Haci həSƏnov niyazi beynəlxalq biznes
Yüklə 2,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 çox psixoloji katiqoriyadır, nəinki analitik mənanın verilməsi, hətta bu baxımdan D.C. indeksi dinamikasına əhəmiyyətli zənginliyi ətalət, fəaliyyətsizlik (inersiya) gətirmişdir ki, bu zaman indeksin köhnə nominal qiymətləri ilə onun müasir dəyər qiymətləri baxılmalıdır, belə hesab edilir ki, indeksasiyanın keçirilmə səviyyəsi indeksin hesablanma anında əldə edilmiş olsun. İndekslərin qiymətlərinə retro baxışlarla və uyğunluqla belə hesablaşmalar ”real hesablaşmalar adlanır. Bir qayda olaraq, indekslərin real qiyməti ümumi artığın kiçik təmayülünü (tendensiyasını) bununla birlikdə böyük dəyişkənliyi aşkar edir. D.C. və digər indekslərin quruluşu eyni bu cür sxemlərlə, həll edilir. D.C. kompleks indeksi kompaniyaların 3 digər siyahısına daxil olmuş səhmlərin çox hissəsini əhatə edir (sənaye, nəqliyyat, koommunal) 1994-cü ilin yanvarında onun üçün təshihedici bölən 2,266-a bərabər idi. D.C. indeksi gündəlik ekspress-informasiya xarakteri daşıyır. Birja günü müddətində 7 dəfə qeydə alır. Nyu-York fond birjasının açılışında səhər saat 10-da və 11-də, günorta, həmçinin gündüz saat 1 və 2-də. Bundan əlavə indeksin yekun qiyməti də qeydə alınır (belə ki, birjanın bağlanması anında), bu isə ötən birja günündəki ən kiçik və ən böyük qiymətinə bərabər tutulur. İndeksin son 3 qiymətinin hər biri heç də vacib deyil (satılmış qiyməti ilə üst-üstə düşür). D.C. indeksinin ötən birja gününün qiymətləri adətən D.C. səhm siyahısındakı kompaniyaların səhmlərinin gündəlik satılışının ümumi həcmi birjanın nəşr etdirdiyi bülletenlərdə göstərilir. D.C. indekslərinin qiyməti və onların dinamikası gündəlik mətbuatda ətraflı təsvir edilir (məs. ‚The W: Street journal‛ qəzetində). Bu nəşrlər standart formaya malikdir (Həftəlik D.C. indekslərinin hərəkəti göstərilir). Belə cədvəllərlə yanaşı müntəzəm olaraq dioqrammalar dərc edilir ki, onlar D.C. indekslərinin dinamikasını əyani olaraq təsvir edir. Onlarda hər birja günü üçün maksimal (yüksək) və minimal (aşağı) gündəlik indeks qiyməti, həmçinin onun gün müddətində uyğunlaşdırıcı qiyməti qeyd edilir. D.C. indeksinin seçilməsinin əsaslandırılmasına müraciət edək. Bu zaman biz eyni səhmlər siyahısı ilə iş görməli olacağıq. Bu siyahıdan olan səhimlər 1, 2, və n nömrəli ilə işarə edilir (bu nömrələri səhmdar kompaniyaların adı kimi qəbul etmək olar). 33 Birja konyukturası siyahının səhmlərində, hər birinə verilən qiymət yığılan kimi xarakterizə edilə bilər. Ona görə də artıq yaranmış qiymət yığımını biz birja konyukturası və ya sadəcə konyuktura adlandıracağıq. Konyukturaları biz onların qiymətini təşkil edən köçürmələrdən ibarət olanı qeyd edək. Hər bir konyukturaya P uyğun olaraq hər hansı miqdarın ” P qiymətini verək. Bu indeksin strukturasını, onun konyukturadan asılı olan formasını, belə ki, səhmlərə olan qiymətdən, sonrakı təbii tələbləri bərpa etmək mümkün olur ki, onlar da indeksə tətbiq edilir. A) Hər bir səhmin əvvəldən hesablanmış qiymətindən asılı olmaması. Birja indeksləri konyukturalar özlərini deyil, onların dəyişmələrini qiymətləndirilməyə qabildir. Ona görə də təsadüfi deyildir ki, birjada situasiyanı təhlil etməklə, D.C. indekslərinin qalxması haqqında danışarkən (və ya düşməsi), (və ay hər hansı indeks haqqında) punktların istənilən sayı çox az halda müqayisəli olaraq bu indeksin hansı səviyyədən hansına qalxmasını və ya düşdüyünü göstərir. Ona görə də, sabahkı- konyukturaların iki variantının müqayisəsi səhimlərin qiymətlərinin ”bugünkü- konyuturunda dəyişmə variantlarından asılı olub və bugünkü konyukturanın məhz necəliyyindən asılı deyildir. Formal olaraq bu şərt belə görünür, konyukturalar əgər, səhmlərin qiymətini konyukturalarla hesablasaq və digər başqa daha dəyər səviyyələrdə, bunun nəticəsində formal olaraq başqa konyukturalar əldə edərik. p α = (α 1 + p 1 ... α n + p n ) q α = (α 1 + q 1 ... α n + q n ) Belə hesab edək ki, konyuktur indeksləri və arasındakı mütənasiblik və konyuktur indeksinin arasındakı mütənasibliklə uyğun gəlir, yəni- Inp = Inq dan Inp = Inq çıxır B) Simmetriya. Birjada konyuktur indeksini müqayisə edilməsi yalnız səhmlərə qiymət yığımından asılı olub, səhimin məhz hansı konkret kompaniyalar siyahısında verilən qiymətdən asılı deyildir. Bunu formal olaraq belə göstərmək olar ki, 34 Ind(p 1 , p 2 , ... p n ) = Ind(p 2 , ... p n , p 1 ) (yəni aksiyaların tsikloik addəyişməsi indeks siyahısında indeksin qiymətini dəyişmir). V) Bir dərəcənin eyniliyi. Birja indeksinə giriş təkcə birja konyukturalarının, yalnız nisbi müqayisəsini vermək məqsədini güdür. Həmçinin onların hər birinin kəmiyyət qiymətini verir. Bu zaman təbii bir tələb irəli gəlir ki, birja indeksi siyahısının sahlərə olan bütün qiymətlərli ölçülməsi vahidinin dəyişilməsinə mütənasib olaraq dəyişsin və əgər indeks siyahısının hər bir səhmin qiyməti eyni rəqəm qədər artsa, onda indeks də o qədər artar. Belə hadisə adətini inflyasiya vaxtı müşahidə etmək olar. Formal olaraq bu tərkib aşağıdakı şəkildə təsvir oluna bilər və istənilən kanyuktura üçün müsbət rəqəmi kimi müəyyən yer tutur. Ind(λp 1 , ... p n ) = λInd(p 1 , ... p n ) Əslində funksiyanın (dərəcə 1) eynilik xüsusiyyəti həm də məhdud şəkildədir, eyni mənalı bir cinsli funksiyalar bir neçə dəyişkənliklə istənilən sayda vardır. D.C. indeksini bilavasitə əsaslandıraq. Bundan ötrü növbəti təsdiqin düzgünlüyünü quraq. Əgər konyukturanın indeksi sadalanan şərtləri hesablamanın əvvəlindən asılı olmadan qane edirsə simmetriyalar və eynilik (dərəcə 1), onda Ind p = k 1 (p 1 + ... + p n ) Harada 1/k istənilən əmsal olub ekzogen (yəni konyuktur) mühakimələrlə müəyyən edilir. Başqa sözlə, birja indeksi, sadalanan şərtləri ödəyirsə, D.C. indeksi ola bilər (korrektə-təchih edən bölən yüsəkliyi, dəqiqliyi ilə müəyyən edirsə). Bu qərarın ədalətliyi, riyazi hesablamalarla təsdiqi heç də çətin deyildir. Əvvəlcə onun həndəsi təsdiqini göstərir ki, indeks siyahısı (yalnız iki kompaniyanın) iki səthini əhatə edir, yəni n=2 olduqda bu zaman formalaşdırılmış şərtlər aşağıdakı şəkli alır: a) hesablaşmanın əvvəlindən qeyri asılılıqdadırsa onda Ind(α 1 + p 1 , α 2 + p 2 ) = Ind(α 1 ” q 1 , λ 2 + q 2 ) Yüklə 2,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|