün elmi fəaliyyətini əsasən
aqrar
sahənin iqtisadiyyatına - torpaq fondundan, su və əmək
ehtiyatlanndan səmərəli istifadə, istehsalın intensivləş-
dirilməsi, ixtisaslaşdırılması, əmək məhsuldarhğmın və
iqtisadi səmərəliliyini yüksəldilməsi, gəlirlərin artırılması və
istehlakın yaxşılaşdırılması kimi problemlərin həllinə həsr
etmişdir. Bunu müəllifın əsərlərinin xrolonogiyası daha
aydın göstərir: Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadi
inkişaf məsələləri; Azərbaycan kənd təsərrüfatında əmək
məhsuldarlığı və onun yüksəldilməsi yollan; Dağ kolxoz-
lannın iqtisadiyyatmın yüksəldilməsi problemləri; İqtisadi
inkişafda intensiv amillər problemi; Kənd Təsərrüfatının
intensivləşdirilməsinin iqtisadi səmərəliliyi; Torpaq kənd
təsərrüfatında
başlıca
istehsal
vasitəsidir;
Əhalinin
istehlakının yaxşılaşdırılması məsələləri; Elm və istehsalatm
vəhdəti; İqtisad elminin inkişafının aktual məsələləri.
Onun digər tədqiqatçılardan fərqli cəhətlərindən biri əldə
olunan elmi nəticələrinin istehsalata tətbiq edilməsinə
məsuliyyətli münasibəti idi. Məhs bu prinsipiallıq onun
bütün elmi tövsiyələrinin istehsalatda tətbiq tapmasmda əks
olunmuşdur.
Təsadüfı deyildir ki, məhz Əhməd Mahmudovun
əsərlərində ilk dəfə olaraq kənd təsərrüfatının intensiv-
ləşdirilməsinin zəruriliyi əsaslandınlmış, onun metodoloji
aspektləri tədqiq edilmişdir. O çox zəngin statistik və
konkret materiallara əsaslanaraq Azərbaycan kənd təsərrü-
fatında intensivləşdirmənin faktorlannı, səviyyəsini təhlil
etmiş, aqrar sektorun dinamik inkişafındakı rolunu elmi
cəhətdən əsaslandırmışdı.
21
Dostları ilə paylaş: |