olarak çoğunlukla kızları tercih etmelerinin akıllıca bir seçim olabileceği ifade
edilebilir.
-
Gençlerin plansız alışveriş davranışları ile hedonik tüketimleri arasında bir fark
olduğu da ulaşılabilen diğer bir sonuçtur.
Aydın (2013)’ın yapmış olduğu çalışmada, Eskişehir ilinde yaşayan 20-40 yaş
arası bireyler üzerinde, literatüre dayanılarak seçilen dört ürüne (deodorant, cep
telefonu, kişisel bilgisayar, diş fırçası) yüklenen hedonik değer ve bu değeri etkileyen
faktörler araştırılmıştır. Analiz edilen veriler sonucunda demografik faktörlere ilişkin
aşağıdaki sonuçlara varmıştır:
-
Erkeklerin kadınlara göre bilgisayara daha fazla hedonik değer yüklemektedir.
-
Gelir durumu düşük olan grubun cep telefonuna yükledikleri değerin faydacı
olduğu görülmektedir.
-
Kadınlar erkeklere göre daha fazla hedonik davranış eğilimi içerisindedir. Bu
sonuçlar göz önüne alındığında kadınların alışveriş deneyimini keyifli bir boş
zaman geçirme aktivitesi olarak gördükleri, eğlence ve özgürlük ile
ilişkilendirdikleri, anlık kararlar vererek yalnızca satın alınan ürünlerden değil
alışveriş deneyiminin kendisinden de keyif aldıkları, günlük sorunlarını
alışveriş deneyimi ile unuttukları ifade edilebilir. Erkekler ise alışveriş
deneyimini bir problem çözme süreci ve görev olarak algılamakta, yalnızca
ihtiyaç duydukları nesneleri satın almaktadırlar.
Güler (2013); İnternetten alışveriş yapan e-müşterilerin hedonik alışveriş
davranışlarını incelemiş ve çeşitli demografik özelliklere göre farklılık gösteren e-
müşterilerin hazcı alışveriş davranışlarının karşılaştırmasını yapmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre;
-
Hedonik alışveriş motivleriyle e-müşterilerin cinsiyetleri arasında çeşitli
anlamlı farklılıklar bulunurken, medeni durumlarıyla bulunmamıştır. Cinsiyete
ilişkin farlılıklara bakıldığında; İnternet’te alışverişte indirimli ürünlerin
avantajlarından faydalanma ve tüketicilerin sevdiklerine mükemmel hediyeyi
araştırıp bulmaktan ve onlar için ürün satın almaktan keyif duyulması
konularında erkeklerin kadınlardan daha olumlu davrandıkları görülmektedir.
-
Her iki grup tüketici de macera, fikir edinmek, sosyalleşmek ya da rahatlamak
için İnternet‟ten alışveriş yolunu tercih etmemektedirler.
-
E-müşterilerin yaş gruplarına göre hedonik alışveriş motivleri arasındaki
farklılığın sonuçlarına göre; genellikle 38 yaş ve üstü tüketiciler ile çeşitli yaş
grupları arasında 38 yaş ve üstü tüketicilerin daha olumsuz davrandıkları
anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Bunun sebebi, tüketicilerde yaş ilerledikçe,
ileriki yaşlardaki tüketicilerin genel olarak alışverişe karşı olan ilgisizliği ve
isteksizliği ve genç tüketicilerin de tam tersi olarak alışverişe olan ilgileri
olabilmektedir.
H. Seçil FETTAHLIOĞLU & Arif YILDIZ & Cansu BİRİN
316
-
Gelir durumları ile hedonik tüketim davranışı sebepleri arasında da farklılıklar
tespit edilmiştir.
Kırgız (2014) ise çalışmasında özellikle kadın ve erkek tüketiciler arasında
alışverişten haz alma arasında fark bulunup bulunmadığını araştırmıştır. Yapılan
araştırma sonuçlarına göre;
-
Zevk alma sebebiyle alışveriş yapma düşüncesi, kadın tüketicilerde erkek
tüketicilere göre daha fazladır.
-
Alışverişin; heyecan verici olması, sosyalleşme veya özgürleşme aracı olarak
görülmesi, başkalarını mutlu etmek amacıyla yapılması, yeni trendleri
yakalayabilmek gibi faktörler kadın tüketicilerde daha fazladır.
-
Erkek tüketicilerin herhangi bir değişkende kadın tüketicilere göre daha fazla
hedonik davrandıklarına dair herhangi bir anlamlı farklılık bulunamamıştır.
Doğan vd. (2014)’nin çalışmalarında ise Tokat il merkezinde yaşayan
tüketicilerin
tüketim
alışkanlıkları
ve
bunu
etkileyen
faktörler
değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, cinsiyet, yaş, medeni durum ve
eğitim durumuna göre hedonik tüketim yapma durumu istatistiki olarak
farklılık gösterirken, aylık gelir ve meslek grupları bakımından farklılıklar
görülmemiştir.
ARAŞTIRMA MODELİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
Tüketici davranışları incelendiğinde, tüketicilerin sadece rasyonel beklenti
içerisinde alışveriş yapmadığı, aynı zamanda duyguların da alışverişi yönlendiren
büyük bir etken olduğu göze çarpmaktadır. Hedonik tüketim olarak adlandırılan bu
davranışlar araştırmamızın temel konusunu oluşturmaktadır. Araştırmanın temel
amacı, tüketicilerin demografik özellikleri ile hedonik(hazcı) tüketim davranışları
arasındaki ilişkiyi ve Adıyaman Üniversitesi (AÜ) ile Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi (KSÜ) öğrencileri arasında bu faktörler açısından farklılıkları ortaya
koymaktır. Bu amaçla araştırmada tüketicilerin sosyo demografik özelliklere göre
dağılımı ve bu faktörlerin hedonik tüketim boyutları ile olan ilişkisi incelenmiştir.
Araştırma Adıyaman Üniversitesi ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde
öğrenim gören, meslek yüksekokulu, yüksekokul, lisans, yüksek lisans ve doktora
öğrencilerini kapsamaktadır. Bu iki üniversitenin seçilmesindeki temel sebep;
Adıyaman ve Kahramanmaraş illerinin komşu şehirler olmasına rağmen,
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nin Akdeniz Bölgesinde yer alması ve
öğrenci profilinin genellikle daha kozmopolit bir yapı sergilemesi, öte yandan
Adıyaman ilinin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alması ve öğrenci dağılımının
genellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde ikamet eden öğrencilerden
oluşmasıdır. Dolayısıyla bu iki üniversite öğrencilerinin demografik özellikler
açısından farklı bir yapıda olduğu söylenebilir.
Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniv…
317