İdris Hacızadı
Yüklə 3,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- - Hörmətli professor, dəyərli fikirlərinizə görə çox sağ olun.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
müəyyənləşdirmək üçün uzağa getmək lazım deyildir. İlk növbədə, bayramın özünə, onun adət-ənənələrinə, rəmzlərinə, şirniyyat süfrəsinə nəzər salmaq kifayətdir. Onlardan bir neçəsini xatırlatmaq yerinə düşərdi. Əcdadlarımızın törənişi ilə bağlı dörd müqəddəs ünsürünə tapınmalara söykənən Novruz bayramının bu ilk simvollarının vəhdəti, əslində, əbədi və gözəl dünyanın məna və məzmununun ifadəsi olub, onun əbədiyaşarlığını əks etdirir. Bayramda bu dünyanı vəsf eləyən babalarımız onu dairəvi şəkildə təsəvvür etdiyindən, dünyanın ilk simvolunu dairəvi sini məcməidə bəzədilmiş xonça kimi vəsf edir. Xonçanı dünya nemətlərinin sonsuzluq rəmzini ifadə edən yeddi simvol bəzəyir. Bunlar Günəşin rəmzi olan Şam, törənişin sonrakı Su, Hava və Torpaq rəmzlərinin məcmuunu ifadə edən Alma (yaxud meyvə qurusu), ilin ilk yaşıllıq rəmzi olan Səməni göyərtisi, törənişin fasiləsizliyi və əbədiliyini tamamlayan rəngli bəzədilmiş yumurta, dünyanın şirin nemət olduğunu əks etdirən şirniyyatdır. Tipindən, növündən asılı olmayaraq bütün Novruz xonçaları bu yeddiliklə bəzədilməlidir. Bunlardan sonra xonçaya istənilən bəxşiş, hədiyyə və sovqat qoyula bilər. Belə bir faktı da xatırlatmaq istərdim ki, ötən əsrin səksəninci illərinin əvvəllərində məşhur antropoloq Tur Heyerdal Bakıya birinci dəfə gələndə ona Qobustanda www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
Novruz xonçası təqdim edilərkən o, xonçanın önündə dizlərini yerə qoyaraq «Əcaba bu, dünyanın bəzədilmiş simvoludur, siz nə qədim xalqsınız?» deyə heyrətini gizlədə bilməmişdi. Novruz bayramı münasibətilə bişirilən şirniyyat növlərinə gəldikdə isə onlar da xalqımızın şirniyyat yeməkləri üzərinə köçürülmüş əski astroloji düşüncəsinin məcmuudur. Novruz süfrəsinin bəzəyi olan Şor qoğalı (Şora) Günəşin, Şəkərbura yenicə çıxmış onbeşgünlük Ayın, üçbucaq şəkilli Paxlava Səmanın, uzun ağ Bükmə (Quba Bükməsi) Kəhkəşanın, rəngarəng Noğullar səmadakı Ulduzların simvollarıdır. Maraqlıdır ki, Novruz bayramı münasibətilə bişirilən bayram şirniyyatı yeddi növlüdür. Suman halvası, Şor qoğalı (Şora), Şəkərbura, Paxlava, Bükmə, Süd çörəyi (Südlü çörək), Tıxma (Kətə). Diqqət yetirilməli məsələlərdən biri də Novruz süfrəsinin yeddiliklə əlaqəsidir. İlk öncə demək lazımdır ki, bütün mənbələrdə Novruz süfrəsi şirni süfrəsi hesab edilir. Bir sıra qədim Şərq tibb kitablarında bu süfrədəki nemətlərin insana ecazkar qüdrət, uzunömürlülük, sağlamlıq bəxş etdiyi qeyd olunur. Novruz süfrəsində «s» www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
hərfi ilə başlayan yeddi yaz nemətinin – ―Yeddi ləvin»in olması vacib hesab edilir. Bunlar aşağıdakılardır: ―İl təhvil edilən vaxt evə gətirilən Su (al su), Səməni halvası, Südlü aş, Süzmə, Süd (qaynadılmış), Səməni şorbası, onun üzərinə səpmək üçün Sumaq‖. Mənbələrdə göstərilir ki, bunlar Novruzun müqəddəs yeməkləridir, hər bir bayram süfrəsində qoyulan bu nemətlərin düzümü il ərzində insanın sağlamlığını və uğurlarını tənzimləyir. Başqa bir mənbədə isə göstərilir ki, Novruz bayramı günlərində çeşidli ət yeməkləri, sirkə, soğan və sarımsaq yemək tövsiyə olunmur. «Bunlar Novruzdan sonrakı bayramın yeməkləridir‖. Bütün bunlar isə Novruz bayramının əcdadlarımızın qədim dünyəvi yaz bayramlarından biri olduğunu, onun xalqımızın təbiətin oyanıb həyatvericilik funksiyalarını bərpa etməsi barədəki əski görüş və etiqadlarını özündə əks etdirdiyini bir daha təsdiqləyir. Təsadüfi deyildir ki, bayramın YUNESKO tərəfindən dünya xalqlarının qorunan mədəni irsi siyahısına daxil edilməsi, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Baş Məclisinin 21 Martı Beynəlxalq Novruz günü elan etməsi bayramın dünya xalqları içərisində daha geniş yayılmasına, xalqımızın yüksək mədəni dəyərləri ilə xalqların tanış www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
İdris Hacızadə ―Dünyamızın bəzəyidir insanlar‖
olmasına öz təsirini göstərəcəkdir. Bu isə Novruz bayramının universal məzmununun indiki narahat dünyada
tolerantlığa, ölkələr, dövlətlər və
sivilizasiyalararası dialoqa, eləcə də Yer üzündə sülhün qorunub
saxlanmasına və
möhkəmləndirilməsinə, azərbaycançılığın humanist mahiyyətinin dünyada daha geniş yayılmasına kömək edəcəyinə ümidləri artırır. Bütün bunlara daha yaxın zamanda nail olmaq üçün insanlar arasında anlaşılmazlıqları aradan qaldırmağa, onları sülhə, həmrəyliyə və humanizmə çağıran Novruz dəyərlərini qloballaşmaqda olan dünyaya öz yetgin formatında yüksək etik-estetik və əxlaqi dəyərləri ilə birlikdə çatdırmaq gərəkdir.
- Siz də sağ olun.
Yüklə 3,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|