Chapter 24: Frezeleme
DeGarmo’s Materials and Processes in
Manufacturing
24.1 Giriş
Frezeleme, düz bir yüzey elde etmek için
yapılan temel bir talaş kaldırma işlemidir
Freze bıçakları bir veya birden fazla kesici
dişe sahiptir. Bu dişler bir eksen etrafında
dişe sahiptir. Bu dişler bir eksen etrafında
döner ve keserek parçadan talaş kaldırır.
Frezeleme ile, tek veya birden fazla paso
verilerek arzu edilen bir yüzey üretilir.
Frezeleme ile kolayca seri üretim
gerçekleştirilir.
24.2 Frezelemenin Temelleri
Frezeleme iki gruba ayrılır:
Çevresel Frezeleme:Yüzey, kesici gövdesinin
çevresi üzerinde bulunan dişler tarafından
oluşturulur. Oluşan yüzey, kesicinin dönme
eksenine paraleldir.
eksenine paraleldir.
Alın Frezeleme: Oluşturulan yüzey kesici
eksenine dik bir açı yapar. Malzeme çevresel
dişler ile çıkarılır ve yüzey kısmında bir bitirme
işlemi sağlar.
Çevresel Frezeleme
Ş
ekil 24-1 Çevresel frezeleme
yatay freze tezgahlarında
gerçekleştirilir. Bıçak
Ns rpm hızıyla döner , V hızıyla
malzeme kaldırır. Başlama ve
bitirme payı, d paso derinliği ve
bıçağın çapına bağlıdır. Diş
başına besleme ft ve kesme hızı
operatör tarafından seçilir.
Alın Frezeleme
Ş
ekil 24-2 Alın frezeleme çok
dişli bir bıçak ( n 6 diş)
kullanılarak dikey freze
tezgahlarında gerçekleştirilir.
Bıçak Ns rpm hızıyla dönerek
V kesme hızını oluşturur. İş
parçası fm in /dk. hızıyla
parçası fm in /dk. hızıyla
beslenir. Payın uzunluğu, takım
çapına ve kesiğin genişliğine
bağlıdır.
Dikey ve Yatay Kesici
Ş
ekil 24-3 Alın frezeleme dikey
kesici ile gerçekleştirilir.
Levha frezeleme yatay tezgah ile
aşağı doğru öğütme işlemi olarak
yapılır.
Parmak Frezeleme
Ş
ekil 24-4 Bir bloğun düz tabanlı parmak freze bıçağı ile dikey tezgahta frezelenmesi. Sol da ve
ortada, tabla bloğu kesiciye doğru hareket ettirir. Sağdaki yandan görünüşte, iş parçası sağdan sola
takıma doğru beslenir.
Zıt yönlü ve Eş yönlü Frezelme
Zıt yönlü frezeleme(Konvansiyonel frezeleme)
Kesici, iş parçasının besleme yönünün tersine doğru döner.
Talaş kalınlığı başlangıçta çok incedir, daha sonra
uzunluğu boyunca artar.
Kesici bıçak, çalışma parçasını iter ve tabladan yukarı
doğru kaldırma eğilimindedir.
doğru kaldırma eğilimindedir.
Eş yönlü frezeleme : Kesicinin dönme yönü besleme
yönü ile aynıdır.
Maksimum talaş kalınlığı kesici dişin çalışma parçasına
değdiği noktadadır. Kesici dişler daha çabuk körelir.
Çalışma parçası kesiciye doğu çekilir. Böylece çalışma
tezgahın besleme adımında meydana gelecek gevşekliğin
etkileri yok edilmiş olur.
Zıt yönlü – Eş yönlü Frezeleme
Ş
ekil 24-5 Çevresel ve alın
frezelemede eş yönlü ile zıt yönlü
frezeleme
24.3 Freze Takımları ve Kesiciler
Çok çeşitli freze takımları kullanılır, en çok
kullanılan takımlar alın freze takımları ve
parmak freze takımlarıdır.
Parmak frezeler(Şekil 7)
Parmak frezeler(Şekil 7)
Parmak frezeler çeşitli geometrilere sahip
olabilirler:
Düz
Kabuk
Boşluklu
Diğer Freze Bıçak türleri
Alın frezeleme takımlarının çevresi boyunca
dizinlenebilir kesici uçları vardır.(Şekil 6)
Yüzey (alın) takımları çeşitli geometrilere
sahiptir. (Şekil 8)
Ortası boş
Kenar frezeleme takımları (Şekil 10)
Çatallı freze
Slot kesiciler
Dilme kesiciler
Yüzey takımı
Ş
ekil 24-6 Konvansiyonel alın
frezeleme (solda) . Fc kesme
kuvveti diyagramı (sağda).
işlemin kesintili yapısını
göstermektedir.
(From Metal
Cutting Principles, 2nd ed.,
Ingersoll Cutting Tool Company.)
Parmak Freze Geometrisi
Ş
ekil 24-7 Parmak frezeler genellikle kaplanır. Parmak
frezeler çeşitli boyutlarda olur ve konik bir mil üzerine
monte edilir.
Alın Freze Geometrisi
Ş
ekil 24-8 Alın freze bıçakları
çeşitli tasarımlara sahip olabilir.
Kenar Frezeleme Takımları
Ş
ekil 24-10 Kenar freze
bıçaklarının dişlerinin yan
ve uç kısımları keskindir.
Bu yüzden slot veya oluk
açabilirler.
Helisel Freze Takımları
Ş
ekil 24-12 Helisel dişler , artan
biçimde talaş oluşumuna neden
olur.
Şekilli Bıçaklar
Karmaşık şekiller gerektiğinde şekilli kesiciler
kullanılmaktadır.
T-slot kesiciler, slot açmak için kullanılır. Bir
parmak freze ilk önce başlangıç oluğu açmak
parmak freze ilk önce başlangıç oluğu açmak
için kullanılır.
24.4 Freze Tezgahları
Freze tezgahlarının dört en yaygın çeşidi,
güçlerine (ve dolayısıyla talaş kaldırma
yeteneğine) göre artan sırada aşağıda
listelenmiştir:
1. Koç tipi tezgahlar
1. Koç tipi tezgahlar
2. Kolon-ve-diz-tipi freze makineleri
a. Yatay tezgahlar
b. Dikey tezgahlar
3. Sabit yatak tipi freze makineleri
4. Planya tipi freze makineleri
Freze Tezgahlarının Temel Yapısı
Çoğu freze sütun ve diz tasarımına sahiptir.
Sütun, bir tabana monte edilir ve dönen mil sütun üzerinde
yer alan bir dize monte edilir.
Diz, dikey yönde hareket eder.
Malzeme, boyuna hareket edebilen bir tabyaya bağlanır,
Malzeme, boyuna hareket edebilen bir tabyaya bağlanır,
tabla da enine hareket eden bir eyerin üzerine monte
edilmiştir.
Bu tür frezelerin en yaygını Koç frezeleridir. Bu
tezgahlarda bir motor ve makara sistemi sütunun
üstüne yerleştirilmiştir.
Yatak Tipi Frezeler
Derin pasolar ve ağır malzeme çıkarılması
yapılır. Yatakta sadece yatay hareket vardı.
Yatak ayarlandıktan sonra, milin yüksekliği
işlem sırasında değiştirilmez.
işlem sırasında değiştirilmez.
Kullanımları kolay olduğundan oldukça
yaygındırlar.
Freze Tezgahlarının Temel Yapısı
FIGURE 24-14 Sütun-diz tipi frezenin temel bileşenleri. Tabladaki iş parçası ve tutucu, takıma
göre X, Y, ve Z yönlerinde hareket edebilir.
Yatak tipi freze
Yatak tipli
dikey milli ağır
dikey milli ağır
üretim için frezenin genellikle
üç hareketli ekseni vardır.
Planya tipi freze
Planya tipi frezelerin, fazla miktarda talaş
kaldırmak için çok sayıda kafası bulunur.
Malzemenin besleme hızları düşüktür.
Sadece tek paso vermek için kullanılır.
Sadece tek paso vermek için kullanılır.
Fazla miktarda talaşın kaldırılacağı çalışma
parçaları için avantajlıdırlar.
FIGURE 24-16 Planya tipi freze tezgahları
Freze Tezgahı Seçimi
Uygun freze tezgahını seçmek için aşağıdaki
kriterleri göz önünde bulundurmak gerekir.
1. Dönme yönü ve rpm
2. Makine yeteneği (kesinlik ve hassasiyet)
2. Makine yeteneği (kesinlik ve hassasiyet)
3. Makine kapasitesi (iş parçasının boyutu)
4. Milinin mevcut beygir gücü (makine beygir
gücünün genellikle % 70)
5. Otomatik takım değiştirme
Dostları ilə paylaş: |