Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı
31 dekabr 2010-cu il tarixinə Maliyyə Hesabatları üzrə Qeydlər
17
5 Yeni
və ya Yenidən İşlənmiş Standartların və Onlara Dair Şərhlərin Tətbiqi
(a) 1 yanvar 2010-cu il və ya bu tarixdən sonra başlayan illik dövrlər üçün qüvvəyə minmiş standartlar
Aşağıdakı yeni standartlar və onlara dair şərhlər 1 yanvar 2010-cu il tarixindən Bank üçün qüvvəyə
minmişdir:
17 saylı BMHŞK, Nağd olmayan aktivlərin səhmdarlar arasında bölüşdürülməsi (1 iyul 2009-cu il və ya
bu tarixdən sonra başlayan illik dövrlər üçün qüvvəyə minir). Bu şərh, nağd olmayan aktivlərin səhmdarlara
dividend şəklində ödənilməsi zaman uçot qaydasını əks etdirir. Müəssisə, nağd olmayan aktivlərin dividend
şəklində səhmdarlara ödənilməsi öhdəliyini bölüşdürüləcək aktivlərin ədalətli dəyərində qiymətləndirməlidir.
Bölüşdürülmüş nağd olmayan aktivlərin silinməsindən yaranan gəlir və ya zərər müəssisə tərəfindən
dividendlər ödənildikdən sonra il üzrə mənfəət və ya zərərdə qeydə alınmalıdır. 17 saylı BMHŞK hazırkı
maliyyə hesabatlarına təsir göstərməmişdir.
18 saylı BMHŞK, Müştərilər tərəfindən təqdim edilmiş aktivlərin köçürülməsi (1 iyul 2009-cu il və ya bu
tarixdən sonra başlayan illik dövrlər üçün qüvvəyə minir). Bu şərh, müştərilər tərəfindən təqdim edilmiş
aktivlərin köçürülməsini, xüsusilə aktiv anlayışının meyarlarına riayət olunması hallarını; aktivin uçotu və ilkin
uçot zamanı onun dəyərinin qiymətləndirilməsini; ayrıca identifikasiya edilə bilən xidmətlərin (köçürülmüş
aktivin əvəzində bir və ya daha çox xidmətlər) müəyyən edilməsi; gəlirin uçotu və müştərilər tərəfindən
təqdim edilmiş aktivlərin köçürülməsinin uçotu qaydasını əks etdirir. 18 saylı BMHŞK hazırkı maliyyə
hesabatlarına təsir göstərməmişdir.
27 saylı MUBS, Konsolidasiya edilmiş və fərdi maliyyə hesabatları (2008-ci ilin yanvar ayında yenidən
işlənmişdir; 1 iyul 2009 və ya bu tarixdən sonra başlayan illik dövrlər üçün qüvvəyə minir). Yenidən işlənmiş
27 saylı MUBS şirkətdən ümumi gəlirlərin baş müəssisə sahiblərinə və nəzarət olunmayan pay sahiblərinə
(bundan əvvəl “azlığın payı”) aid edilməsini tələb edir (hətta nəzarət olunmayan pay üzrə nəticələrin kəsir
olduğu təqdirdə) (əvvəlki standart əksər hallarda artıq zərərlərin baş müəssisənin sahiblərinə aid edilməsini
tələb edirdi). Bundan əlavə, yenidən işlənmiş standartda göstərilir ki, baş müəssisənin törəmə müəssisədəki
iştirak payında nəzarətin itirilməsi ilə nəticələnməyəcək dəyişikliklər səhm alətləri üzrə əməliyyatlar kimi
uçota alınsın. Standart həmçinin törəmə müəssisə üzrə nəzarətin itirilməsi nəticəsində yaranan hər hansı
mənfəət və ya zərərin müəssisə tərəfindən qiymətləndirilməsini müəyyənləşdirir. Nəzarətin itirildiyi tarixdə
keçmiş törəmə müəssisədə saxlanılmış investisiyalar ədalətli dəyərlə ölçülməlidir. Yenidən işlənmiş 27 saylı
MUBS hazırkı maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir göstərməmişdir.
3 saylı MHBS, Müəssisələrin birləşməsi (2008-ci ilin yanvar ayında yenidən işlənmişdir; alış tarixi 1 iyul
2009 və ya bu tarixdən sonra başlayan birinci illik hesabat dövrünün başlanğıcı və ya sonra olan
müəssisələrin birləşməsi üçün qüvvəyə minir). Yenidən işlənmiş 3 saylı MHBS müəssisələrə nəzarət
olunmayan iştirak paylarının əvvəlki 3 saylı MHBS üsulundan (alıcının əldə edilmiş müəssisənin
identifikasiya edilə bilən xalis aktivlərində proporsional payı) istifadə etməklə və ya ədalətli dəyərlə
qiymətləndirilməsi imkanı verir. Yenidən işlənmiş 3 saylı MHBS müəssisələrin birləşməsində alış metodunun
tətbiqi üzrə daha ətraflı təlimat verir. Qudvilə aid olan hissənin hesablanması məqsədilə, hər bir mərhələli alış
prosesində bütün aktiv və öhdəliklərin ədalətli dəyərlə qiymətləndirilməsi tələbi hesabatdan çıxarılmışdır.
Bunun əvəzində alıcı müəssisələrin mərhələli birləşməsi zamanı satın alınan müəssisədə hər əvvəlki
mərhələdə sahib olduğu payını alış tarixindəki ədalətli dəyərlə yenidən qiymətləndirməli və yaranan gəlir və
ya zərəri (əgər gəlir və ya zərər əldə edilmişdirsə) il üzrə mənfəət və ya zərər kimi əks etdirməlidir. Alış ilə
bağlı xərclər müəssisələrin birləşməsi əməliyyatından ayrıca tanınacaq və qudvil kimi yox, xərc kimi uçota
alınır. Alıcı şirkət alış tarixində alış ilə bağlı hər hansı şərti məbləğ üzrə öhdəliyi alış tarixində uçota almalıdır.
Alış tarixindən sonra bu öhdəliyin dəyərindəki dəyişikliklər qudvilin təshih edilməsi yolu ilə deyil, tətbiq edilən
digər MHBS-lərə uyğun olaraq uçota alınır. Yenidən işlənmiş 3 saylı MHBS yalnız bir neçə müəssisənin
iştirakı ilə müəssisələrin birləşməsini və təkcə müqavilə əsasında həyata keçirilmiş müəssisələrin
birləşməsini əhatə edir. Yenidən işlənmiş 3 saylı MHBS hazırkı maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir
göstərməmişdir.
Qrup üzrə pul şəklində səhm əsasında ödənişlər – 2 saylı MHBS, Səhm əsasında ödənişlər
standartına dəyişikliklər (1 yanvar 2010-cu il və ya bu tarixdən sonra başlayan illik
dövrlər üçün qüvvəyə
minir). Bu dəyişikliklərdə səhm əsasında ödənişlərin konsolidasiya edilmiş və ayrıca maliyyə hesabatlarında
təsnifləşdirilməsi üsulları aydın şəkildə müəyyən edilir. Həmin dəyişikliklər qüvvədən düşmüş 8 saylı BMHŞK
və 11 saylı BMHŞK-də göstərilən təlimatı əks etdirir. Bu əlavələr standart üzrə şərhdə əvvəllər nəzərdə
tutulmayan planları əhatə etmək üçün 11 saylı BMHŞK-də verilmiş təlimatı daha ətraflı açıqlayır.
Dəyişikliklərdə həmçinin standarta Əlavədə göstərilən anlayışların izahı verilir. Bu dəyişikliklər hazırkı
maliyyə hesabatlarına hər hansı təsir göstərməmişdir.