277
Üniversitesinden mesai arkadaşı İ. Ya. Porfiryev de bu yıl içinde vefat etmiştir.
İlminskiy’nin son yılları yakın arkadaşlarının ölümleriyle geçmiştir.
1005
23 Kasım’da
yatağa düşen İlminskiy ölüm tarihi olan 27 Aralığa kadar günlerini yatakta geçirmiştir.
27 Aralık 1891 saat 9. 15’te vefat etmiştir. Duasını en yakın arkadaşı V. T. Timofeyev
yapmıştır.
1006
İlminskiy’nin cenaze merasimi 23 din adamı tarafından tertip edilmiştir.
Törende dört ayrı dilde Çuvaş, Tatar, Çeremiş, Slavyanca ilahiler okunmuştur.
Cenazesinde devrinin bütün üst düzey devlet ve din yöneticileri bulunmuştur ve bu da
onun misyonunu devlet tarafından nasıl itibar gördüğünü açıklamaktadır.
1007
İlminskiy’nin naaşı öğrencileri tarafından tabuta yerleştirilmiş ve cenaze arabasıyla
tabut Kazan’ın bütün sokaklarında dolaştırılmıştır. Tabutunu önüne Kutsal Guriy
Cemiyetinin amblemi konulmuştur. Tören günü Kazan’ın havası açık ve sakindir.
1008
İlminskiy misyon faaliyetinde sadece Cemiyetin değil, Halk Eğitim Bakanı D.
A. Tolstoy, Holiy Sinod Başsavcısı K. P. Pobedenosçev gibi üst düzey devlet
adamlarının da yardımını görmüştür. İlminskiy doğu dillerinin yanında batı dillerini de
kullanacak seviyede bilmekteydi. Gayet bilgili ciddi aynı zamanda çok merhametli bir
yapısı vardır. Ye. A. Malov’un P. N. Ahmerov’la 9 yıl sohbet edip hıristiyanlaştırması
ve Ahmerov’un Akademiye kazandırılması göz önüne alınırsa, İlminskiy’nin siteminin
ne derece önemli bir eğitim sistemi olduğu anlaşılabilir.
1009
İlminskiy misyon faaliyeti
tarihinde bir dönüm noktasıdır, zira çağdaş misyonun temelini atan kişi olarak
bilinmektedir. Doğu dilleri ve Türkçeyi öğrenip bütün kutsal eserleri bu dillere çevirmiş
ve okulları vasıtasıyla gayrı Rusların büyük bir kısmını hıristiyan yapmıştır.
1010
Ölümüne yakın görevi bırakmayı düşünmüşse de misyonerliğin kurumsal babası
sayıldığı için bırakamamış ve ölüme yaklaştıkça misyonun başarısından emin olmuştur.
1004
Vitevskiy, a.g.e., s. 40
1005
Vitevskiy, a.g.e., s. 41-42-43
1006
Vitevskiy, a.g.e., 48
1007
Vitevskiy, a.g.e., s. 50-51; “Cenaze merasimine katılan devlet ve din adamlarının listesi için Vitevski’nin
İlminskiy Kazan Seminarisi Müdür isimli eserinin 52. sayfasına bakınız.”
1008
Vitevskiy, a.g.e., s. 54-55
1009
“Ahmerov’la E. Malov’un konuşmaları daha sonra Malov tarafından İncil ve Kuran’a göre Adem A. S. adıyla
kaleme alınmıştır. Her nekadar bazı yazılarda İlminskiy’nin Ahmerov’un hıristiyanlaşmasına vesile olması geçse de
bu etki dolaylıdır asıl müsebbib Malov’dur. Ancak Kazan İlâhiyat Akademisinde Ahmerov’a Arapça derslerini veren
İlminskiy’dir.”Geniş bilgi için bakınız: E. Malov, Obı Adam po Uçeniyu Bıbliy i Korana, Kazan 1885.
1010
Vitevskiy, a.g.e., s. 57-58
278
Bu duygularını da Kutsal Sinod başsavcısı K. P. Pobedenosçev ile mektuplaşarak
paylaşmıştır.
1011
İlminskiy’nin öldüğü yıl yani 1891’de sadece Kazan bölgesinde 122 gayrı Rus
okulu vardır, bu okullardan 61’i Kreşen Tatar, 49’u Çuvaş, 7’si Votyak, 4’ü Çeremiş ve
1’i Mordvandır. Öğrenci sayısı Kreşen Tatarlarından, 1883(1627 erkek 256 kız); Çuvaş
1285 (1123 erkek 112 kız); Çeremiş 95 (54 erkek 41 kız); Votyak 168 (162 erkek, 6
kız); Mordvan 20 (19 erkek 1 kız) toplam 3401 öğrenci vardır. Simbirsk bölgesinde ise
yine İlminskiy’nin yardımıyla 100 den fazla okul İ. Ya Yakovlev tarafından faaliyete
geçirilmiştir. Yine bu bölgeye öğretmen yetiştirmek amacıyla Merkezi Çuvaş Okulu
açılmıştır. Vyatka guberniyasında ise yine İlminskiy’nin önderliğinde Urjumskiy
şehrinde Merkezi Votyak Okulu açılmıştır. Bu okullar bölgenin hıristiyanlaşmasına
önderlik yapmıştır.
1012
5.9. İlminskiy Sonrası İdil Ural Bölgesinde Misyoner Eğitim Kurumları
İdil ve Ural toprakları Çarlık Rusyasının ilk istilâ ettiği topraklar olup tarihi
süreçte bazen cebrî, bazen de eğitici faaliyetlerle bu bölge değişime zorlanmış,
direnenler ya zorla göçe tabi tutulmuş ya da idari tedbirlerle kimlik değişimine
uğramıştır. Rus Çarlığı bölge halkını Ruslaştırmak için tüm tedbirleri almıştır. Rusların
yeni yerleştiği bölgeler bir taraftan nüfus olarak değiştirilirken yeni manastır ve kiliseler
yapılıp, halk zorla vaftiz edilmiş ve misyoner okulları açılmıştır.
Misyoner okulları Kazan bölgesinde 16. yüzyılda görülmeye başlamış ve bu
okullar birinci Kazan başpiskoposu Guriy’nin ismiyle açılmış, ancak manastırlar
bünyesinde faaliyet göstermiş ve çok sınırlı öğrenciye hizmet etmiştir. Bu ilk dönem
okulları yanında 17 ile 18.yüzyılın başlarında açılan misyoner okullarının hakkında çok
az bilgiler mevcuttur ve yapılan misyon faaliyeti önceki bölümlerde anlatılmıştır. Yine
bu okulların amacının misyoner rahipler yetiştirmek olduğu bütün bilgilerde yer
almaktadır.
1011
Vitevskiy, a.g.e., 60
1012
Vitevskiy, a.g.e., s. 63
279
XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Rus olmayan halklar arasında misyon
faaliyetleri daha da artmış ve kurumsallaşmaya başlamıştır. Yeni Vaftizliler Dairesi
kurumuyla beraber Yeni Kreşenler için yeni okullar açılmıştır. Bu dönemde Ural
çevresi ve Sibirya’da bu tür okulların açılması için çalışılmıştır. Mesela İrkutsk şehrinde
İnnokentiy Nerunoviç isimli bir misyoner, Buryat çocukları arasından misyoner
yetiştiren bir okul açmıştır. Yine Uç Kuzey (Sibirya) halklarının çocukları için
Kamçatka’da okullar açılmıştır. Fakat bütün bu okullar bağlanan ümitleri boşa
çıkarmıştır, zira okullarda öğrenim hayatı kötü organize edilmiştir. Eğitim Rus ve
Slavyan dillerinde yapılmış, Rusça bilmeyen öğrenciler, bilmedikleri bu dille eğitim
görmek zorunda kalmıştır.
1013
Bu okullarda öğretmenlik görevini emekli olan askerler, papazlar ve rahipler
üstlenmişlerdir. Gayrı-Ruslar papazların eğitim verdikleri okullardan nefret ediyorlar,
çocuklarını bu okullarda okutmak istemiyor, öğrenciler okullara zorla getiriliyordu.
Kışla disiplini ile uygulanan zorlayıcı metotlar öğrencilerin okullardan kaçmalarına
neden olmuş ve bakımsızlıktan birçok öğrencinin öldüğü kayıtlara geçmiştir. İdil boyu
Kreşen okulları 50 yıl boyunca ancak birkaç papaz yetiştirmiştir. Bu okulların
başarısızlığı o kadar açıktır ki, sonuçta misyon faaliyeti eğitim sistemi deyince akla
doğrudan N. İlminskiy gelmektedir. Yeni okulların açılmasının en önemli sebebi toplu
ihtidâ hareketlerinin yaşanmasıdır. Gayrı-Rusların toptan dönüş hareketi misyona yeni
bir yön kazandırmış ve eğitimi öne çıkararak yeni bir model ortaya çıkarmıştır.
1014
Çarlık Rusyası başlarda islama yönelişi (ihtidâ) kiliseye göre (dönme) baskıyla
durdurmaya çalışmış, fakat bir sonuç elde edememiştir. Hıristiyanlığı benimsetme
metotları artık eskimiş ve sonuç getirmemeye başlamıştır. Yeni yöntemi yani gayrı
1013
A. J. Efirov, Nerusskiye Şkolı, Povoljya, Priuralya i Sibiri, Moskva 1948, s. 11; Çalışmamızın ikinci ve üçüncü
bölümlerinde bu konu hakkında geniş bilgiler mevcuttur.
1014
Bakınız, Mojarovskiy , İzlojenie Hoda Missionerskogo Dilo po Prosveşeniyu Hristianstvom Kazanskih
İnorodtsev, s 1552 po 1867 goda”, Çteniya v İmparatorskom obşçestve istoriy i drevnostey rosiskih Moskva (Mart-
Nisan 1880); 1–261; Malov, O Novekreşenskoy kantore, ayrı basım 210 s., Kazan 1878; İlminskiy, Kazanskaya
tsentralnaya Kreşeno- Tatarskaya Şkola, Materiali dlya istorii hristianskago prosvışeniya kreşennih Tatar, Kazan:
Tipografiya V. M,. Klyuçnikova, 1887.
Dostları ilə paylaş: |