Haci qadir qədirzadə Əshabi KƏHF: MÜQƏDDƏSLİK
Yüklə 152 Kb. Pdf görüntüsü
|
% MYQƏDDƏSLİK, TARİXİLİK Naxçıvanda ən müqəddəs yerlərdən sayılan “ Əshabi- K əhfə (xalq arasında “Asafkəf») inam olduqca güclüdür. Hər il bura on minlərlə insan ziyarətə gəlir. Naxçıvanda buranı ziyarət etməyən insanlara çox az halda rast gəlmək olar. «Əshabi-Kəhf» tarixilik, dini inancların zənginliyi baxımından diqqəti cəlb edir. Buna görədir ki, biz bu məsələyə bir neçə dəfə müraciət etmişik.1 Öncə mağara haqqında m əlum at verərəkən onun Naxçıvan şəhərinin şərq tərəfində, keçmiş Haçaparaq kəndi yaxınlığında yerləşdiyini göstərmək yerinə düşərdi. Girişi güneydən başlanan mağara ıqüzey istiqamətdə, dağın ' içərisinə doğru uzanıb gedir. Mağaranın müqəddəsliyi xalq arasında yayılmış və bir sıra qaynaqlarda əksini tapmış rəvayətlə bağlıdır «Allahdan üz çevirib bütlərə tapınan Dag Yünis adlı hökmdarın zülmü ərşə dayanmışdı. İnsanlar arasında küfr hökm sürürdü. Buna dözə bilməyən vəzir Təmirxan ( ad Təmreyxa, Təmilxan kimi də deyilir ) tək Tanrıçılıq inancında olan bir neçə dostu ilə zülmdən qurtarmaq üçün dağlara sığınmaq və başlarına çarə qılmaq istəyi ilə şəhərdən qaçırlar. Yolda-hökmdarın çobanına rast gəlirlər. I BÖLÜM, t 7 Vəziyyəti öyrənən çoban da zülmdən cana gəldiyini və ümidini bir olan Allaha bağlandığını bildirərək onlara qoşuldu. Bu vaxt çobanın iti də onların ardınca gəlir. İtin səs salıb onların yerini bildirəcəyindən qorxuya düşürlər. Çoban iti heç bir vasitə ilə qova bilmir, vurub ayağının birini qırır. Bir azdan baxırlar ki, it yenə gəlir. Çoban onun ikinci ayağını sındırdıqda it insan kimi dil açıb zülmdən qaçdığını bildirir və ölür. Çoban onu mağaranın girəcəyindən bir az aralı, hazırda «Qitmir» adlanan yerdə basdırır və çomağını taxır üstünə. Bundan sonra qaçıb, yaxınlıqdakı mağaraya sığınırlar. Onları dərin yuxu tutur. Beləcə üç yüz ildən çox yatırlar. Oyandıqdan sonra acdıqlarını hiss edərək vəziyyəti öyrənmək və çörək almaq məqsədilə vəziri şəhərə göndərirlər. O, pul verib çörək almaq istəyərkən yaxalanır. Ondan soruşurlar ki, bu pullar hardandır? Xəzinə tapmısan? O, isə inandırmağa çalışır ki, pullar kimsəyə . aid deyil, dünən şəhərdən çıxarkən götürmüşdür. Onu başa salırlar ki, pullar üç yüz il bundan əvvəl hökmdarlıq etmiş Dağ Yunisə aiddir. Burada bir möcüzə olduğunu bilən vəzir başına gələnləri danışdıqdan sonra maraqlanan insanlar mağaraya doğru axışırlar. Vəzir yoldaşlarının bundan qorxuya düşə biləcəklərini söyləyərək onları xəbərdar etmək üçün qaçaraq mağaraya gəlir. • f Baş vermiş möcüzəni bildirir. Hər biri əl qaldırıb Allahdan qeyb olmalarını diləyirlər. Şanı uca Allah onların səsini eşidir, hər biri 8 с qayaya söykəndikləri kimi də yox olur. Mağaraya daxil olanlar % qayada onların izlərini tapırlar və o zamandan mağaranı ziyarətkaha çevi ri rlər.» Xalq arasında yayılan bu rəvayət müəyyən dəyişiklərlə qaynaqlarda da öz əksini tapmışdır. Sonralar bu rəvayətə əlavə olunmuş bir rəvayət mağaranın müqəddəsliyini daha da artırır. Həmin rəvayətə görə, Əhli-Beytin atası həzrəti Əli oranı ziyarət etmiş, namaz qılmış və Düldülün ayaq izi qayada qatmışdır. Biz uzun illərdən bəri bir neçə dətə burada olmuş, müqəddəs yerlə bağlı geniş materiallar toplamaqla onun tarixiliyi, əməl edilən inancların genezisi ilə bağlı araşdırmalar aparmışıq. Qeyd etmək yerinə düşərdi ki, biz ilk və əsas<ömək olaraq «Qurani-Kərim» in bu məsələ ilə birbaşa bağlı olan on səkkizinci surəsi-«kəhf» surəsini götürmüşük. Burada zülümdən qaçma, Allahın onları hidayət və xilas * etməsi verilmişdir. Ayədə mağaranın quruluşu ilə bağlı xəbər diqqəti xüsusi olaraq cəlb edir. Çünki dünyanın bir sıra bölgələrində «Əshabi-Kəhf» adı ilə t tanınan mağaralar vardır ki, adı «Qurani-Kərim»də keçən mağara olduğu iddia edilməkdədir.Bu məsələ «Qurani-Kərim»in 18-ci surə, 17-ci ayəsidə belə açıqlanır «Baxsaydın, günəşin mağaranın sağ tərəfindən doğub meyl etdiyini, sol tərəfdən onlara toxunmadan batdığını, onların da mağaranın genişcə bir yerində olduqlarını görərdin...» ) 9 Qeyd edək ki,məna eyni olsa da, ayrı-ayrı kitablarda tərcümədə cuzi söz dəyişikliyi vardır. Ayədə diqqəti çəkən «Baxsaydın, görərdin...» deyilərkən Rəsulullahın baxması nəzərdə tutulur. Məlumdur ki, mağaranın içəıisinə girəcəkdən baxarkən, yəni girişdən sağ və sol nəzərdə tutulur. Məhz Naxçıvandakı «Əıhabi-Kəhf»də içəri girən (baxan) adamın sağı ( bu nisbətdə mağaranın sağ tərəfi) gündoğana düşür. Yəni mağara cənub-şimal istiqamətindədir. Mağaranın nə vaxt yaranması ilə bağlı rəvayətlərdə onun qaçanların sığındıqlın zaman yarandığı söylənilir. «Allahın hökmü ilə dağ yanldı və onlar orada gizləndilər». «Qurani-Kərim»də isə: «(İçlərindən biri belə dem işdir) Madam ki, siz onlardan və onlann Allahdan kənarda tapmaqda olduqlan varlıqlardan uzaqlaşdınız, o halda mağaraya sığının ki, Rəbbiniz sizə rəhmətini yaysın və işinizdə sizin üçün fayda və . yaxşılıq saxlasın».2 Buradan aydın olur ki, rəvayətdə deyilənin əksinə olaraq rnağara öncədən mövcudumuş, qaçanlar onun haqqında məlumatlı imişlər. Bir məsələ diqqəti xüsusi ilə cəlb e d ir mağaraya sığınanlar neçə nəfər olmuşlar? Bununla bağlı rəvayətlərdə müxtəlif fikirlər vardır. Qaynaqlarda onların sayı 5,6,7 bəzən 8 olaraq göstərilir. Naxçıvanda isə qeyb olanların 7 nəfər olduqları söylənməkdədir. «Əshabi-Kəhf»dəki «Yeddi kimsənə»deyilən 10 Yüklə 152 Kb. Dostları ilə paylaş:
|