34
C
st
A
MDMA/tetrakosan
% MDMA= x x100
C
MDMA
A
st/tetrakosan
Alan Normalizasyon Yöntemi
Numune enjeksiyonundan kaynaklanan belirsizlikleri ortadan kaldıracak bir başka
yaklaşım, alan normalizasyon yöntemidir. Numunenin tüm bileşenlerinin tam olarak
elue edilmesi gereklidir. Normalizasyon yönteminde elue olmuş tüm piklerin alanları
hesaplanır; farklı bileşik türlerine karşı dedektör cevabındaki farklılıklara göre, bu
alanlar düzeltildikten sonra, analit derişimi, analit pik alanının tüm piklerin toplam
alanına oranından bulunur (Skoog ve ark., 1998).
1.3.4.
Gaz Kromatografi (GC)
Gaz kromatografide (GC), numune buharlaştırılarak kolonun girişine enjekte edilir.
Đ
nert bir hareketli gaz faz ile elüsyon yapılır. Diğer kromatografik yöntemlerin aksine
gaz faz analitin molekülleri ile etkileşmez; gazın tek işlevi, analiti kolon boyunca
taşımaktır.
Đ
ki tür gaz kromatografi vardır;
o
Gaz-katı kromatografi (GSC)
o
Gaz-sıvı kromatografi (GLC)
Gaz-sıvı kromatografi birçok alanda yaygın olarak kullanıldığı için adı
genelde kısaltılır ve gaz kromatografi terimi kullanılır. Bu yapılırken, gaz-katı
kromatografinin, az da kullanılsa var olduğu gerçeği ihmal edilmiş olmaktadır
(Skoog ve ark.,1997).
35
1.3.4.1. Gaz-Katı Kromatografi (GKK)
Katı bir durgun faz üzerinde fiziksel adsorpsiyon sonucu analitlerin alıkonmasını
temel alır. Gaz-katı kromatografi iki nedenle sınırlı uygulama alanı bulur; polar
moleküllerin kalıcı denebilecek ölçüde alıkonma problemi ve adsorpsiyon olayının
doğrusal olmayışı nedeniyle kuyruklanmanın aşırı oranda meydana gelmesidir. Bu
nedenlerle yöntem küçük mol kütleli moleküllerin ayrılmasının dışında fazla bir
uygulama alanı bulamamıştır
(Skoog ve ark.,1997) .
1.3.4.2. Gaz-Sıvı Kromatografi
(GSK)
Analitin gaz halindeki hareketli faz ile bir katının yüzeyine tutturulmuş durgun sıvı
faz arasında dağılımı üzerine kurulmuştur.
Taşıyıcı Gaz
Tüpü
Kolon fırını
Ş
ekil 1.10. Bir gaz kromatografi cihazının şeması.
Taşıyıcı Gaz
Đ
nert olması gereken taşıyıcı gaz; genelde helyum, hidrojen ya da azottur. Gaz seçimi
genelde kullanılan dedektör tipine bağlıdır. Taşıyıcı tüpüne bağlı basınç ayarlayıcılar,
kolon
Kaydedici
Elektrometre
Veri
sistemi
dedektör
enjektör
Akış bölücü
36
göstergeler ve akış sayaçları bulunur. Bunlara ek olarak, su ya da diğer safsızlıkları
gidermek için gaz sisteminde çoğu zaman moleküler elek bulunur.
Akış hızı kontrolü, normal olarak gaz silindirine bağlı iki basamaklı basınç
regülatörleri ve kromatografiye bağlı akış regülatörleri ile yapılır. Genel olarak giriş
basıncının sabit kalması halinde akış hızının değişmeyeceği varsayılır. Modern ticari
kromatografiler akış hızını istenilen değerlere ayarlayabilen ve kontrol eden
elektronik cihazlarla donatılmıştır (Skoog ve ark.,1997) .
Numune Enjeksiyon Sistemi
Kolon verimi, numunenin uygun miktarda ve buhar halinde “bir defada verilmesini
gerektirir. Yavaş enjeksiyon veya daha fazla miktarda numune verilmesi, pik
genişlemesine ve düşük ayırma gücüne neden olur. Sıvı veya gaz numune
enjeksiyonunda, yaygın yöntem olarak kullanılan yöntemlerden biri sızdırmaz
enjektörle manuel enjeksiyondur. Enjeksiyon bir silikon lastik diyaframdan ya da bir
septumdan yapılır. Septumun hemen arkasında kolon giriş ucunda hızlı buharlaştırıcı
bir bölme bulunur. Normal analitik amaçlar için enjeksiyon hacmi 0,1-20
µ
L
arasında olabilir. Kılcal kolonlarda daha küçük hacimlerde (10
-3
µ
L) enjeksiyon
yapılır. Bunun için kolon girişine bir bölücü yerleştirilir. Bölücü, enjekte edilen
numunenin bir kısmını kolona verirken, kalan kısmı da dışarı atılır.
Nicel analizlerde daha tekrarlanabilir miktarlarda gaz veya sıvı numunelerinin
cihaza verilebilmesi için döner numune vanaları kullanılır. Bu vanalarla, numune
enjeksiyonundan kaynaklanan bağıl hatalar %0.5-%2 civarına düşürülebilir. Ancak
günümüzde otomatik enjeksiyon sistemleri kullanılarak, enjeksiyondan kaynaklanan
hatalar en aza indirilmiştir. Numune istenilen hacimde ve çok hızlı verilir (Skoog ve
ark.,1997) .