Azßrbaycan dèLÈ

154
Cədvəl 2. Qrupları qiymətləndirmək üçün meyarlar:
Qrupların 
№-si
Əməkdaşlıq
Dinləmə
İntizam
Əlavələr
Ümumi nəticə
1.
2.
3.
4.
Dərsin əvvəlindən sonunadək qrupun işindən asılı olaraq hər meyarın altında “+” və ya “-” 
yazılır. Sonuncu sütunda “+” və ya “-”lar hesablanır.
Cədvəl 3. Müəllim meyarlar üzrə qrupların fəaliyyətini qiymətləndirir.
Meyarlar
Qruplar
Müzakirədə 
iştirak edir
Tapşırıqları 
yerinə yetirir
Öz fikirlərini 
aydın ifadə edir
Yoldaşlarını dinləyir 
və suallar verir
Nəticə
1.
2.
3.
4.
Dərsin  əvvəlindən  sonunadək  müəllim  təyin  edilmiş  ballar  üzrə  qrupun  fəaliyyətini 
qiymətləndirir.
Cədvəl 4. Şagirdin özünüqiymətləndirməsi
Sıra 
№-si
Adı, soyadı, 
atasının adı
Meyarlar
Nəticə
Müzakirədə 
iştirakı
Bir-birini 
dinləməsi
Mühüm fikirlərin
irəli sürülməsi
1.
2.
3.
4.
Cədvəldə hər şagird həm özünə, həm də yoldaşına 1 baldan 10 bala qədər qiymət yazır.
Çap üçün deyil

---

155
Cədvəl 5. Müəllim qrupların fəaliyyətini onların dərsdə iştirak etmə səviyyəsinə görə 
qiymətləndirir.
Meyarlar
Fikrini sərbəst
ifadə edir
Nəticə 
çıxarır
Mühakimə 
yürüdür
Əməkdaşlıq 
edir
Səviyyə 
Qrup
№-si
I
II III IV
I
II III IV
I
II III IV
I
II III IV
1.
2.
3.
4.
Müəllim qiymətləndirməni 1-10 bal əsasında aparır.
 Cədvəl 6. Şagirdin özünüqiymətləndirmə cədvəlləri:
Meyarlar
Şagird
Təqdim edir
Cümlə qurur
Fərqləndirir
Nəticə çıxarır
1.
2.
3.
4.
Cədvəl 7. Birinci dərs üzrə qiymətləndirmə cədvəlinə dair nümunə. 
Gözlənilən nailiyyətlər
Bəli
Qismən
Xeyr
Şeirin hissələrini müəyyənləşdirə bilir.
Müvafiq nümunələrdən şeirin  hissələrinə uyğun istifadə 
edir.
Səs tonu, temp və fasiləni gözləyərək şeiri oxuyur.
Fellərdə zaman, isimlərdə hal şəkilçilərinin ahəng qanununa 
uyğun sözlərə artırılması qaydasına əməl edir.
Çap üçün deyil

---

156
Aa
Ali Baş Komandan – главно коман дующий
ağzı  dada  gəlmək  –  burada:  почувстововать 
прелесть чего-то, войти во вкус
amansız – беспощадный
ahəng – burada: ритм, тон
alaçıq – лачуга, войлочный шатёр
ağzı köpüklənən – с пеной у рта 
alqış etmək – burada: благославлять
alatoran – утренний сумрак, полумрак
Allahın dərgahı – у Господа Бога
al – burada: алый, пурпурный, красный
ağciyər xəstəlikləri – лёгочные болезни
amiranə səs – повелительный, властный голос
aşüftə – унылый, печальный
aşiqi-şeyda – burada: влюбленный
axar-baxarlı – раздольный, просторный
aciz qalmaq – не находить выхода
ayin – обряд
arıçı – пчеловод
Bb
boranıplov – вид плова
barı – burada: хотя бы, хоть
bir əlcə – burada: маленький
Başına sənət qəhət idi? – burada: разве нет другой 
профессии?
boğazı tikilmək – burada: не может кушать 
büruzə verməmək – не подавать виду 
boşa çıxmaq – пропасть даром
baxışları zillənmək – burada: пристально 
смотреть
biganə qalmaq – остаться безразличным 
(равнодушным)
baş alıb-getmək – уйти куда глаза глядят
boğuq səs – хриплый голос
boğuşmaq – грызться
baharın nəsimi – весенний ветерок
bəhrələnmək – получать выгоду, пользу
buxovlamaq – оковывать (в кандалы) 
bəxtini sınamaq – испытать удачу 
becərilmə – выращивание
bikef – грустно, печально
barmağını dişlədi – призадумался
bələdçi – путеводитель
bəyaz – белый, белого цвета
başdaşı – надгробный памятник 
belbağı – пояс
bica – напрасно
bəhanə – повод, предлог
büdrəmək – спотыкаться
baqqal – бакалейщик
bada vermək – проматывать, пускать на ветер
başına iş açmaq – заварить кашу
basqınçı – грабитель
bərəkət – изобилие, выгода, прибыль
boy vermək – burada: подниматься
bədnal – не поддающийся подковке
bac vermək – burada: не отступать в силе
buxov – оковы
Cc
can yandırmaq – проявлять усердие
canına yayılmaq – burada: понравиться
ciddiyyət – строгость
cəngi – воинственный марш
canını yaxmaq – burada: уничтожить  
coşqu – бурность
car çəkdirmək – объявлять
cazibədar – очаровательный
cazibə – притяжение
cılız – худощавый
canından bezmək – надоело жить
canını qurtarmaq – burada: умереть, дойти до 
отчаяния
Çç
çırpınmaq – биться, трепетать
çaqqal – шакал
çarmıxa çəkmək – распять
çörək ağacı – кормилец
çömbəlmək – нагнуться 
çatılmaq – зажигаться
çarəsiz qalmaq – оказаться в безвыходном 
положении
çuxa – верхняя длинная мужская одежда
çaş-baş qalmaq – теряться, растеряться
çalar – оттенок
çağlamaq – кипеть, клокотать
çeşid – разновидность
Dd
dənli – зерновой
dəmə qoymaq – выпаривать на слабом огне 
dişlərini qıcamaq – стиснуть зубы
dilmanc – переводчик
daraşmaq – burada: нападaть, напaсть
dəyənək – дубинка
dövrəsini almaq – плотно обступать
döyüş əzmi – боевая устремлённость
S Ö Z L Ü K
Çap üçün deyil

---

157
daşı ətəyindən tökmək – burada: соглашаться 
dоrağacı – мачта
doluxsunmaq – растрогаться, расчувствоваться
dərd ortağı – burada: разделяюший горе
dik atılmaq – вспрыгнуть
dəstərxan – скатерть
duruxmaq – замяться
dəridən-qabıqdan çıxmaq – burada: много 
работать
dirsək – локоть
dəlmək –  дырявить, прокалывать
didərgin düşmək – скитаться
dilbər guşə – прекрасный уголок
dirilik alması – живительное яблоко
dəliqanlı – смельчак, задорный
dirsəklənmək – облокатиться
Ee
eşik – двор
edama məhkum olunmuş – осуждённый на казнь
endirmək – burada: ударить
erkək zarafat – burada: грубая шутка
elliklə – всем народом
Əə
əngəl – помеха
əlahiddə  korpus – отдeльный корпус
əl-ayaq yığışdı – burada: тишина
əli işə yatmamaq – не мог ничем заниматься
əqidə – убеждение
ərkyana – бесцеремонно, фамильярно
əldən buraxmaq – не удержать, упустить кого-то
ənam – дар, подарок
əczaçılıq – фармацевтика
əyan – burada: известно; ясно
əsarət – рабство 
əsirgəmək – жалеть, пожалеть
əxlaqi-didaktik – нравственно-дидактический
ər – burada: храбрый, смелый, мужественный
əhval-ruhiyyə – настроение
əlçatmaz zirvə – недосягаемая вершина
ədviyyat – пряность
əmin-amanlıq – спокойствие
əməkdar  elm  xadimi  –  заслуженный  деятель 
науки
əlin cazibəsi – притяжение руки
əhənglənmiş – известковый
əmanət –  вещь, доверенная кому-л. на время
əziz xələf – любимый
əlləzinəni əzbərdən oxutmaq – burada: мучить
əmud – булава, полица
Ff
fəlsəfi mühakimə – философское  рассуждение
fitva – фетва (решение)
fəlsəfi fikirlər – философские мысли
fədakar – самоотверженный
fəth etmək – покорять 
füsunkar – очаровательный
fürsəti əldən verməmək – не упустить удобного 
случая  
fürsət tapmaq – найти удобный случай
Gg
geri oturtmaq – отступать
gecəni səhər etmək – глаз не сомкнуть
gözəgəlimli – burada: красивый, видный 
göz dikmək – зариться
göy öskürək – сильный кашель
gözləri böyümək – burada: удивляться
gözləri önündə canlanmaq – burada: вспомнить
gözlərindən qan yağmaq – burada: жестокие 
взоры
güllər arə – между цветами
göz-göz – ячеистый
Hh
həvalə olunmaq – поручить
hərbi məharət – военное умение
həmahəng – гармоничный
həmahəng – созвучный 
hürufiliyin banisi – основоположник хуруфизма
hədd – предел, граница
həddi-buluğa çatmaq – достигнуть 
совершеннолетия
hücrə – келья
hamilik etmək – покровительствовать
həlim – burada: мягкий
hüzuruna  gəlmək  –  пойти  с  поклоном  к  кому-
либо 
hüznlü – грустные
haşa – никогда
həddini göstərmək – показать место
hərif – фрайер, субъект
həmişəyaşar – долговечный, бессмертный
Xx
xəfiyyə – сыщик, шпион
xəyallara dalmaq – погрузиться  в грезы
xəfif – мягкий, легкий
xəttatlıq – каллиграфия
xislət – характер
Çap üçün deyil

---

158
İi
istinadgah – опора
israrla – настойчиво
ixtiyar – burada: старый
istila – захват
idarə üsulu – способ управления
ixtisaslaşmaq – специализироваться
iqtisadi və mədəni əlaqələr – экономические и 
культурные связи
işıq üzü görmək – burada: быть изданным 
iğtişaş – смута 
ictimai xadim – общественный деятель
işıq saçmaq – излучать свет
ifçin – аккуратно
inamsızlıq – недоверие
imperiyanın boyunduruğu – гнëт империи
istiqanlı – приятный, симпатичный
Kk
kövsər – источник находящийся в раю
kiçik çillə – период весны 
keşikçi bürcü – cторожевой бастион
kürək – burada: весло
kükrəmək – бушевать
kürümək – сгребать
küt gedən (çörək) – отпавший от стенки 
тендира (о чуреке)
kefi üstündə deyil – не в настроении
kirimiş – молча
kərgədan – бегемот
keçəl suya getməz – burada: не верю
közərmək – накаливаться, накалиться
köz – жар
köz düşmək – превращаться в жар 
kəhriz – подземный водопровод
külüng – кирка
Qq
qaşqa – белолобый
qıvırcıq – кудрявый
qüsursuz – безукоризненный
qanmaz – невежа
qeyzlə – гнeвно, яростно
qaraltı – силуэт, тень
qəhərlənmək – растрогаться 
qəm yemə – не печалься; не огорчайся  
qan laxtası – свёрнутая кровь 
      
qürub etmək – заходить 
qovğalı, qallı – скандальный, буйный
qazi – кази, кади 
qıvrım – кудрявый
qələndər – отшельник, скиталец
qorxudan böyümüş gözlər – burada: удивлённые 
глаза
qətiyyət dolu bir səs – уверенный голос
qapılmaq – burada: предаться чему-л. 
qıdıqlanmaq – щекотаться
qovğa – вздор
qəzəl – газель (классическая форма 
стихотворения)
qoynuna bağlar – burada: привязать к себе
qeyri-maddi – нематериальный
qolu çirməkli – burada: засучив рукава
qıyılmaq – жмуриться
qövsi – дуговой 
qərəz – burada: словом, короче говоря
qısmaq – жать, сжимать, поджимать
qan uddurmaq – мучить, истязать 
qənşər – burada: противоположная сторона
qundaqlamaq – пеленать
qətiyyət – решимость
qarətçi ordu – армия грабителей
Ll
ləşgər – армия, войско
ləyaqətli – достойный
liman – порт
laləzar – цветник
Mm
mövcudluq – существование
müstəsna– исключительный
maddi rifah – материальное благополучие
misilsiz – беспримерный, небывалый
müqəddərat – судьба, участь  
məhəccər – перила  
mətanət – стойкость
məruz qalmaq – подвергаться 
məfhum – понятие
mühafizə olunmaq – burada: охраняться
musiqi duyumu – восприятие музыки
millənmək – взвиться, взвиваться 
məslək – 1) убеждения; 2) принцип, вера
məcməyi – поднос
mərhəmətli – милосердный
mərcan gözlü – burada: яркие глаза 
müftə  malın  qənimi  –  губитель  бесплатного 
товара 
mürşid – проводник, вождь
milli-maddi sərvət – национально- материальное 
достояние
məyus olmaq – огорчаться
məlhəm olmaq – быть утешением для кого-то
maarifləndirmək – просветить
mənzumələr – burada: стихи
Çap üçün deyil

---

159
məbəd – храм
münasib – подходящий
mətləb – цель, намерение
mövcuddur – существует
mərci – чечевица
mərasim – церемония: обряд
munis – burada: приятный
mixəkgülü –  желтофиоль, лакфиоль
məqam – burada: звание, должность
məhdudlaşdırmaq – ограничить
mübaliğə – преувеличение
müstəsna – исключительный 
müqəvva – чучело
mənşə – происхождение
Nn
nizami – упорядочный, организованный
nimçə – тарелка
növraq – благоустройство
nər – burada: храбрый
nəzmə çəkmək – слогать в стихах
narazılıq motivləri – мотивы недовольства
niyyət etmək – намеревать 
nisyə – в кредит, в долг
nəhəng sima – знаменитая личность
nadir inci – редкая жемчужина
nimdaş – старый
nilufər – кувшинка 
nüfuz etmək – проникать
nalbənd – кузнец, подковывающий лошадей
növrəstə – юный
nərə çəkmək – заорать, рычать
nücum – астрология
nəsib olmaq – доводиться, довестись
nəzərindən qaçmaq – упустить, упускать из виду 
naz-nemət – изобилие
Oo
ovunmaq – burada: успокоиться, утешиться
oyanış – пробуждение, оживление
orman – лес
Öö
örkən – привязь, широкая длинная веревка
özünəməxsus tərzdə – своеобразно
öyünmək – хвастаться
ölüm-dirim savaşı – бой не на жизнь, а на смерть
Pp
puça çıxarmaq – сгубить, уничтожить
pir – burada: учитель; основатель какой-нибудь 
религиозной общины
pərdeyi-naz – burada: кокетство
pəjmürdə hal – расстроенное настроение
püskürmək – извергать
Rr
rüsvayçılıq – позор
rəsmən – официально
rütbə sahibi – burada: со званием
riyakar – двуличный
ram etmək – подчинить 
ruh yüksəkliyi – воодушевление
ruzi – пропитание 
rəiyyət – подданные
ruha kölgə salmaq – burada: огорчиться
riz – устар. тропа                                
rəngkarlıq – живопись
rayihəli – ароматный, душистый
rəngkar – живописец
ram etmək – подчинить
rəng verib rəng almaq – то краснеть, то 
бледнеть – меняться в лице 
Ss
sərkərdə – полководец
sosial-təminat – социальное обеспечение
səhra topları – полевая артиллерия
sal – плот
sısqa – худой
seçmə şəxslər – избраные люди
sakit bir tövrlə – burada: спокойно
seyrəngah – место гуляния 
sərpa – с головы до ног
sikkə – денежная монета
sidq-ürəklə – с душой, усердно
sümüyünə yeriyən – burada: боль до костей 
sıldırım –крутой        
silsilə tədbirlər – ряд мероприятий 
sirri açmaq – раскрывать тайну 
 
süvari – конный
suyu süzülmüş – burada: расстроенный
silsilə – burada: женское украшение   
sehrkarlıq – магия 
süründürməçilik – волокитство, волокита
sızıldamaq – щипать 
sevinc nidası – возглас радости     
səngimək – утихнуть
sinə daşları – надгробные камни
sənayeçi – промышленник
sadiq – верный, преданный
səksənmək – вздрогнуть, вздрагивать
səltənət – царство
səcdəgah – алтарь
sarılmaq – обвиваться
Çap üçün deyil

---

160
sanmaq – burada: считать
sıxıntı – burada: трудность
süsən – ирис
sovuşmaq – burada: миновать
sezmək – чувствовать
sivri – остроконечный
sübhün ayazı – мороз на рассвете
sərf etmək – тратить
sərraf  gözü  ilə  baxmaq  –  смотреть  глазами 
знатока
sığışmaq – поместиться
sümüyü sürmə olmaq – burada:  погибший
Şş
şəhərin hüdudlarına – в пределах города
şəstinə dəymək – burada: задевать честь
şax qamət – стройный  
şəkil at – лошадь в белых чулках
sərrastlıq – меткость, точность
şölələmək – воспламеняться; гореть; сиять
şahə qalxmaq – burada: подняться на дыбы
şövqlə – воодушевлённо
şücaət – храбрость
şahmar – особая порода ядовитых змей
şanlı – доблестный
şövqi – təbii ilə – инстинктивно, непроизвольно
Tt
təməl daşını qoymaq – заложить основу
təşvişə düşmək – волноваться
tumarlamaq – гладить
təskinlik vermək – утешать
tikanlı – колючий
təlimatlanmaq – инструктировать
tərk – burada: круп (лошади)
tərənnüm – воспевание
təbabət – медицина
təbliğatçı – пропагандист  
təpəl – burada: со светлым пятном, звёздочкой 
на лбу (о животном)
törəmək – burada: рождаться, размножаться
təriqət – секта
tövşümək – задыхаться, запыхаться
təpədən dırnağa qədər – с головы до ног
tərəqqipərvər – прогрессист
tədqiqat – исследование
tarix  elmləri  doktoru  –  доктор  исторических 
наук
təmas – близость
tikmə üsulu – способ вышивки
torpağı sanı yaşamaq – burada: долго жить
təskinedici – утешающий
tərkləşmək – сесть вдвоём на одну лощадь
tərənnüm etmək – воспевать
təəssürat – впечатление
torlu – сетчатый
tor başlıq – сетчатый колпак
təzahür etmət – проявляться, проявиться
Uu
uzundraz – верзила
ud – лютня
uğultu – шум, грохот
usandırmaq – надоедать, наскучить
Üü
ümid mənbəyi – источник надежды
üləma – учёный 
ümman – море, океан
üfunətli – вонючий
Vv
vicdan rahatlığı – burada: спокойная совесть
vaiz – проповедник 
vətən həsrəti – тоска по родине
verimli – плодородный
vəhdət – единство; общность
varlığıyla  duymaq  –  burada:  чувствовать  всей 
душой
varlıq – существование
vəsf eləmək – хвалить, воспевать
Yy
yolu düşmək – посещать
yadelli – чужеземец
yatağa düşmək – заболеть 
yalvarıcı tərz – умоляющий вид
yarımçıq qoymaq – оставить неоконченным, 
незавершённым
yenəcək – спуск
yatmış vulkan – спящий вулкан
yoğrulmaq – вылепиться
Zz
zahirən – внешне
zinət – украшение
zat – род, происхождение
zülüm-zülüm ağlamaq – горько плакать  
                           
zinətləndirmək – украсить
zamanın darlığı – нехватка времени
zənn etmək – предпологать, думать
zehin –  память 
zər vurmaq – позолотить 
zəfər – победа
Çap üçün deyil