13
fraksiyalar mübarizəsi. “Yolunu azmış adamlar” və Eberçilərin, Danton tərəfdarlarıının
darmadağın edilməsi. Müdafiə təşkilatı, müharibənin gedişatında dönüş. Qiyamların
yatırılması, cəbhələrdə qələbə, yakobinçi blokda mübarizənin kəskinləşməsi.
Yacobinçilərin sosial və etik idealları. Dexristianlaşdırma və inqilabi kultlar. Vantoz
fərmanları. Böhran və yakobinçi hökumətin devrilməsi;. Terrorun güclənməsi və
respublikanın ikinci ilində 9 termidorun devrilməsi. Yacobinçilər və Yacobin
respublikası tarixşünaslıqda.
Termidorçular Konventi. Fövqəladə rejimin ləğv olunması. qtisadi vəziyyət.
Jerminal və prairialda xalq üsyanları. Respublikanın III ilinin Konstitusiyası (1795).
Direktoriya və onun siyasəti. Barras. Daxili və xarici siyasət. Müharibələr və direktoriya
rejiminin dağılması. Qrakx Baböf və “Bərabərlik naminə sui-qəsd. General Bonapartın
yüksəlişi. Direktoriya rejiminin böhranı. “Yellənçək siyasəti”. VIII ilin 18-19 brümer
çevrilişi. Tarixi nəticələr və fransız inqilabının mirası. Boşluq və varislik problemi.
Konsulluq və ilk imperiya (1799-1814).VIII ilin Konstitusiyası. Bonapart rejimi
və onun xarakterik cəhətləri. Konkordat(saziş). Daxili siyasət. ctimai sabitlik. Milli qayə.
Napoleonun siyasətində varislik (ardıcıllıq yolu ilə keçmə) və inqilabla üzülüşmək.
Hüququn kodifikasiyası (qüvvədə olan qanunların sistemə salınması). “Napoleon
kodeksi”. Aqrar siyasət. Elitanın birləşməsi. X ilin Konstitusiyası, köhnə və yeni
zadəganların statusu. Güclü dövlətin yaradılması. Xarici siyasət və müharibələr. Fransa
və ngiltərənin dünya ağalığı uğrunda mübarizəsi. Kontinental blokada. Napoleon
müharibələrinin xarakteri və Rusiyanın onlarda rolu. Fransa böhran ərəfəsində: 1810-
1811. Fransa-Rusiya münasibətlərinin gərginləşməsi və 1812-ci il Vətən müharibəsi.
Fransanın öz ərazilərini genişləndirməsi. stila olunmuş ölkələrdə yeridilən siyasət.
Birinci imperiyanın böhranı. Rusiyaya hücum. Napoleon qoşunlarının Rusiyada
darmadağın edilməsi, 1813-1814-cü illərdə Avropada müharibə. Burbonlar sülaləsinin
birinci dəfə bərpa edilməsi. “Yüz gün”. Vaterloo döyüşü. Burbonların ikinci dəfə bərpa
edilməsi
Böyük Fransa inqilabının və Napoleonun inqilabi müharibələrinin Avropa və dünya
tarixində əhəmiyyəti və nəticələri.
VII Mövzu. ABŞ-ın yaranması, dövlət strukturunun formalaşması.
lk ingilis məskənləri. Hindu xalqları. Müstəmləkələrin burjua əsası. Aqrar
quruluşda feodalizm elementləri. Azad torpaq amili və onun müstəmləkələrin ictimai-
iqtisadi inkişafına təsiri. Asılı kölələr. Zənci köləliyi. Müstəmləkələrin siyasi quruluşu.
Ş
imali Amerika xalqının formalaşması. Maarifçilik. B.Franklin. T.Ceferson. Yeddiillik
müharibədən sonra müstəmləkələrlə metropoliya arasında iqtisadi-siyasi ziddiyyətlərin
dərinləşməsi. Azadlıq hərəkatının yüksəlişi.
Silahlı mübarizənin başlanması. “ stiqlaliyyət bəyannaməsi”. nqilabın gedişində
demokratik dəyişikliklər. 1775-1781-ci illərdə hərbi əməliyyatların gedişi. Corc
Vaşinqton. Amerika Birləşmiş Ştatlarının beynəlxalq vəziyyəti. Versal sülh müqaviləsi.
Müharibədən sonra ictimai-iqtisadi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi. D.Şeys üsyanı. ABŞ
dövlətçiliyinin təşəkkül tapması. “Konfederasiya maddə”lərindən 1787-ci il
Konstitusiyasınadək. Onun xarakteri. “Hüquqlar haqqında bill”. Amerika burjua
inqilabının xüsusiyyətləri. stiqlaliyyət müharibəsinin nəticələri, tarixi əhəmiyyəti və
tarixşünaslığı.
ABŞ
(XVII ə
srin sonu-XIX ə
srin 50-ci illə
rinin ə
vvə
llə
rində
). ctimai-iqtisadi
inkişafının əsas xüsusiyyətləri. Sənayedə inqilab və onun xüsusiyyətləri. Kənd
təsərrüfatında kapitalismin inkişafının fermer yolu. Plantasiya köləliyinin yayılması.
14
kipartiyalı sistemin formalaşma mexanizmi. Federalistlərin hakimiyyəti. Ceferson
demokratiyasının mahiyyəti. “Cekson dövrü,” onun ictimai kökləri və islahatların
xarakteri. Qərbə doğru ərazilərin genişləndirilməsi. Meksika ilə müharibə. “Monro
doktrina”sının mənşəyi və xarakteri. Fəhlə sinfinin formalaşmasının özünəxas cəhətləri.
lk fəhlə partiyaları və onların tələbləri. XIX əsrin 30-cu illərində quldarlıq məsələsinin
kəskinləşməsi. Qulların müqavimət formaları. Abolisionistlər hərəkatının yaranması.
U.Harrison, F.Duqlas.
VIII Mövzu. Avropa dövlətləri və Rusiya XIX əsrdə.
XIX əsrdə dövlətlərin inkişafının ümumi tendensiyaları.
Ə
halinin artımı. Zavod kapitalizminin bərqərar olması. Sənaye inqilabının gedişi və
nəticələri. Elm və texnologiyanın inkişafında irəliləyişlər və onların əhəmiyyəti. Dəmir
yolu tikintisi. qtisadi böhran və onun dövrləri. Dünya ticarətinin artması. Müstəmləkə
sisteminin rolu. Avropa və Amerika ölkələrində burjua dəyişiklikləri. Burjua, burjua-
demokratik, burjua-millətçi hərəkatları və inqilablar. slahatlar. Dövlətin siyasi
sistemində dəyişikliklər. Konstitusiya. Parlament sisteminin formalaşması. ctimai şüurda
dəyişikliklər. ctimai tərəqqi. Fəhlə hərəkatının inkişafı. Sosialist düşüncə tərzi.
Liberalizm siyasi-ideoloji cərəyan kimi. XIX əsrin ilk onilliklərində liberal düşüncə
tərzi. Liberalizmin əsas komponentləri: azadlıq və insan hüquqlarına dair, dövlətə və
dövlət quruluşunun roluna, dövlətlə fərd arasında münasibətlərə, konstitusionalizm,
iqtisadi dünyagörüşünə, millət ideyasına dair baxışlar. Ayrı-ayrı ölkələrdə liberalizmin
xüsusiyyətləri. Demokratik ideyalar, onların liberalizmdən fərqi.
Kapitalist istehsalının qələbəsi üçün şəraitin yaradılması. Konstitusiya sisteminin və
parlamentarizm prinsiplərinin təşəkkül tapması. 70-90-cı illərdə böyük Qərb ölkələrinin
siyasi sistemləri. Siyasi partiyalar, onların təkamülü və hakimiyyət mexanizmlərinin
işləməsində rolu. Fəhlə hərəkatının xırda burjua demokratiyasından ayrılması və fəhlə
Sosial-Demokrat partiyalarına çevrilməsi. Burjua dəyişiklikləri prosesinin başa çatmadığı
ölkələrin inkişaf xüsusiyyətləri. XIX əsrin sonuncu rübündə Mərkəzi və Şərqi Avropa və
Balkanlarda milli problemlər.
XIX əsrin sonuncu rübündə Qərbi Avropa və ABŞ-da iqtisadi dəyişikliklər. Maddi
istehsal sahəsində dəyişikliklər. Elmi-texniki tərəqqi, iri sənayenin inkişafı. Azad rəqabət
və inhisar proseslərinin başlanması. Metropoliya ölkələrinin iqtisadi həyatında
koloniyaların yeni rolu. Kapitalist münasibətlərinin dünyada üstünlük təşkil etməsi.
Dünya kapitalist iqtisadiyyatı sisteminin yaranması. XIX əsrin sonuncu rübündə
kapitalizmin inkişaf etməsinin ictimai nəticələri. Urbanizasiya. Miqrasiya prosesləri.
Demoqrafik dəyişikliklər. Dövlət və vətəndaş cəmiyyəti. Şəxsiyyət hüquqlarının təmin
edilməsi problemi. Siyasi fikrin əsas cərəyanları. Muhafizəkarlık. Liberalizm. Sosializm.
Böyük dövlətçilik siyasəti və ekspansionist meylləri. Təhsil sistemində dəyişikliklər.
Kütləvi nformasiya Vasitələrinin inkişaf etməsi.
ngiltə
rə
1800-1815-ci illə
rdə. Kütlələrin yoxsullaşması. Kütləvi hərəkatın
yüksəlməsi. Orduda və donanmada iğtişaşlar. Fransa inqilabının demokratik hərəkatın
inkişafına təsiri. ngiltərənin inqilabi Fransaya qarşı mübarizəsi. Kontinental blokada.
ngiltərənin müstəmləkə istilaları. rlandiyada üsyan. ngiltərə- rlandiya “ittifaq”ı.
deologiya və mədəniyyət. Maarifçiliyin yekun mərhələsi.
ngiltərə 1815-1850-ci illərdə. Sənaye inqilabının başa çatması. Torilərin siyasəti.
“Çörək qanunları”. Demokratik hərəkat. “Piterloo döyüşü”. 20-ci illərdə “liberal
torilər”in islahatları. 1829-1831-ci illərdə xalq hərəkatları. Burjua radikalları. lk
parlament islahatı, onun tarixi əhəmiyyəti. Fəhlə hərəkatınım vüsət alması, yoxsullar