MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 22 ____________________________
satışı üçün qərarların hazırlanması və qəbulu məqsədi ilə
şirkətin praktiki olaraq bütün əsas biznes-proseslərini vahid
informasiya mühitində, vahid verilənlər bazası əsasında
avtomatlaşdırmaq imkanı təklif edir (Bu baxımdan,
ERP SSRİ-
dəki
AİS - avtomatlaşdırılmış idarəetmə sistemi anlayışına
yaxındır).
ERP-sistemin əsas məsələləri aşağıdakı sxemdəki kimidir:
İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNDƏ İNTEQRASİYA
Müasir şirkətlərdə işləyən iri informasiya sistemlərinin
müzakirəsi zamanı işlədilən ən vacib anlayış inteqrasiyadır.
Qərarların hazırlanması və qəbulu üçün inteqrasiya edilmiş
yanaşmanı
təmin
etmək
məqsədi
ilə
informasiya
sistemlərindən istifadə edilməsinin vacibliyi informasiya
iqtisadiyyatına aid ilk əsərlərdə də öz əksini tapmışdır. Belə ki,
Y.Q.Yasin göstərirdi ki, “
inteqrasiya ixtiyari saylı qarşılıqlı
əlaqəli məsələlərin həlli və nəzarət edilə bilməyən informasiya
axınlarının emalının təkrarlanmalarını ləğv etmək üçün verilən-
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 23 ____________________________
ləri sistemə bir dəfə daxil etməyi və kompleks şəkildə istifadə
etməyi nəzərdə tutur. Çünki bu halda informasiyanın
saxlanması, ötürülməsi və təqdim edilməsinin forma və
metodlarına vahid tələblər formalaşır, yəni informasiya
prosesləri üçün vahid standart təyin edilir. Bu ona görə
lazımdır ki, informasiya sistemlərinin istənilən yerində iqtisadi
verilənlər birmənalı başa düşülsün”.
QEYD
:
İnteqrasiya (latınca integratio — birləşmə anlamını
verir) dedikdə hissələrin bütöv halında birləşməsi başa
düşülür.
Yevgeniy Qriqoryeviç Yasin (1934-ci ildə anadan
olmuşdur) rusiyalı iqtisadçı-alimi, ictimai xadim, Rusiya
Federasiyasının İqtisadiyyat naziri (1994-1997), “Ali iqtisad
məktəbi”nin elmi rəhbəri, “Liberal missiya” fondunun
prezidenti.
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 24 ____________________________
ERP-sistemləri müəssisədə planlaşdırma, idarəetmə və
nəzarət məsələlərinin gerçək inteqrasiya edilmiş şəkildə
həllinə imkan verir. Bu mənada,
ERP-sistemləri inteqrasiya
edilmiş informasiya sistemləridir (İNEDİNSİ). Bunlar bəzən də
inteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemləri (İNEDİS) adlanır.
Çünki burada informasiya sistemləri şirkətin funksional
altsistemlərini təmin edən informasiya proseslərini dəstəklə-
yən verilənlər mübadiləsini vahid standartlar çərçivəsində
saxlayan
birləşdirilmiş
informasiya
texnologiyaları
platformalarına əsaslanır. Məsələn,
SAP R/3 tam funksionallıq
təmin edir. Yəni şirkətin istehsal, maliyyə, mühasibatlıq,
marketinq, zəruri resursların satın alınması, hazır məhsulun
satışı və s. kimi bütün funksional istiqamətlərindəki biznes-
prosesləri avtomatlaşdırmaq imkanı verir.
SAP R/3 inteqrasiya edilmiş qərar hazırlayır. Çünki qərar
qəbulunu şirkətin bu sistemin xidmətlərindən istifadə edən
bütün bölmələrində verilənlər və informasiyanın hazırlanması
və təqdim edilməsinin vahid standartlarına əsasən hazırlayır.
Beləliklə,
ERP-sistemlər şirkətin biznes-proseslərini vahid
texnoloji və informasion əsasda avtomatlaşdırmaq üçün
vasitələr təqdim edir.
Digər tərəfdən,
ERP-sistemlər daha bir vacib xassə
nümayiş etdirir. İri şirkət və ya xoldinq, bir qayda olaraq,
müxtəlif bölmələrdə və ya tabe (qız) müəssisələrdə
müvəffəqiyyətlə işləyən bir-neçə müxtəlif informasiya
sistemlərinə malik olur. Göstərək ki,
ERP-sistemin müvafiq
modulları pərakəndə paylanmış sistemlərdə ya xüsusi hazırlıq
işi görülmədən işləmir, ya da məqsədəuyğun olmur. Bu halda
ERP-sistem birləşdirici və ya inteqrasiyaedici rol oynayır. Yəni
şirkətdə bütün iyerarxiya səviyyələri üzrə fəaliyyət göstərən
müxtəlif təbiətli və müxtəlif funksional imkanlara malik olan
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
___________________________ 25 ____________________________
informasiya sistemləri birləşdirir. Məsələn, şirkətin mərkəzi
ofisində işləyən
SAP R/3 bölmələrdə işləyən 1C sistemindən
mühasibat verilənlərini, tabe müəssisələrdə işləyən “Парус”
sistemindən digər verilənləri qəbul etməklə birləşdirici rol
oynaya bilir.
Burada inteqrasiya edilmiş informasiya sistemləri ilə
inteqrasiya edilmiş idarəetmə sistemləri arasında mövcud olan
fərqə diqqət yetirmək lazım gəlir. Belə ki, inteqrasiya edilmiş
idarəetmə sistemləri fərqli biznes-modellərdən və verilənlərin
idarə edilməsi üzrə fərqli texnologiyalardan istifadə edən
müxtəlif platformalara əsaslanan proqram əlavələrinin
ERP
əsasında birgə istismarını təmin edir. İnteqrasiya edilmiş
informasiya sistemləri isə şirkətdə mövcud olan və özünün
funksional altsistem modulları olmayan proqram əlavələrinə
yalnız qoşula bilən
EAI (Enterprise Application Integration)
proqram paketləri əsasında inteqrasiya həyata keçirir.
Adətən inteqrasiyanın 3 səviyyəsini fərqləndirirlər:
1).İnformasiya
texnologiyaları
-
birgəlik
(
IT-
compatability);
2).Funksional altsistemlərin və proqram əlavələrinin bir-
birinə qoşula bilənliyi;
3).Biznesin idarə edilməsinin inteqrasiyası (biznesin
inteqrasiyası).
Bu anlayışları izah etmək üçün çox sadə bir misala
baxaq.
Ailədə ata, ana, oğul və qız: hərə öz maliyyə işini
informasiya sistemlərinin köməyi ilə: ata - işçi stansiyada, ana
- fərdi kompüterdə, oğul - noutbukda, qız isə - adi dəftərdə
aparır. Ata ailənin maliyyə işində qayda yaratmaq və onu
idarə etmək qərarına gəlir. Bunun üçün ata öz işçi
Dostları ilə paylaş: |