205
Erivan
Müslüman Süvari Birliğinin iki askeri arasındaki
silahlı çatışma davası.
Adalet Bakanlığı Birinci Bölümüne,
Erivan
Bölge Mahkemesi Savcısı’nın, Tiflis Adalet Divanı
Savcısı’na verdiği 08.01.1915 tarih ve 77 sayılı sunumun kopyası.
Aynı tarihli telgrafa ek olarak Siz Ekselanslarına, 7 Ocak
tarihinde akşam saat 9 sularında, bundan bir saat önce, Erivan şehrinde
Astafyev Sokağında, Ermeni kalabalık ve Erivan Müslüman Süvari
birliğinin iki milisi arasında bir çatışma olduğuna ve tabancalarla
başarısız atışlar yapıldığına ilişkin bilgileri aldığımı iletmekten şeref
duyarım.
Erivan
Adli Bölgesi Önemli İşler Sorgu Hakimi Çizhevskiy’e
derhal, Ceza Kanunu’nun 9, 269 ve 1455. Maddeleriyle öngörülen
suçlara göre bir ön soruşturma açmasını teklif ettim.
Aynı gece ön soruşturma davasında aşağıdakiler tespit
edilmiştir:
7 Ocak akşam saat 8 sularında, Erivan İlçesi polis memuru
Moisey Us, Astafyev Sokağı’na gittiğinde, kaldırımdaki Ermeni
kalabalığı fark etmiştir. Kalabalığın yanına yaklaştığında Us,
Ermenilerin, sonradan bir tüccarın oğlu olan David Seyfullayev
Kaşiyev ve asilzade Nasrulla Bek Kaziyev oldukları ortaya çıkan
Erivan Müslüman Süvari Birliğinin iki düşük rütbeli milisinin çevresini
sardıklarını görmüştür.
Us, kalabalığın heyecanlı durumunu ve kalabalık arasından
bazı kişilerin milislere küfrettiklerini görünce, Ermenilere dağılmalarını
söylemiştir. Ermeniler dağılmaya başlamışlar ve birçoğu Astafyev
Sokağı’nın yukarı tarafına doğru yönelmiştir. Milisler de o tarafa
gitmişlerdir. Us, uzaktaki askerî devriyeyi fark ederek devriyenin
önüne çıkarak devriyeye ve Erivan şehri eski polisi Sergey Gudkov’a,
Ermeniler ile
milisler arasında çatışma çıkabileceğini söylemiştir.
Gudkov ve devriye, polis memuru Us tarafından belirtilen yere,
Astafyev Sokağı’na yönelmişlerdir. Kısa bir süre sonra Ermenilerin ve
milisle
rin gittiği taraftan ateş açılmış, seslerin birkaç revolverden
geldiği sonucuna varılabilmiştir. Devriye, Tarhanov Sokağı’nın
köşesine kadar koştuğunda, Ermenilerin büyük bir kısmını burada
toplanmış halde buldu.
206
Polis Gudkov
’un kimin ateş açtığı ve kime açıldığı sorusuna
karşılık olarak, kalabalıktan öne çıkan iki kişi, Erivan şehri asilzadesi
Aleksandr Sergeyev Vartanov
ve aynı şehirde küçük burjuva olan
Melkon Khaçaturov Pogosov; Tarhanov Sokağı’na saklanan Müslüman
gönüllü milislerin kendilerine ateş açtıklarını söylediler. Polis ve
devriye Vartanov ve Pogosov’u tutukladıktan sonra Tarhanov sokağına
devam etmiş, yakında gönüllü Kaşiev’i fark etmişlerdir. Kaşiyev ve
Kaziyev
polis tarafından aranmış ve bunların üzerlerinde ateşlenmiş bir
silaha ras
tlanmamıştır. Kendilerinin ateş etmediğini, Ermenilerin
kendilerine saldırdıklarını söyleyen milisler gibi, bahsi geçen Vartanov
ve Pogosov da polis tarafından Erivan Şehri 1. Polis Bölümüne
götürülmüşlerdir.
Ter-
Gukasov ve Tarhanovs Sokağı köşesinde görev yapan
Erivan
şehir polisi olup milliyeti Ermeni olan Kevorkov, ön
soruşturmada tanık olarak verdiği ifadesinde; Astafyev Sokağı’ndan
gelen ateş seslerini duyduktan sonra, seslerin geldiği yöne koştuğunu
ve Kaşiyev ve Kaziyev adlı kişilere ellerinde kılıçlarla koşarken
rastladığını belirtmiştir. Onları tutuklayamadığı için kenara çekilmiş.
Milislerin arkasından Ermeniler ve daha sonra milisleri gözaltına alan
askerî devriye görünmüş.
Tanık olarak dinlenen Kaşiyev ve Kaziyev olayı aşağıdaki
şekilde anlatmışlardır:
7 Ocak g
ünü akşam saat 8 sularında, tanıklar, Ter-
Gukasovskaya Sokağı’nda yaşayan birlik amirine gitmek üzere
Astavyev Sokağı’nda yürüyorlarmış. Astavyev ve Tsarskaya
Sokağı’nın köşesinde birkaç Ermeni onlara sataşmış ve küfür etmişler.
Kaşiyev, Ermenilere dönerek, onlara askerî rütbelilere küfredecek
hakkı olmadığını, zira bunun apoletlere hakaret olacağını söylemiş.
Ermeniler
buna cevap olarak, müstehcen küfürler savurmuşlar. O sırada
Kaşiyev ve Kaziyev’e küfür yağdıran Ermeni kalabalık toplanmış.
Kalabalık Kaşiyev ve Kaziyev’i zorlamaya başlamış. O sırada sokaktan
geçen üst düzey atlı bir polis memuru kalabalığa yaklaşmış ve bunun
isteği üzerine kalabalık dağılmış. Milisler yürümeye devam etmişler.
Tarhanovskaya
Sokağı’nın köşesine ulaştıklarında Ermeniler, yine
onların etrafını çevirmişler. Kalabalıktan küfürler duyuluyormuş ve
Er
meniler milislere saldırmaya başlamışlar. Milisler sırt sırta vererek,
kılıçlarını çekmişler ve sallamaya başlamışlar, bunun sayesinde
kalabalık aralanmış. Kaşiyev ve Kaziyev bu durumu fırsat bilerek
207
Tarhanovskaya Sokağı’nda koşmaya başlamışlar. Kalabalığın içinden
bazı Ermeniler daha sonra tabancalarla 10-20 kez ateş etmişlerdir.
Kaşiyev ve Kaziyev’e göre Erivan şehri nüfusunun Ermeni
olan kısmı, Müslümanlara karşı genellikle düşmanca davranıyor.
Müslüman birliğe karşı özellikle nefretle yaklaşıyor, bu birliğin
rütbelileri, Ermenilerin herhangi bir düşmanca davranışına maruz
kalmadan akşamları şehrin Ermeni bölümünde dolaşamıyorlar.
Kaşiyev ve Kaziyev’in söylediklerine göre Vartanov ve
Pogosov, Tarhanovskaya
Sokağı’nın köşesinde kendilerine saldıran
Ermeni kalabalığın içindelermiş ve Kaşiyev’in söylediğine göre
Vartanov, kalabalığa dönerek, Ermenice olarak “hepi” (bey) diye
bağırmış. Kaziyev’in söylediğine göre Pogosov da, milislere Ermenice
olarak bir şeyler söyleyerek bağırmış ve yanında duran Ermenileri
itmiş.
A
mirliğinin teyidine göre, yukarıda adı geçen Kaşiyev ve
Kaziyev
’de revolver bulunmuyor.
Mahkeme Sorgu Hakimi Çizhevskiy’in kararı ile bugün
belirtilenlere göre, yukarıda belirtilen Vartanov ve Pogosov, Ceza
Kanunu’nun 269. Maddesiyle öngörülen suçlar uyarınca, sanık olarak
çağırılmışlardır.
Sanık olarak sorgulananlar, kendilerinin milisler Kaşiyev ve
Kaziyev
ve iki “Ermeni” öğrenci arasındaki bir kavgaya tanık
olduklarını; adı geçen milislerin bu “öğrencileri”, kendi komutanlarına
götürmek isteyerek yakaladıklarını; o zaman kendilerinin de
“öğrencileri” koruduklarını ve onları bırakmalarını istediklerini,
milislerin de o zaman kılıçlarını çekerek toplanan Ermeni kalabalığa 6-
7 el ateş edildiğini, daha sonra da kaçtıklarını söylemişlerdir.
Sanıkların soruşturma ve mahkemeden kaçmamaları için
önleme tedbiri olarak, koşulsuz gözaltı kararı alınmıştır.
Diğer faillerin aranmasına devam edilecektir.
Aslını imzalayan Erivan Bölge Mahkemesi Savcı Vekili
Şimkeviç.
A
slı gibidir: Savcı Vekili Şimkeviç (imza)
08.01.1915.
№78
Erivan.
Dostları ilə paylaş: |