Gürcüstana gəlməmiş İraklinin dərsini versin və rus mələ-
kəsini bitmiş fakt qarşısmda qoysun. Elə bu səbəbdən də
qərara gəlir ki, İbrahimxəlil xanla dil tapsın. Ona görə
İbrahimxəlil xana ikinci məktubu yazaraq bıldirir ki, əgər
təslim olmasa qardaşı oğlanları qətlə yetiriləcək. Ağa
M əhəmməd şah Qacarm saray adam lan arasında Pirqulu
xan adlı bir nəfər var idi ki, İbrahimxəlil xanın tanışla-
rından biri idi. Qacara deyir ki, namə yazmağm tayda-
sızdır, Məıı İbrahimxəlil xanı yaxşı tanıyıram, o, qardaşı
oğianlannın öldürülməsindən heç də narahat olmayacaq.
Ola bilər ki, onlarm ölümü onu daha da çox qıcıqlandırar.
Əgər şah icazə verərsə, keçmiş dostluq xatirinə gedib bəl-
kə sülh üçün bir iş görə bildi. Çadırda ikisi qaldıqdan son-
ra Pirqulu xan Qacara yaxmlaşaraq bildirdi ki, “Ey Şəhri-
yar, mən sizə nə desəm, ancaq xeyirxahlıq məqsədi daşı-
yır. Sizin sadiq qulluqçularınızdan olduğumu bilirsıniz. İlk
növbədə qalanın açılması bu tezliklə baş verməyəcək.
M ən bilirəm ki, əlahəzrət qalanın mühasirəsindən əl çək-
məyəcək. Bu da Şuşanm hakimlərini daha çox qıcıqlandı-
racaq və İbrahimxəlil xan da şahlıq fıkrinə düşəcək. Mən
ümidvaram ki, bəzi müzakirələrdən sonra elə bir yol ta-
pam ki, şahın heysiyyətinə xəiəi gətirmədən İbrahimxəiil
xan itaətə qol qoysun. Elə bir vəziyyət yaradaq ki, şahm
qoşunları şəhərə daxil olmasmlar. M ən çox da əmin de-
yiləm ki, bu hal baş verəcək, amma onunla damşdıqdan
sonra ıtaətə gələ bilər” . Qacar şah icazə verdi ki, onun
18
itaətə gəlməsi üçün Pirqulu xan necə istəyir elə də hərəkət
etsin.
Jan K uver yazır: “Pirqulu xan İbrahimxəlil xana
onım qonağı olmağı barədə namə yazır və müsbət cavab
alır. İbrahimxəlil xamn göstərişi ilə qala divarlarından sal-
lanan xüsusi bir qaldırıcı vasitəsilə onu yuxarı - şəhərə
qaldırırlar. H ər iki köhnə dostlar öpüşdülər. Pirqulu xan
ancaq xeyir işdən ötrü gəldiyini bildirdi: “Mən Ağa Mə-
həm m əd şah Qacarın işçisiyəm. Əgər desəm ki, onun xey-
rini müdafiə etmırəm, yalan olar. Sənlə də dostam. Dost-
luğun şərti ondan ibarətdir ki, sənin xeyrinə riayət edəm”.
İbrahimxəlil xan onunla dostluqdan məmnun olduğunu
bildirdi. Pirqulu xan dedi: “Mən səni tamyıram, bilirəm ki,
cəsarətli adamsan. İnciməsən, sənə demək istəyirəm ki,
cəsarətdə sən Lütfəli xan Zəndə çata bilməzsən. M ən iki
gözümlə görmüşəm ki, Lütfəli xan Zəndə təkbaşına Ağa
M əhəmməd şah Qacarın bütün qoşunları ilə vuruşaraq sı-
raları yarıb aradan çıxdı”. İbrahimxəlil xan dedi ki, mən
onun qəhrəmanlığma bələdəm. “Sən fıkirləşmə ki, sabah
hava soyuq olsa o, mühasirədən əl çəkəcək. Kirman məsə-
ləsini yadına sal. O, şəhəri ya sən təslim olanacan, ya da
hamı acmnan ölənə kimi mühasirədə saxlayacaq”.
Daha sonra İbrahimxəlil xana dedi: “ Sən mənim dos-
tumsan, açıq demək istəyirəm ki, mən ondan qorxmuram
və istəmirəm ki, Şuşam ona təslim edəm. M üharibədə öl-
mək yaxşıdır. İstəmirəm mənim sağlığımda onun ayağı
Şuşaya dəysin. Sən həm də xalqı düşün, nə qədər azuqə
19
yığm ış olsan da bir gün qurtaracaq. Əgər o hasarı partladıb
şəhərə daxil olsa, sən bihrsən burada nə baş verə bilər.
K irm anı alanda bütün kişilərini kor etdi. Əsgərləri xalqın
malm a və namusuna təcavüz etdi”.
İbrahimxəlil xan deyir ki, sən buraya xeyirxahlıq
üçün gəlibsən, de görüm mən nə etməliyəm.
Pirqulu xan deyir ki, sən bir namə yaz və hədiyyələr-
lə birlikdə ona göndər, ona tabe olduğunu bildir. Qeyd et
ki, xəstəsən və sağaldıqdan sonra hüzuruna gedəcəksən. O
zaman o, burdan gedəcək və qardaşın uşaqlarmı da azad
edəcək.
İbrahimxəlil xan: - Məndən maliyat və girov istəmə-
yəcəkmi?
Pirqulu xan: - Sən naməni ona göndərdikdən sonra
hasarm üstünə çıxıb, özünü Ağa Məhəmməd şah Qacara
göstər və namədə yazdıqlarını uca səslə de ki, onun qo-
şunları da eşitsin və bilsinlər ki, sən itaət etdin. O zaman
zabitlərə və qoşunlara qalanın mühasirə olunmasınm lazım
olmadığmı bildirib, çıxıb gedəcək və öz heysiyyətini də
qoruyacaq.
Sən isə bunun mənasını bütün şəhər əhalisinə yaxşı-
yaxşı başa salmalısan ki, səndən narazı qalmasınlar.
M ən sənin yerində olsam, bu gün və sabah məscid-
lərə və digər yerlərə camaatı yığıb onlara Kirman məsələ-
sini başa salardım. Amma onlar mənə inanmazlar, ona gö-
rə bunu sən özün etməlisən.
20
İbrahimxəlil xan xalq içərisində hörm əti olan ulu ru-
hani alimləri bu işə cəlb etdi. Onlara qoşunun şəhərə daxil
olmaması şərti ilə tabe olm aplanını başa saldı.
Pirqulu xan dörd gün İbrahim Xəlil xanın qonağı ol-
du və işi yoluna qoydu. İki ruhani alim bu işin öhdəsindən
tezliklə gəldi.
M əhərrəm ayımn 19-da 1209-10-cu ildə (1795-ci il)
İbrahimxəlil xanın naməsi Qacara veriləndən sonra o,
kəfən geyinmiş halda hasarın üstünə çıxaraq türk dilində
şəhərdən konarda at belində olan Ağa M əhəmməd şaha
bildirdi: “Ey Şəhriyar, mən sizə namə göndərib bildirirəm
ki, nə qədər ki, diriyəm, sizə itaət edəcəyəm. İndi
yazdığım naməni öz ana dilimdə oxuyuram ” .
Qoşunun bir qismi ki, türk dilini bilmirdi, onlara
tərcüməçi qoymuşdu. Onlar İbrahim xam n dediklərini
tərcümə edir və hamıya bildirirdilər ki, İbrahimxəlil xan
şaha itaət edir. Axırda isə bildirdi ki, o qoca olduğundan
və xəstəliyinə görə şəxsən özü şahın xidmətinə gələ bilmə-
mişdir. Yaxşılaşandan sonra gələcəyinə söz verdi. Ondan
sonra Qacar şah bir də söz deməli idi. Lakin bildirdi ki, sə-
si zil olduğundan gülüşə səbəb olacaq, bir nəfərə həvalə
etdi ki, onun sözlərini çatdırsm.
Qacarın dilindən bildirdi ki, İbrahimxəlil xanın peş-
mançılığım qəbul edir. Onu və Şuşa camaatım bağışlayır.
Ümidvardır ki, həm işə tabe olacaq və Şuşanın maliyatmı
hər il ödəyəcək. Göndərdiyi hədiyyələri də qəbul edir.
Qoşun üç gün sonra mühasirəyə son qoyub, məhər-
rəm ayınm 23 -də A ğa Məhəmməd şah Qacarın təbiri ilə
Şuşadan Gürcüstana doğru hərəkət etdi.
21