1
1.
GİRİŞ
1.1.
Raporun Yapısı
Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı tarafından TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi
öğretim üyelerine hazırlatılan “TR81 Düzey 2 Bölgesi Ulaşım ve Lojistik Master Planı”
raporunda TR81 Bölgesi’nin lojistik altyapısını irdelendikten sonra bölgenin ulaşım ve
taşımacılık alanında durumunu ortaya konmuş ve geleceğe yönelik muhtemel gelişmeler
ışığında uygulanabilecek stratejilerden bahsedilmiştir. Rapor temel olarak 4 bölümden
oluşmaktadır.
1)
Ulaşım ve Lojistiğe Genel Bakış
2)
TR81 Bölgesi’nin Ulaşım ve Lojistik Altyapısı
3)
Potansiyel Araştırması ve Rekabet Analizi
4)
Ulaştırma ve Lojistik Master Plan Stratejileri
Raporun ilk kısmını oluşturan “Ulaşım ve Lojistiğe Genel Bakış” ile lojistik tanımı
yapıldıktan sonra Dünya’da ve Türkiye’de lojistiğin yeri ve öneminden bahsedilmiştir. Daha
çok mevcut durum analizi olan ikinci bölümde ise TR81 Bölgesi’nin ulaşım ve lojistik
altyapısı analiz edilerek lojistik açıdan Türkiye’deki konumu ortaya konmuştur. Üçüncü
bölümde ise yakın gelecekte tamamlanması planlanan projelerin bölgenin lojistik
potansiyeline olan etkisi analiz edilmiştir. Raporun son kısmını oluşturan “Ulaştırma ve
Lojistik Master Plan Stratejileri” bölümünde ise tüm analizler ışığında bölgenin lojistik
potansiyelini daha iyi değerlendirebilmesi ve rekabetçi hale gelebilmesi için çeşitli
stratejiler önerilmiştir.
1.2.
Yaklaşım ve Yöntem
Bu planın hazırlanmasında önce lojistik ve ulaştırma faaliyetlerine Türkiye ve Dünya’daki
uygulamaları uzerinden genel bir bakış açısı ile bakılmış, buna müteakiben TR81 Düzey 2
Bölgesi’nin ulaşım ve lojistik altyapısının mevcut durumu analiz edilmiştir. Devam etmekte
olan projeler ve yakın gelecekte gerçekleşmesi planlanan projeler de mevcut durum
analizine dâhil edilmiştir. Buna ek olarak bölgenin potansiyel araştırması ve rekabet analizi
yapılmıştır. Daha sonra; mevcut durum ve rekabet analizinin sonuçları ışığında bölgenin
ulaşım ve lojistik potansiyelini ve rekabet edebilirliğini geliştirebilecek stratejiler
tasarlanmıştır.
1.2.1
Mevcut Durum Analizi
Mevcut durum analizinde GZFT (Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler) Analizi
yöntemi kullanılmıştır. GZFT Analizi; bir projenin veya kuruluşun güçlü ve zayıf yönlerini,
projenin veya kuruluşun önündeki fırsatları ve tehditlerinin sistematik bir şekilde
belirlenmesini sağlayan bir stratejik planlama aracıdır. Bu analizde kontrol edilebilen
faktörler güçlü ve zayıf yönler arasında, kontrol edilemeyen faktörler ise fırsat ve tehditler
arasında düşünülmektedir. Kontrol edilebilen faktörler; kurumsal organizasyon, ürün, bilgi
2
birikimi, insan kaynakları gibi dâhili unsurlar ile ilgilidirler. Kontrol edilemeyen faktörler;
toplum, teknoloji, pazar ve rekabet gibi harici unsurlar ile ilgilidirler.
1.2.2
Strateji Formülasyonu
Strateji formülasyonu aşamasında Weihrich tarafından geliştirilen TOWS Matrisi yöntemine
başvurulmuştur. TOWS Matrisi yöntemi GZFT Analizinde belirlenen unsurların sistematik
bir şekilde eşleştirilerek alternatif stratejilerin formüle edilmesine dayanır. Stratejiler, dahili
unsurların (G veya Z) harici unsurlar (F veya T) ile eşleştirilmesi ile elde edilir. Sonuç olarak
elde edilen stratejiler dört ana sınıfa ayrılır: GF, ZF, GT, ZT (bkz. Şekil 1). Bazı stratejiler
birden fazla sınıfa düşebilir ve birden fazla strateji aynı anda takip edilebilir.
Güçlü Yönler (G)
Zayıf Yönler (Z)
Fırsatlar (F)
GF Stratejileri
ZF Stratejileri
Tehditler (T)
GT Stratejileri
ZT Stratejileri
Ş
ekil 1: TOWS Matrisi
GF stratejileri güçlü yönleri kullanarak dış dünyadaki fırsatlardan faydalanmayı hedefler.
Dolayısıyla var olan pozitif özellikleri kullanır ve dış dünya ile ilgili iyimser beklentileri
benimseyen bir bakış açısını temsil eder. Örneğin, mevcut pazarlarında güçlü bir ürüne
sahip olan bir firma, gelişmekte olan ülkelerde refah seviyesinin artmasıyla orantılı olarak
bu ürüne olan talepteki artıştan faydalanmak isteyebilir.
ZF stratejileri dış dünyadaki fırsatlardan faydalanmak için zayıf yönlerden kaynaklanan
zaafları giderme yaklaşımı üzerine kurulur. Dış dünyada bazı fırsatlar vardır ancak bazı
dâhili zaaflar bu fırsatlardan yararlanmaya engel teşkil etmektedirler. ZF stratejileri bu
zaafların üstesinden gelinmesine yönelik eylemler içerir. Bir sanayi firmasının yeni bir
pazara giriş yapmadan önce, yeni geliştirilmiş bir teknolojiyi dışarıdan satın alması buna bir
örnektir.
GT stratejileri dış dünyadaki tehditlerle başa çıkabilecek dâhili güçlü yönlerin kullanılması
üzerine kurulur. Tehditlerden doğan risklere karşı önlem alabilecek güçlü yönlerin doğru
bir şekilde belirlenmesi önemli bir gerekliliktir.
ZT stratejileri dış dünyadaki tehditlerden kaynaklanan risklerin zayıf yönler nedeniyle
katlandığı durumlar için kullanılır. Yüklü miktarda borcu olan bir üretici firmanın talebi
olumsuz yönde etkileyecek bir ekonomik kriz ile karşılaşması bu stratejileri gerektiren
durumlara bir örnektir.
Stratejiler formüle edilirken bir veya daha fazla dâhili unsur bir veya daha fazla harici
unsurla eşleştirilir. Örneğin GF stratejileri formüle edilirken bir veya daha fazla güçlü yön