Günah lüğət elmində

 
261 
Sonra  o,  Əbu  Abdullah  ġafeidən  belə  nəql  edir:  “Namazda 
Peyğəmbərə  (s)  salavat  barədə  söz  açan  bu  hədis  səhih  və 
doğrudur.”
1
  
Beyhəqi  Peyğəmbəri-əkrəmə  (s)  mütləq  Ģəkildə,  yaxud 
namazda  salavat  göndərməyin  qaydası  haqda  əlavə  rəvayətlər  də 
nəql etmiĢdir. Xüsusilə Kəb ibn Ücrənin nəqlinə görə, Peyğəmbəri-
əkrəm  (s)  namazda  belə  salavat  deyirmiĢ:  “Əllahummə  səlli  əla 
Muhəmməd və ali-Muhəmməd, kəma səlləytə əla Ġbrahim və əla ali-
Ġbrahim  və  barik  əla  Muhəmməd  və  ali-Muhəmməd,  kəma  barəktə 
əla Ġbrahim və ali-Ġbrahim, innəkə həmidun məcid!”
2
  
Bu  hədisdə  açıq-aydın  görünür  ki,  hətta  Peyğəmbərin  (s)  özü 
namazlarında bu salavatı deyirmiĢ. 
Beyhəqi  rəvayətlərin  birini  Ģərh  edərkən  yazır:  “Bu  rəvayət 
namaza  aiddir.  Çünki  bu  rəvayətdə  qeyd  olunan  “qəd  əlimna  keyfə 
nusəllimu”  (biz  salam  göndərməyin  qaydasını  bilirik”)  –  cümləsi 
namazın  təĢəhhüddən  sonrakı  salamına  (Əssəlamu  ələykə 
əyyuhənnəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkatuh!) uyğun gəlir.”
3
  
Beləliklə,  bütün  məzhəblərin  əqidəsinə  görə,  müsəlmanlar 
namazda  Peyğəmbəri-əkrəmə  (s)  salam  göndərərkən  “Əssəlamu 
ələykə əyyuhənnəbiyyu  və-rəhmətullahi və bərəkatuh!”, təĢəhhüddə 
isə  “Əllahummə  səlli  əla  Muhəmməd  və  ali-Muhəmməd...”  – 
cümlələrini deməlidirlər. Əlbəttə, əhli-sünnə məzhəbləri arasında bu 
məsələ ilə əlaqədar ixtilaf var. ġafei və hənbəlilər ikinci təĢəhhüddə 
Peyğəmbərə (s) salavat göndərməyi vacib saydıqları halda, maliki və 
hənəfilər  onu  müstəhəb  bilirlər.
4
   Lakin  qeyd  etdiyimiz  rəvayətlərə 
əsasən, təĢəhhüddə salavat demək hamıya vacibdir. 
Peyğəmbər  (s)  və  onun  Əhli-beytinə  (mütləq  Ģəkildə,  yaxud 
namazın  təĢəhhüdündə)  salavatın  vacibliyi  ilə  bağlı  rəvayətlər  az 
deyil. Burada qeyd etdiklərimiz rəvayət və kitabların az bir qismi idi. 
Bu rəvayətlər Ġbn Abbas, Təlhə, Əbu Səid Xudri, Əbu Hüreyrə, Əbu 
Məsud Ənsari, Büreydə, Ġbn Məsud, Kəb ibn Ücrə və imam Əli (ə) 
kimi səhabələrdən nəql edilmiĢdir. 
                                                 
1
 “Sünəni-Beyhəqi”, 2-ci cild, səh. 146-147. 
2
 Yenə orada, səh. 147. 
3
 Yenə orada. 
4
 “Əl-fiqh ələl-məzahibil-ərbəə”, 1-ci cild, səh. 266, “Darul-fikr” çapı. 

---

 
262 
Ġnsanı  daha  çox  heyrətləndirən  məsələ  budur  ki,  əhli-sünnə 
(alimləri  də  daxil  olmaqla)  Peyğəmbərdən  (s)  nəql  olunan 
rəvayətlərdə “ali-Məhəmməd” (Məhəmmədin (s) övladları) sözünün 
qeyd  olunmasına  baxmayaraq,  (çox  nadir  hallar  istisnadır)  həmiĢə 
salvatı  naqis  (“Səlləllahu  əleyhi  və  səlləm”)  deyirlər.  Ən  qəribəsi 
budur  ki,  salavatda  “ali-Məhəmməd”  (s)  sözünün  əlavə  edilməsinə 
dair  rəvayətləri  nəql  edərkən  də  Peyğəmbərin  (s)  adını  yenə  “ali-
Məhəmməd”  olmadan  –  “Səlləllahu  əleyhi  və  səlləm”  –  Ģəklində 
deyirlər.  (Bundan  böyük  inadkarlıq  olmaz!)  Biz  bilmirik  ki, 
Peyğəmbərin  (s)  aĢkar  göstəriĢinə  müxalif  çıxanlar  qiyamət  günü 
Allahın  dərgahına  hansı  üzrlə  çıxacaqlar?!  Məsələn,  Beyhəqi  kimi 
bir  alim  Peyğəmbərə  (s)  salavat  bölümünü  bu  ünvanla  qeyd  edir: 
“Babus-sələvati  ələn-nəbiyyi  (səlləllahu  əleyhi  və  səlləm)  fit-
təĢəhhüd.”  Yəni  “TəĢəhhüddə  Peyğəmbərə  (səlləllahu  əleyhi  və 
səlləm)  salavat  bölümü”.  Digər  məĢhur  mənbələrdə  də  bunu  eyni 
Ģəkildə qeyd etmiĢlər. Bu kitablarda fəsillərin istər müəlliflər, istərsə 
də tədqiqatçılar tərəfindən belə adlandırılması, qeyd edilən hədislərlə 
ziddiyyət  təĢkil  edir.  Bu  məsələ  ilə  əlaqədar  bəhsimizi  iki  hədislə 
sona yetiririk: 
1.  Ġbn  Həcər  “Əs-səvaiq”  kitabında  Peyğəmbəri-əkrəmin  (s) 
belə buyurduğunu nəql edir:
 
 اَااولْاِزاَجلْاٌِا اَحلاٌّٖا مَّٝاٍَاَ اٍُّٛاَٖةُر لا
 :
“Mənə heç vaxt yarımçıq salavat deməyin.”
 
O həzrətdən soruĢdular: “Yarımçıq salavat necədir?”
 
Peyğəmbər (s) buyurdu:
 
 ءٍلمَّّاَؾةُِ  يآ اَٚ ءٍلمَّّاَؾةُِ ٝاٍَاَ  دًِّإَ مَُّةٌٍُّٙاَا اٛةٌُٛةُل لْاًِاَث ، اَْٛةُى َلْاِّةُر اَٚ ءٍلمَّّاَؾةُِ ٝاٍَاَ  دًِّإَ مَُّةٌٍُّٙاَا
 :
“Əllahummə səlli əla Muhəmməd” – deyib, susmağınız. Əksinə, 
(salavatı)  belə  deyin:  “Əllahummə  səlli  əla  Muhəmməd  və  ali-
Muhəmməd!” 
1
 
Bu  hədisdən  göründüyü  kimi,  salavatda  “Muhəmməd”  və  “ali-
Muhəmməd”  (s)  arasında  hətta  “əla”  sözü  belə  ayrılıq  salmamalı, 
“Əllahummə səlli əla Muhəmməd və ali-Muhəmməd” – deyilməlidir. 
2. Səmhudi “Əl-iĢrafu əla fəzlil-əĢraf” kitabında Ġbn Məsuddan 
Peyğəmbəri-əkrəmin (s) belə buyurduğunu nəql edir: 
 لْاًِاَجلْاِمةُر لْاُِاٌَ ٝ زلْاِ١اَث  ًلْاِ٘اَا ٝاٍَاَ  ٚ مٍَّٝاَ  بٙ١ ـ دًِّاَٖةُ٠ لْاُِاٌَ ًحلاإَ ٍّٝإَ  لْآِاَِ
 :
                                                 
1
 “Əs-səvaiq”, səh. 144. 

---

 
263 
“Kim  namaz  qılanda  mənimlə  Əhli-beytimə  salavat  deməsə, 
onun namazı qəbul deyildir.”
1
  
ġafei məĢhur bir Ģerində buna iĢarə edir: 
 
“Ya Əhlə-beyti Rəsulillah, hubbukum 
Fərzun minəllahi fil-Qurani ənzələh! 
Kəfakum min əzimil-qədri ənnəkum, 
Mən ləm yusəlli ələykum la səlatə ləh.”
2
  
 
“Ey “Peyğəmbər Əhli-beyti”, sevginiz 
Vacib olub, Qurandadı bu yazı! 
Yetər sizə o möhtəşəm qədriniz, 
Salavatsız kəsin puçdur namazı.” 
 
Namazda  Allahın  vacib  buyruğu  əsasında  adı  Peyğəmbərin  (s) 
adının  kənarında  qeyd  edilən  Ģəxsləri  baĢqaları  ilə  bərabər  bilmək 
olarmı?  Hansı  insaflı  Ģəxs  bu  iĢdə  özünə  bəraət  qazandıra  bilər? 
Məgər,  bunlar  birbaĢa  imamət  və  xilafəti  onlara  həsr  etmirmi? 
Ədalətli və insaflı olmağı öz öhdənizə buraxırıq. 
*** 
2-“NUR” VƏ “BÜYUT” (EVLƏR) AYƏSĠ 
“Nur” surəsinin 36-38-ci ayələrində buyurulur: 
 اَْ ماَأ ءٍدٛةُ١ةُث ٟ ـ
 
  يبإَ لْاِ٢ااَٚ دِّٚةُلةُؽلْاٌِب ث باَٙ١ ـ ةُٗاٌَ ةُؼدِّجاََةُ٠ ةُٗةُّلْاٍِا باَٙ١ ـ اَواَولْاِنةُ٠اَٚ اَعاَـ لْاِوةُر ْاَأ ةُ مَّالله
  اَْٛةُـب اَقاَ٠  حباَومَّيٌا اباَز٠ إاَٚ  ح اَلامٌَّٖا  َباَل إاَٚ   مَّالله  ولْاِو م ٓاَ  ةٌعلْاِ١اَث  اَلااَٚ ةٌحاَهباَغ ر لْاُِ ٙ١ ٙلْاٍِةُر  مَّلا ةٌيباَع ه
 اَلْاِلْااَٚ  ةُةٛةٍُةُملْاٌِا  ٗ١ ـ  ةُتمٍَّاَماَزاَر بًِ لْاِٛاَ٠
 ٓدِِّ ُةُ٘اَل٠ ياَ٠اَٚ اٛةٍُ ّاَ  باَِ  آَاََ لْاِؽاَأ ةُ مَّالله ةُُةُٙاَ٠ ي لْاِغاَ١ ٌ ةُهباَٖلْاِث
 ءٍةباََ ؽ  ولْاِ١اَؽ ث اباَْاَ٠ ٓاَِ ةُقةُى لْاِواَ٠ ةُ مَّاللهاَٚ  ٗ ٍلْاِٚاَـ
 
“(Ġlahi  nur)  Allahın  (Ģeytanların  əlindən  uzaq  olmaq  üçün) 
ucaldılmasına və öz adının zikr edilməsinə izn verdiyi o evlərdir ki, 
orada  səhər-axĢam  Onu  təqdis  edib  Ģəninə  təriflər  deyərlər.  O 
kəslər ki, nə ticarət, nə alıĢ-veriĢ onları Allah zikrindən, namazdan 
                                                 
1
 “Əl-işrafu əla fəzlil-əşraf”, səh. 28, “Ehqaqul-həqq” kitabındən nəqlən, 18-
ci cild, səh. 310. 
2
 “Şərhul-məvahib”, Zərqani, 7-ci cild, səh. 7. 

---