Sufizmded de, futuvvatta da ten`lik ideyasi a`hmiyetli orin iyeleydi. Ekewide barliq insanlardin`
lawazimlarinin` ha`r-qiyli boliwina qaramastan bir-biri menen ten` ekenligin aytip o`tedi. Attar buni
to`mendegishe bayan etediU`
Ekewimizdin` de qanimizdin` ren`ki birdey. Ekewimizdin` de o`mirimiz sol bir tamshidan baslanadi.
Ekewimiz de tuwilg`anbiz. Ekewimiz de bir hawadan na`pes alamiz. Ha`r ta`repleme bir-birimizge ten`deymiz.
Solay eken ne ushin men sag`an ta`jim etiwim kerekW Quday ba`rshe insanlardi bir-birine ten` etip jaratqan.
Sonin` ushin bir insan ekinshi bir insan u`stinen u`stem boliwi mu`mkin emes.
Ten`lik ideyasi Abdurahmon Jomiydin` ja`miyetlik ko`z-qaraslarinda a`hmiyetli orin tutadi. Jomiydin`
pikirinshe shax ta gada da bir-biri menen ten`. Bul pikirlerdi ol sol da`wirdegi shaxlarg`a da tu`sindirmekshi
boladi. Usi maqsette Jomiy G`Iskandar xiradnomasiG` shig`armasinda to`mendegi eki hikayani keltiredi.
Iskandar gezektegi bir qalani jen`ip alg`annan keyin qala turg`inlarinan qalada qala ha`kimlerinen
qalg`ani barma dep soraydi. Sonda qala xalqi shaxzadalardan biri tiri ekenligin ha`m ol darvesh bolip qa`biristanda
jasap atirg`anlig`in aytadi. Iskandar oni alip keliwdi buyiradi. Shahzoda darvesh Iskanderdin` aldina kelgende o`zi
menen birge eki su`yekti ala keledi. Iskander bul neW-dep sorag`anda, bul su`yeklerdin` birewi shaxtiki, al
ekinshisi gedeydiki Dey otirip solardi kim ajiratip Bere aladi dep qarsi soraw qoyadi. Sonda Iskandar shaxtin`
aqilina qayil qalip taxtin qayta iyelewdi usinis etedi. Shaxzoda usinistan waz keship men bunin` menen jaqsi bolip
qalmayman deydi.
Ekinshi hikayada-Iskandardin` usta menen sa`wbetindegi tap usi siyaqli pikir bayan etiledi.
Sufizdegi bul ideya o`z da`wiri ushin ju`da` a`hmiyetli ideya bolip tabiladi. Sufizm ta`repinen ten`lik
ideyasinin` ko`teriliwinde mazdakizmnin` de ta`siri boliwi mu`mkin. Sebebi bizge belgili mazdak ta`liymatlarinin`
tiykarin ten`lik ideyasi quraydi.
Sufizmde ja`ne bir a`hmiyetke iye bolg`an ma`sele bul adalat ma`selesi bolip tabiladi. Sufizm ja`miyetlik
turmista adalatparvarliqti qolinan kelgenshe qorg`awg`a ha`reket etedi. Eger shaxlar, deydi Attar, o`z saltanatinda
tinishliq boliwin qa`lese a`dalatli ha`kim boliwlari kerek ekenligin uqtiriwg`a ha`reket etedi. Attar basqa Shig`is
ag`artiwshilari siyaqli barliq u`mitin a`dalatli shaxqa bag`ishlaydi. Onin` ja`rdeminde barliq ja`miyetlik illetlerdi
joq etiw mu`mkinligin ha`mde tinishliqtin` ornatiliwina isenedi.
A`dalatli shax Attordin` pikirinshe bul, taxta otirip ha`r-qiyli pa`rmanlardi berip otirg`an shax emes,
ba`lki xaliqtin` awhalin, arziw-u`mitlerin jaqsi bilgen ha`m og`an ja`rdem qolin sozg`an shax g`ana a`dalatli
esaplanadi. A`dalatli shaxtin` ja`ne bir a`hmiyetli pa`ziyletlerinin` biri insanlardi bay ha`m ka`mbag`allarg`a
ajiratpastan ha`mmege birdey qatnasta boliwi.
A`dalat penen is tutpaytug`in, xaliq ma`pinne qayshi keletug`in qararlar qabil etip, olardi awir awhalg`a
salip qoyiwshi ha`kimler uzaq waqit basshiliq ete almaydi, erteme keshpe olardin` ma`mleketi kriziske ushiraydi.
Bunin` da`liyli sipatinda Attor to`mendegi hikayani keltirediU`
Bir shah a`jayip saray qurdirmaqshi bolipti. Biraq saray qurilisi ushin go`zlengen jerde ka`mmag`al hesh
kimi joq bir kempir jasaydi eken. Oni jerdi shaxqa satiwg`a qansha u`gitlemesin ol ko`nbepti. Ku`nlerdin` birinde
kempirdin` u`yinde joqlig`inan paydalanip onin` wyin qulatip taslap saray qurilisin baslap jiberipti. Kempir kelip
qarasa u`yinin` orninda u`lken za`wlim shirayli saray qa`d ko`teripti. Kempir ju`da` qapa bolip ko`p jilapti ha`m
quday taladan shaxqa jaza beriliwin sorapti. Quday tala onin` nalasin esitip shaxti jazalapti ha`m erten`ine sol
saraydan shaxtin` o`ligi shig`ipti.
Joqaridag`i hikaya arqali Attor jetimlerdin` ko`z jasin ag`izg`an, diwanalardi quwdalag`an bul du`n`yada
da ol du`n`yada da o`z jazasin aladi demekshi.
Avtordin` pikirinshe. Eger ma`mleketti a`dalatli, dana basshi basqarsa, onda ma`mlekette tinishliq hu`kim
su`redi. Kerisinshe, shaxlar na`psi ba`lesine berilip, ko`birek bayliq arttiriw maqsetinde o`z xalqin talan taraj etse,
bir-biri menen urissa, bunday ma`mleketlerdin` keleshegi bolmaydi.
Abdurahmon Jomiyde kamil insan haqqinda pikir ju`riter eken, onin` a`jayip pa`ziyletlerinen biri
a`dillikdur deydi. Jomiy a`dillikti nurg`a qiyaslaydi, zorliqti qaran`g`iliqqa megezetedi. Jomiy ma`mleketti
eginzarg`a, al a`dalatti og`an o`mir beriwshi suwg`a megezetedi. Bul uqsatiw arqali ol ma`mleket a`dalatli
nizamlar arqali basqariliwi lazim degen ideyani alg`a su`redi. Sonda g`ana xaliq azap-aqiretlerdi bilmeydi, ha`mme
baxitli jasaydi deydi.
A`dalattin` o`lshemi degen neW-sorawg`a Jomiy sha`riyattin` nizam qag`iydalarina a`mel qiliwda dep
duwap beredi. Biraqta sonin` menen birge biz a`dalat ma`selesin sheshiwde Jomiydin` du`n`yaqarasinda sha`riyat
talaplarina da kritikaliq ko`z-qaraslarinin` bar eknligin an`lawimizg`a boladi. Ga`p sonda, Jomiydin` pikirinshe
sha`riyat talaplarina juwap beretug`in ha`r qanday ha`reket a`dalatli bola bermeydi. Bunnan tisqari-deydi Jomiy,-
qabil etilip atirg`an ha`r qanday nizam ha`m ha`reketler xaliq ta`repinen qollap quwatlaniwi kerek dep esaplaydi.
Sebebi xaliq ta`repinen qollap quwatlanbag`an ha`m xaliqqa ziyan keltiriwshi ha`reket hesh waqitta a`dalatli
boliwi mu`mkin emes dep esaplaydi Jomiy.
Jomiy sotsialliq a`dalat haqqinda so`z eter eken, o`z zamaninda aytiliwi mu`shkil bolg`an pikirlerdi alg`a
su`redi. Ol jawizliq penen musilman bolip xaliqti basqarg`annan go`re, ka`pir bolip jaqsi ha`m a`dalatli is tutqan
jaqsi deydi.
Jomiy ma`mleket basinda a`dalatli boliwi menen birge bilimli bolg`an insanlardin` turg`anin qa`leydi.
Sebebi-deydi Jomiy-nadan insan da a`dalatli boliwi mu`mkin, biraq nadanliq a`dalatli ha`kimdi naduris jolg`a
baslawi, a`dalatsiz hu`kimler shig`ariwg`a alip keliwi mu`mkin.
Solay etip, sufizmnin` en` ko`rnekli wa`killeri, bayliq artinan quwg`an insanlardi na`psi ba`lesine qul
bolmasliqqa, o`zindegi jaman illetlerdi joq etip, qa`lbin jaqsiliqqa, jaqsi niyetlerge toltiriwg`a shaqiradi.
A`debiyatlar.
I.A.Karimov. Ma`naviy yuksalish ywlida. T.Wzbekiston. 1998.
Nazarov U. Qadriyatlar falsafasi. T.Ma`naviyat. 1998
Maxmud Asad Jwshan. «`Tasvvuf va nafs tarbiyasi»`. T.1998
Muxammedxojaev A. Gnoseologiya sufizma»` Dushanbe. 1997
Stepanyants A.». «`Filosofskie aspekti sufizma»`. M. Nauka. 1998
Sufizm v kontekste musulmanskoy kul`turi. M.Nauka. 1998
Trimengem Dj. «`Sufiskie ordena v islame»` M.Nauka. 1999
Yassaviy Axmad. Hikmatlar. Toshkent. 1990
Islam (spravochnik) Toshkent. 1999
Iskandarov B. Tasavvuf falsafasi. T. 1995
Komilov N. Tasavvuf. Toshkent. 1994
10.Sufizmde kamil insan ideyasi
Jobasi
1 Ruwxiy barkamal insan tu`sinigi, onin` shig`is xiliqlarina ta`n ta`repi.
2. Watandisu`yiwshilik, insandisu`yiwshilik ha`m o`z milletine sadiqliq shaxs ruwxiyatinin` a`hmiyetli
o`lshemleri.
Ruwxiyiy barkamal insan tu`sinigi-ko`p qirli tu`sinik. Ol kamil insan tu`sinigi menen jaqin bolsa da, bul eki
tu`sinik ruwxiy jetiskenliktin` tu`rli basqishlarin sipatlaydi. Kamil insan tu`sinigi orta a`sirlerde islep shig`ilg`an
bolip, musilman shig`isinda tiykarinan islamiy ko`z qarastan ta`riplenip kelingen. Onin` filosofiyaliq ma`nisi
uliwmamilliy a`hmiyetke iye ha`m uliwmainsaniy qa`diriyat sipatinda a`sirler dawaminda jasap, rawajlanip
kelmekte.
pKamil insan»` tasavvuf a`debiyatinda ko`p ma`rtebe tilge alinip, talqilawlarg`a sebep bolg`an ha`m bul
haqqinda arnawli kitaplar jazilg`an. Solardan Ibn al-Arabiy, Xusayn Voiz Koshifiy, Sayyid Abduqodir «iloniy,
Aziziddin Nasafiylerdin` shig`armalarin tilge alip o`tiw mu`mkin.
Ibn al-Arabi pikirinshe kamil insandi Alla ila`hiy nurdan jaratqan. Islam iliminin` bilimdanlarinin`
ko`rsetiwinshe, ilohiy nur barshe maqluqlardan, ha`tte jer ha`m aspannan da burin jaratilg`an. Ibn al-Arabshaxtin`
tastiyqlawina ko`re, kamil insannin` jerdegi timsali ha`zirgi payg`ambarimiz Muhammad alayhissalom. Onin`
qa`lbinde aqil, ruwxiy kamalat, du`n`yawiy ha`m ilahiy bilimler ja`mlengen edi.
Alisher Nawayinin` pXayratul abror»`inan aling`an to`mendegi baytte Muhammad alayhissalomnin` ruwxi
Adam Atadan burin bar bolg`anlig`i aytilg`an' pUlki, odamdin burun ul bor edi, ham nabi, ham sohibi osror edi»`.
Bul hikmet to`rkininde Allanin` adamg`a bolg`an ulli muhabbeti jatadi. Izbe-izligi jag`inan a`lem birinshi, adam
ekinshi payda boladi. Lekin a`lemdi jaratiwdan logikaliq go`zlengen maqset adam edi. Adam-maqset, a`lem-qural
edi.
Buni Aziziddin Nasafiydin` pKamil insan»` shig`armasinan da ko`riw mu`mkin. Nasafiy kamil insang`a
ta`rip berip, pkamil insan dep shariat, tariqat ha`m haqiyqatqa jetik bolg`an adamg`a aytiladi»` deydi. Basqashalap
aytqanda, kamal insan sonin`day, onda to`rt na`rse' jaqsi so`z, jaqsi peyil, jaqsi a`dep ha`m ikramliliq kamalg`a
jetken boladi. Demek, alim na`zerinde, kamil insan birinshiden, real adam, ol jaqsi sipatlardi iyelew arqali
kamillesedi. Ekinshiden, kamil insan ma`rtebesi tariqat ha`m ri§zat joli menen qolg`a kirgiziledi. Kamil insan
xaliqqa jaqsiliq keltiredi, adamlardin` mu`shkilin an`satlastiradi, a`lemdi bolsa qa`wip-qa`terlerden saqlaydi.
Maqluqlar ishinde kamil insannan ko`re ulli ha`m dana na`rse joq.
Tasavvufte kamil insan, bir ta`repten, quday menen adamlar ortasindag`i da`neker, ilohiy a`mir, g`ayip
na`rselerdi a`piwayi adamg`a jetkiziwshi ulli zat. Ekinshiden, payg`ambardan basqa zatlarg`a kamil insan tu`sinigi
sha`rtli ra`wishte, hu`rmet-izzet belgisi sipatinda qollaniladi. Usinin` menen birge, ayirim adamlar kamil insan
degende real insang`a say belgilerdi na`zerde tutiwdi ma`sla`hat etedi. Ma`selen, Nasafiy o`zinin` pKamil insan»`
shig`armasinda oni ruwx tu`sinigi menen ayriqsha alip tekseredi. Insan martebeleri ruwx martebeleri sipatinda
qaraladi. Sol ma`nide kamil insan insanlarg`a da ta`n bolg`an paziletlerdi sipatlawi mu`mkin. Ol insanlardin` en`
jetiskeni, en` aqillisi ha`m en` danasi, a`yne waqitta Alla menen adamlar ortasindag`i ja`rdemshi, Allanin` xalifasi.
Kamil insan insanlar ja`miyetinen jetisip shiqatug`in a`jayip zat. Ol a`zelden martebesi aniq bolg`an ruwx
emes, ba`lki a`dep-ikram-pa`kleniw protsesinde kamalg`a erisetug`in na`rse. Bul ko`z qaraslar geyde bir birine qarsi
bolip ko`rinse de, haslinda o`z-ara jaqin. Bul jerde, en` a`hmiyetlisi, insan kamalati, ullilig`inin` payda boliwin
ko`remiz. Bunday ko`z-qaraslarg`a bola, insan ha`m kosmos, insan ha`m iloh, insan ha`m maqluq o`z-ara baylanista
birigip turadi. Tasavvufte aytiliwinsha insang`a erkin xizmet ushin inanim-ixtiyar berilgen, ol ha`reket etip
kamillikke erisiwi mu`mkin. Aziziddin Nasafiy kamalattin` eki belgisi bar dep tastiyiqlaydi. Birinshisi, jaqsi a`dep,
ekinshisi o`zin tanig`an insan.
Kamil insandi tu`sindiriwde du`n`yaliq pikirdin` tiykarinda ne jatadis Prezidentimiz uqtirg`aninday, adam
ta`biyg`iy jag`daylarg`a ko`re o`zi du`n`yag`a keletug`in rasa ha`m elatti tan`lay almaydi. Lekin du`n`ya qarasti,
a`deplilik ma`deniyatin o`zi heshkimge g`a`rezsiz, zorabanliqsiz tan`lap aliwi mu`mkin ha`m lazim. Ha`zirgi zaman
adamlari jasap atirg`an ja`miyetlik ortaliqta tiykarinan eki jo`nelistegi-ilimiy-filosofiyaliq ha`m diniy du`n`yaqaras
bar ekenligi o`z-o`zinen belgili. Olardi bir-birine qarama-qarsi qoymag`an halda, soni tastiyiqlaw kerek,
O`zbekistannin` tiykarg`i komusi-Konstitutsiyasinda du`n`yaliq ma`mleket quriw na`zerde tutilg`anlig`i ushin,
baqsha, mektep, joqari oqiw jurtlari ha`m basqa sistemadag`i ta`lim-ta`rbiya dizimi protsessinde ilimiy-filosofiyaliq
du`n`yaqaras jwzege keledi.
Jaslarda du`n`yaqaras ilimiy-filosofiyaliq jo`neliste boliwi, diniy du`n`yaqaras bolsa, respublikada du`n`yaliq
ma`mleket quriw ma`pleri shen`berinde rawajlaniwi kerek, sebebi ilimiy-filosofiyaliq du`n`yaqarasta diniy ha`m
milliy ekstremizm jolina o`zine say tosqinliq ju`zege keledi. Sol ko`z qarastan kamil insan ma`selesin de ilimiy-
filosofiyaliq mazmunda tu`siniw, ta`lim-ta`rbiya jumisin da usi tiykarg`a quriw maqsetke muwapiq boladi. Usi
orinda aytiw kerek, bul tarawda da teoriyaliq ha`m a`meliy is, kamil insan haqqindag`i ba`rshe unamli pikirler ha`m
ko`z-qaraslardin` en` paydali tamanlarinan, sonin` ishinde, islam qa`diriyatlarinan paydalaniwg`a da tiykarlanadi.
A`yne payitta aytiw lazim, kamil insan haqqindag`i ilimiy-filosofiyaliq ta`liymat o`z a`hmiyeti, ja`miyetlik
waziypasi ha`m maqsetleri menen tasavvuf ko`z qaraslarinan pariq qiladi. Kamil insan tuwrali teoriya ha`m
a`meliyat metodologik jaqtan O`zbekistan Prezidenti shig`armalarinda, O`zbekistan Respublikasinin`
Konstituttsiyasinda, pTa`lim haqqindag`i»` Nizamda, Kadrlar tayarlaw milliy da`stu`rinde ha`m basqa hu`jjetlerde
ha`r ta`repleme islep shig`ilg`an. Solarg`a muwapiq ta`lim dizimin jan`a zaman talaplarina ko`teriw, sag`lam,
barkamal a`wla`d, ma`deniyatli jaslardi ta`rbiyalaw en` a`hmiyetli waziypa ekenligi belgilep berilgen.
Ma`na`wiyati bay insan g`ana kamil insan bola aladi. Joqari a`dep-ikramli, ma`deniy ha`m fizikaliq
paziletleri ha`r ta`repleme uyg`in bolg`an, teren` ha`m zamanago`y bilimge, ken` ilimiy-filosofiyaliq du`n`yaqarasqa
iye bolg`an insan kamil boladi. Joqari ma`na`wiy paziletler iyesi bolg`an kamil insan' na`psin tiya aliwi, la`zzetlerge
bolg`an meyillik a`zizligin jen`e alatug`in zat' adamnin` kamil insan ha`m jetik insan martebesine ko`teriliwi onin`
ma`na`wiyatinin` joqarilig`i esaplanadi.
Ha`rbir ja`miyet tayanatug`in joqari qa`diriyatlar qanshaliq uliwmainsaniy mazmung`a iye bolsa, ol sonshaliq
o`mirshen` bolip keledi. Adam da sonday. Adam qanday xuliq, a`depli, ma`deniy sipatqa iye bolsa, xizmet ta`rizin
jaqsilasa, onin` qa`dir-qimbati da sonshelli joqari boladi.
O`zbekistanda ma`na`wiyat shig`is filosofiyasi menen baylanisli, sebebi filosofiyanin` o`zi ma`na`wiyat.
I.A.Karimov ayriqsha tastiyiqlag`aninday, a`sirler dawaminda xalqimizdin` joqari ma`na`wiyati, adalatti
su`yiwshilik, ag`artiwshiliqti su`yiwshilik siyaqli jaqsi paziletler Shig`is filosofiyasi ha`m Islam dini ta`liymati
menen o`z-ara baylanista rawajlanip kelgen.
Ma`na`wiyat shig`is filosofiyasina tayanip ta`riypleniwi kerek. Sonda ol O`zbekistan tan`lag`an joldin` o`zine
saylig`in sipatlaydi. Shig`is filosofiyasi Islam filosofiyasinan aziq aladi. Islam filosofiyasi insaniylig`i menen
xarakterlenedi. Ol adamlardin` ja`njellesiwi, o`z-ara gu`res ha`m qan to`gisler, zorliq, ku`sh isletiwdi qaralaydi.
Adamlardi kamal taptiriw ushin ja`miyetti o`zgertiw marksizm ideologiyasinin` bas maqseti edi. Bul printsip
adamlardi qarama-qarsiliqlarg`a, o`z-ara ja`njellerge jetekledi. Islamiy filosofiya bolsa ja`miyetti o`zgertiw ushin
adamnin` o`zin o`zgertiw kerek, dep esaplaydi. Ja`miyet onin` ag`zalari kamalati na`tiyjesinde ha`m puxaralardin`
barkamallig`i da`rejesinde jetilisedi, dep u`yretedi.
Shig`is filosofiyasinda insan printsipi joqari da`rejede turadi, ol o`z minez-xulqinin` da, o`zi jasap atirg`an
ja`miyet ma`na`wiyatinin` da do`retiwshisi, sol sebepli de o`zinin` ha`m zamanlaslarinin` ma`na`wiy sipatlari ushin
juwapker. Bazar ekoneomikasi sharayatinda ma`na`wiy usillardan paydalaniw waziypasi birinshi oring`a shig`adi,
sawda, biznes, isbilermenlikte hadalliq, mehir, insap, a`dalat suwday kerek. Qurani Karimde po`lshew ha`m
ta`rezini a`dalat penen tartin`iz»` (6-su`re, 152-ayat) delinedi, hadislerde mal du`n`yasi ko`p adam emes, ba`lki
na`psi toq adam bay, sawdada hiyle, aldaw ma`kiriw, dep dag`aza qiling`an. Bunnan ko`rinip turipti, ma`na`wiyati
pa`s adam tun`g`iyiqqa o`z-o`zinen kete beredi.
Ma`mleketimiz jan`a ja`miyet du`zbekte. Onin` bawrinda ju`zege keliwi lazim bolg`an kamilliktin`
a`hmiyeti, sha`rtleri ha`m nizamlari qanday boladis Qanday jurtlasimizdi kamil dep ataymizs
Kamilliktin` bas o`lshemi insaniyliq esaplanadi. Insannin` en` jaqsi paziletlerinin` biri onin` kamillikke
umtiliwi. Miynet, aqil, a`dep-ikram, adamlarg`a jaqsiliq insannin` a`piwayi pazileti esaplanadi.
Farabiy insannin` do`retiwshilik qa`biletine joqari baha bergen. Ol insan biologik maqluq emes, ba`lki aqil-
zakawat iyesi, o`z miyneti menen ja`miyetlik xizmetti atqaratug`inin uqtirg`an.
Yusuf Xos Hojib te insang`a aqil berip qoyilg`an, sonin` ushin da jer ju`zinde ha`rqanday mu`shkildi ol an`sat
jen`e aladi, degen pikirdi bildiredi. Nawayi du`n`yada insannan ulli kamalat joq, deydi' pMenga ne eru, ne oshiq
havasdir. Agar men odam ulsam, ushbu basdir»`.
Kamilliktin` tag`i bir ta`repi Watang`a, milletke, el-jurtqa sadaqat penen xizmet etiw bolip esaplanadi.
Watanin su`ymegen, milleti tariyxi ha`m ta`g`dirine biyparq qaraytug`in insannin` kamilligi haqqinda so`z boliwi
mu`mkin emes. Prezidentimizdin` pelim dep, jurtim dep, janip jasaw kerek»`, degen shaqirig`i negizinde a`ne
usinday ulli ideya jatadi.
Insan kamalatinda shan`araqtin` roli u`lken ekenligi ma`lim Shan`araq ta`rbiyasindag`i mudami ta`sirshen`
ku`sh-shan`araqtag`i mu`na`sibet, shan`araqtin` jag`dayi, shan`araq ag`zalarinin` o`z-ara baylanisi, ata-ana, ag`a-
u`ke ha`m basqalardin` minez-xulqi, ma`deniy ha`m siyasiy da`rejesi, so`lesiw ma`deniyati, shan`araqtin` da`ramati,
jasaw sharayati ha`m basqa jag`daylarina bola, kamalatina ta`sir qilatug`in na`rseler. Shan`araq qanshamaliq
ta`rtipli, jaqsi minez-xuliqli, onin` ag`zalarinin` mu`na`sibetleri joqari bolsa, shan`araq ta`rbiyasi da sonshamaliq
na`tiyjeli boladi.
Ma`na`wiy jetiklik sha`rtlerinin` biri insaniy sipatlardin` uyg`in boliwi ma`selesi. Adamnin` ishki ha`m sirtqi
du`n`yasi, sag`lam pikir ha`m aqilli so`zi menen a`meliy xizmeti, so`zi menen isi birdey boliwi jetiklik o`lshemi
ha`m sha`rt-sharayati esaplanadi. Bunday uyg`inliqqa erisken adam baxtiyar boladi. Bir ha`kimnen pbaxtiyar
kim»`,-dep sorapti. Ol pu`sh na`rseni u`sh na`rse menen, yag`niy pikirdi tuwriliq penen, so`zdi irasliq penen, peyildi
sahawat penen bezegen adam baxtiyar»`,-dep juwap beripti.
Predidentimiz I.A.Karimov shig`armalarinda kamil insan tu`sinigi ha`m oni ta`rbiyalawdin` jol-jobasi,
a`hmiyeti, printsipleri ayriqsha tastiylanip o`tilgen. Onin` xaliqtin` o`tmishi ha`m keleshegi, dan`q-abiroyi
haqqindag`i ha`r bir pikirinde kamil insan ideyasi, oni kamillikke jetkiziwge qaratilg`an sheshimler teren`
sa`wleleniwin tapqan. Kamil insan ta`rbiyasi biyg`a`rezlikke erisken respublikamizda ma`mleketlik siyasattin` u`stin
tarawi dep dag`aza etilgen.
Uliwmalastirip aytqanda, ha`rqanday kamil insan, ha`r birimiz' pUsi ma`mleket, usi ja`msiyet mag`an ne
berdis-dep emes, ba`lki' pMen o`zim Watanima, el jurtima ne berdims»`-dep oylawimiz ha`m ha`rbir demde usi
aqiyda menen jasawimiz kerek.
Áåêêåìëåó óøûí ñîðàóëàð
q.
Êàìèë èíñàí ñóôèçìäå óëû2ëàíû7 5çãåøåëèãè íåäå
w.
Àõìàä ßññàâèé 8èêìåòëåðèíäå êàìèë èíñàí èäåÿñûíû4 ñ67ðåòëåíè7è íåëåðäåí èáàðàò.
e.
Êàìèë èíñàí ò6ñèíèãè.Ä6íüÿëû3 õ1ì äèíèé ò1ëèéìàòëàðäà êàìèë èíñàí èäåÿñûíû4 òàë3ûëàíûëû7û 3àíäàé
A`debiyatlar.
I.A.Karimov. Ma`naviy yuksalish ywlida. T.Wzbekiston. 1998.
Nazarov U. Qadriyatlar falsafasi. T.Ma`naviyat. 1998
Maxmud Asad Jwshan. «`Tasvvuf va nafs tarbiyasi»`. T.1998
Muxammedxojaev A. Gnoseologiya sufizma»` Dushanbe. 1997
Stepanyants A.». «`Filosofskie aspekti sufizma»`. M. Nauka. 1998
Sufizm v kontekste musulmanskoy kul`turi. M.Nauka. 1998
Trimengem Dj. «`Sufiskie ordena v islame»` M.Nauka. 1999
Yassaviy Axmad. Hikmatlar. Toshkent. 1990
Islam (spravochnik) Toshkent. 1999
Iskandarov B. Tasavvuf falsafasi. T. 1995
Komilov N. Tasavvuf. Toshkent. 1994
Dostları ilə paylaş: |