Ənvər M ete Həmidov, Zəmurə Həmidova
lərlə bir-birilə ünsiyyət yaratm ağa başlayır. D ahi Nizami
Gəncəvi çox gözəl demişdir: «A llah hər şeydən əvvəl sözü ya
ratm ışdır ... Söz tərəzisini A llah qurm uşdur və öz xoşbəxt
peyğəmbərlərini və elçilərini sözlə tərbiyələndirib bəsləmişdir.»
Qurani-Kərimin ayələrinə nəzər salaq:
(Nəhayət) A dəm Rəbbindən (bəzi xüsusi) kəlmələr öyrənə
rək (Həvva ilə birlikdə o kəlmələr vasitəsilə) tövbə etdi.
əl-Bəqərə surəsi, ayə 37.
,
(Onlar yenə dedilər:) Ey Rəbbimiz! Onların (nəslimizin)
Jçşrışindän özlərinə elə bir peyğəmbər göndər ki, Sənin ayələri
ni (hökmlərini) onlara oxusun, (Sən göndərən) Kitabı (Quranı)
və (oradakı) hikməti onlara öyrətsin, onları (günahlardan) tə
mizləsin. Həqiqətən, Sən yenilməz qüvvət, hikmət sahibisən,
əl-Bəqərə surəsi, ayə 129.
El arasında deyirlər: «Bıçaq yarası sağalar, söz yarası
sağalmaz». Söz var, dağa qaldırar, söz var, dağdan düşürər.
Söz var, qəhrəmanlığa sövq edər, söz var, insanın qol-qanadmı
sındırar. Söz var, insanı nəcibliyə, ədalətə şəfqətə, məhəbbətə
sövq edər, söz var, vəhşiləşdirər, qatilə çevirər. Söz var, xəstəyə
şəfa verər, söz var, xəstəliyi daha d a dərinləşdirər. Əsl loğman,
təbib sözlə xəstəni müalicə edər. Beləliklə, ən ali varlıq olan in
san sözlə ünsiyyət edir, elmlənir, öz sevgi və məhəbbətini, qə
zəb-kinini izhar edir.
İm am Sadiq (ə.) buyurm uşdur: «Sözü kiçik sayıb ucuz bir
şey hesab edirsənsə, onu bil ki, Allah-təala öz peyğəmbərlərini
xalqa tanıtm aq istədikdə onları qızıl, gümüş ilə tanıtdırmayıb.
Bəlkə, hikmətli söz və mənalı nitq vasitəsilə onları xalqa tanıt
dırmışdır.»
«Varlığın anası doğmamış, inan,
Sözdən gözəl övlad, şahiddir cahan.» - bu kəlamları dahi
Nizam i Gəncəvi demişdir.
22
İntellektual ekologiya
Q ətran Təbrizi demişdir: «Sözün öz tərəzisi və öz qiyməti
var. O nu yersiz işlətmək və ucuzlaşdırm aq olmaz.»
Sözü ölçüb-biçərək söylə, ucuzlaşmasın o,
Yolu düz seç ki, sənə vurm aya axırda ziyan.
Söz insanın daxili aləminin güzgüsüdür.
Əm ir Xosrov Dəhləvi demişdir.
Kimya kimidir mənası sözün,
Bir dünya qədərdir bahası sözün.
İnsanın zinəti söz ilə artar,
Hörməti, izzəti söz ilə artar.
Söz könül oxşayan bahar kimidir,
Yüz bəzək vurulan nigar kimidir.
Fərm anlar, xəbərlər sözlədir tamam,
İnsan övladma şərəfdir kəlam ...
Əbədi həyatdır söz
bu dünyada,
İnsan sözlə çatır hər an murada.
Sözün kəsərini biliklə, qılıncla müqayisə edən böyük şairi
miz Şəhriyar demişdir:
.
Ölkəyə bilək də, göz də gərəkdir,
Qılıncla bərabər söz də gərəkdir.
Əziz oxucu, bir qədər tarixə nəzər salaq.
. ,
Dahilik, müdriklik tarixi şəxsiyyətlərə məxsus xüsusiyyət
lərdir. O nlardan bəzilərinin dedikləri söz, kəlam unudulmur,
nosildən-nəslə keçib təkrarlanır və həmişə yad edilir. Belə şəx
siyyətlərdən biri, dünyanın etiraf etdiyi kimi, XX əsrin dahisi,
böyük türk oğlu M ustafa K am al Paşa A tatürk müharibənin ən
çıxılmaz vəziyyətində öz əsgərlərinə: «M ən sizə hücum etməyi
yox, ölməyi əmr edirəm!»- deyərək onları hücum a səsləmiş və
qalib gəlmişdir. Bəlkə də dünya hərb tarixində əsgərləri hücu
m a səsləyən belə çağırış yə ya əm r olmayıb. Bax, budur sözün
qüdrəti! «Vətənin üçün qan, dostunuz üçün göz yaşı, ailəniz
23